Böbreklerde atılan idrar içinde taş oluşumuna sebep olan, yüksek yoğunluklu minerallerin oluşturduğu kristallerin birbirine yapışıp büyümesi ile oluşur.
Olağan kaidelerde, atılan idrar içinde kristalleşmeye mani olan önleyici hususlar olmasına karşın; bu unsurlar, taş oluşmasına sebep olan minerallerin çok ağır olması nedeni ile yetersiz kalabilmektedir. Bu durumda taş oluşum sistemi süratli bir formda harekete geçer.
Bunun dışında; idrar PH’sında değişiklik, sık idrar yolu enfeksiyonu geçirmek, böbreğin doğuştan sıkıntıları, idrar yolunu tıkayan problemler, böbrek içinde kalsifikasyonlar, idrar yolu içerisinde yabancı cisim kalması, idrar yolu tümörleri de taş oluşumunu yol açar.
Kaç Çeşit Böbrek Taşı Vardır?
Böbrek taşları yapılarına nazaran inorganik ve organik taşlar olarak kabaca ikiye ayrılır. İnorganik taşların büyük çoğunluğu kalsiyum içeriklidir.
İnorganik taşlar
Kalsiyum oksalat
Kalsiyum fosfat
Kalsiyum oksalat-fosfat, karbonat ve magnezyum
amonyum fosfatın kombinasyonları
Organik taşlar
Magnezyum amonyum fosfat (struvite)
Ürik asit
Sistin
Ksantin
Böbrek taşlarının %80 üzere büyük çoğunluğunu, kalsiyum oksalat-kalsiyum fosfat üzere mikst tip oluşturmaktadır.
Taş Hastalığının Sebep olduğu Meseleler
Böbrek taşı olan bir kimsede şiddetli ağrı olabildiği üzere hiç ağrı olmayabilir de. Ağrı düzeyi, böbrek taşının idrar akımını ne kadar engellediğine bağlıdır. Mide bulantısı, idrar yaparken yanma hissi, idrarda kan ve daima tekrarlayan idrar yolları enfeksiyonu ve idrar yapmakta zahmet çekme sık görülen rahatsızlıklardır.
Böbrek Taşı Tedavisi ve Hastalığı Tedbire
Ağrıyı hafifletme taş tedavisinde önceliktir. Ağrıyı denetim altına aldıktan sonra rastgele bir tıkanıklık yahut enfeksiyon yoksa taşı atımını kolaylaştırmak birtakım ilaçlar, bol su içmek, fizikî antrenmanlar, sıcak havuz banyoları yapmak gerekir.
Taşın bulunduğu yerden doğal yollarla hareket edip düşme imkanı yoksa cerrahi yollarla yahut şok dalgaları ile kırılarak (ESWL) böbrek taşsız hale getirilebilir.
Hangi formülün tercih edilmesi gerektiğine tabip tarafından karar verilmelidir. Birtakım taşlar sert yapıda olup ESWL’den yarar görmezler. Kimi durumlarda böbrekte şişlik ve basınç artışı olup (hidronefroz), fazla geciktirmeden cerrahi operasyon yahut stent konulması süreci gerektirir. Genelde çapı 5 mm’nin altında olan taşların bizatihi düşme ihtimali vardır.
Taş Hastalığının Hangi Durumunda Cerrahi Tedavi Gerekir?
İdrar yolunu büsbütün tıkamış, böbrek basıncını artırmış (hidronefroz) durumlarında
Uzun periyodik olarak, idrar yolun(üreter)da bulunan, atılamamış taşlarda
Böbrek işlevleri bozulmaya başlamış şahıslarda
Taş kırma (ESWL) ile kırılamamış yahut buna uygun olmayan şahıslarda
Tek böbrekli şahıslarda
Büyük taşı olan hastalarda
Böbrek Taşı Ameliyatı
Taşın yerleştiği organ ve lokasyonuna nazaran tedavi seçenekleri açık, PNL ve endoskopik cerrahi prosedürler uygulanmaktadır.
Artık günümüzde teknolojik gelişmelere bağlı olarak açık cerrahi operasyonlar yerine PNL ve endoskopik cerrahi süreçler yaygın halde uygulanmaktır.
Bilhassa kıvrılabilir (flexible) üreterorenoskop aygıtlarla büsbütün kapalı ve endoskopik olarak böbrek içerisindeki taşların temizlenmesi mümkündür. Bu tedaviyle kimi vakit günübirlik olarak, birebir günde taburcu olma imkanı sunulmaktadır.
Böbrek Taşı Oluşumu Nasıl Önlenir?
Daha öncede bahsedildiği üzere böbrek taşı oluşmuş bir bünyenin tekrar taş oluşturma riski hayatı boyunca %50 üzere yüksek bir orandır. Bu kadar sık tekrarlayan taş hastalığında; oluşum riskini azaltmak için dikkat edilmesi gereken kimi konular vardır.
Öncelikle günde en az 2,5- 3 litre sıvı, en uygunu su alınmalı
Günde 2-2,5 litre idrar çıkarılmalı
Sebzeli, liften güçlü beslenmek
Alkali, potasyumdan güçlü diyet
Kâfi ölçüde konut imali limonata tüketilmeli
Kırmızı et, yağlar, işlenmiş besinler, kahve, kolalı içecekler, siyah çaydan uzak durmak
Günlük kalsiyum içeriğini 1200 mg olarak sonlandırmak
Tuz ve şeker oranlarını sonlandırmak
Diyette oksalat oranını azaltmak
Obez olmamak, zayıf kalmak
Kâfi fizikî aktivite içinde olmak
Gerilimi sonlandırmak
Çok sıvı kaybına neden olan durumlardan kaçınmak gereklidir.