Size biraz kendindelik hünerlerinden bahsetmek istiyorum. Kendindelik maharetleri bireyin ömründe ona ıstırap verici niyet ve hislerinin kendisi üzerindeki tesir gücünü azaltabilmesi ve bu niyet ile hislerin ömrünü etkileyiş biçimini denetim altında tutabilecek ruhsal marifetlere sahip olmasıdır. Kendindelik maharetleri bireyin hayatında onun için asıl değerli olanlara odaklanması sağlayarak hayatının manalı istikametlerini açığa çıkarmasına yardım eder. Birey bu sayede ömrünü zenginleştirecek faaliyetlerde bulunabilir.
Aslında hayat uzunluğu sürdürülebilir yeterlilik hali de tam olarak buradan geçmektedir. Yaşadığımız negatif ömür olaylarını önemsememek, bunlara aldırmamak, baskılamaya çalışmak ya da yok saymak değil bahsettiğim şey. Bahsettiğim şey, bireyin omurundaki negatif olaylar, fikirler, hisler ve davranışlarla alakasını değiştirmektir. Bu doğrultuda bir bakış açısı geliştirmek aslında hayatın içinde her vakit var olan ve olacak olan acıyı kabul etmek, acıya karşın değil, acıyla birlikte güçlü, dolu ve manalı bir hayat inşa etmeyi sağlar. Zira ne kadar kaçmaya çalışırsak çalışalım acı hayatın her vakit tahminen de merkezinde olacaktır.
Hepimiz hayal kırıklığını, hastalıkları, mevti, reddedilmeyi, beğenilmemeyi, başarısızlığı, kayıpları deneyimleriz. Ömrü sürdürüyor olmanın bir gerekliliğidir aslında bu durum. Bunlar güya gereğince ağır değilmiş üzere bir de zihnimiz bize geçmiş acılarla, gelecek telaşlarını daima hatırlatır durur. Pekala her başarısızlıkta, her hastalıkta, her kayıpta, her reddedilişte durup beklesek, bastırmaya çalışsak, bunlardan kaçsak sizce ömür nasıl olurdu? Bence bu türlü bir hayat kayıplarla geçerdi. Bahsettiğim bu kayıp kendimizin kaybı, manalı ömrümüzün kaybı, güçlü bir hayatın kaybı. Pekala bir de şöyle düşünelim. Yaşanılan tüm acılarla birlikte, bunları kabul ederek, acı var olduğu halde yapmamız gerekenleri yapabilsek nasıl bir ömür olurdu? Benim buna yanıtım şudur: İşte varlıklı bir hayat buradan geçiyor. Ben lakin ki hayatta var olan tüm acılarla birlikte yapmam gerekenleri yaparsam, bedellerim doğrultusunda adım atarsam, amaçlarıma ulaşmak için gerekli olan çabayı sürdürürsem istediğim bu ömrü sürdürebilirim.
Pekala bu türlü bir bakış açısında nasıl ulaşabiliriz? Bunun yollarından bir tanesi de son vakitlerde sıklıkla duymaya başladığımız ‘Mindfulness’ yani kendindenlikten geçiyor. Kendindenlik aslında tam olarak anda olmaktır. Ne geçmişi ne de geleceği düşünürek ‘’şu an’’ı kaçırmamaktır. Ve anda olurken şu ana karşı meraklı olabilme, esnek ve açık olabilme halini içerir. Fikirlerde boğulmak yerine, şuanda var olan tecrübeye tüm dikkati ağırlaştırmayı gerektirir. Anda bulunabilmek, etrafımızdaki etrafa ve/veya kendi içsel süreçlerimize şuurumuzu yöneltmektir. Bu sayede zihnimizi geçmiş ya da gelecekte oyalamak yerine ana odaklanır ve andan öğreniriz.
Acıyla birlikte hayatı yaşayabilip acıyla olan münasebetimizi değiştirebilmenin bir yolu da bilişsel ayrışmadır. Bilişsel ayrışma zihnimizden geçenlerden, zihnimizdeki imajlardan ve anılardan bir adım uzaklaşarak onları geriden izlemek manasına gelir. Tıpkı bir trafikte gelip geçen otomobilleri seyretmek üzeredir bu. Kanılarımıza sıkı sıkı tutunmak, illa da her vakit niyetlerimizin söyledikleri doğrultusunda hareket etmekten biraz uzaklaşıp onların yalnızca birer fikir olduğunu fark etmektir. Bu sayede siz yaşamış olduğunuz bir hayal kırıklığı, aklınızdan geçen ‘ben değersizim’ kanısı ya da ‘yarın kesin çok başarısız olacağım’ niyetiyle birlikte yapmanız gereken o sunumu, hazırlamanız gereken o ödevi, yahut yapmanız gereken o aksiyon her neyse onu yapabilirsiniz. Zira bunlar yalnızca birer niyettir. Geleceğinizi sizin niyetleriniz değil, hareketleriniz tesirler.
Bahsetmiş olduğum bu bakış açısında sahip olabilmek için yapabileceğimiz en hakikat şeylerden birisi tahminen de kabuldür. Kabul, tecrübelere kendimizi açmak ve o tecrübe şayet acıyla sonlanırsa bu acıya da içimizde bir yer açabilmektir. Bu acıyla savaşmayı bırakıp, var olmasına müsaade vermek(çünkü savaşmak ne yazık ki acıyla baş edebilmemizi sağlayan bir metot değil) manasına gelir. Bu acıyı sevmek, acıyı istemek değildir. Bu yalnızca acının da hayatın bir modülünü olduğunu kabul etmek ve acının gelip geçmesine müsaade vermek manasına gelir. Zira biz biliyoruz ki bastırmaya çalıştığımız fikirlerimiz, kurtulmaya çalıştığımız anılarımız/yaşantılarımız daima kendilerini daha yüksek bir sesle hatırlatıyor bize. Biz kurtulmaya çalıştıkça onlar bize daha da istekli bir halde dönüyor. Lakin kabul etmek bizi özgürleştirir.
Son olarak değinmek istediğim bahis ise paha odaklı aksiyonlardır. Kıymetlerimiz bizim aslında kalbimizin derinliklerinde nasıl bir hayatımızın olmasını istediğimizdir. Dünyada temsil etmek istediğimiz bir fikir, şu kısacık hayatımızda bizim için asıl değerli olan şeydir. Acı çekerken bedellerinden uzak hareketler gerçekleştiren bireyler aslında kendilerini daha da büyük acılara sürükler. Zira hayatını anlamsızlaştırır, yoksullaştırır. Hayatınızdaki paha alanlarını tespit edip, acı dolu ömür olaylarını kabul ederek bu pahalar doğrultusunda hareket etmek sizin acılarla olan ilginizi değiştirecek en değerli ögelerden bir adedidir.
Bu süreçlerin hiçbiri birbirinden bağımsız süreçler değildir. Bu hünerlerimizi geliştirmek, ömrümüzde uygulamak bizim kendindeliğimizi ve ruhsal esnekliğimizi artıracaktır. Bahsedilen her şeyi kısaca bir toparlamak gerekirse; tam manasıyla anda olma yeteneğimiz, tecrübelerimize açık olmamız ve onları kabul etmemiz, kıymetlerimiz doğrultusunda hareket etmemiz ne kadar fazla olursa, ömür kalitemiz de o kadar yüksek olacaktır. Bu sayede ömrün getirdiği kaçınılmaz zorluklarla ve sorunlarla başa çıkarken daha tesirli davranışlar sergileyeceğiz.