İnsanoğlu yaşadığı mühlet boyunca yeni bağlar ve münasebetler geliştirmeye her vakit muhtaçlık duymuştur. Toplumsal alakaları, toplumsal aktiviteleri, iş hayatı vb. ile bu bağlarını güçlendirip genişleterek yoluna devam etme motivasyonuyla hayatını ilerletir. Genişleyen bu toplumsal alan, bireyin özel olma, sevme, sevilme üzere duygusal gereksinimlerini daha ağır bir halde yaşanmasını sağlar. Hasebiyle birey kendini daha fazla ortaya koymak için çabalamaya başlar. Bu toplumsal etkileşimin sonucunda ortaya bağlanma ve bağlılık kavramları çıkar. Zira birey bu toplumsal bağlantının devamı için ikinci bir şahsa yahut makul bir topluluk küme, vb. Oluşuma muhtaçlık duymaktadır.
Bizler bağlılık ve bağlanma kavramına baktığımızda aslında ortalarında hassas ve çok ince bir çizgi olduğunu fark ederiz. Münasebetiyle bu çizginin inceliği kadar, iki kavram ortasındaki fark da o kadar fazladır. Bu yazımızda sizlere bağlılık ve bağımlılık ortasındaki temel farkları, kişiyi nasıl etkilediğini, hangisinin sağlıklı bir bağlantı için olmazsa olmaz olduğunu anlatmaya çalışacağım.
Bağlılık ve Bağımlılık birbirinden çok farklı şeylerdir.
Bağımlılık;
Bağımlılık kavramına baktığımızda şuurun yüksek oranda yahut büsbütün yok olduğunu yahut dayatma, boyun eğme sistemlerinin yüksek oranda devrede olduğunu görürüz. Zira bağımlılık kişiyi esir alarak fikir sistemine ket vurur. Örnek verecek olursak; birine ya da bir tebaaya boyun eğmiş bir kişi aslında bağlılığı simgeliyor üzere görünse de işin özünde o kişi esasen bir bağımlıdır.
Bağlarda bağımlılığı ele alarak örnek verecek olursak şayet; kişinin denetim etmek istemesine karşın, hislerini, davranışlarını, kanılarını denetim edememesi ve kendini bağımlı olduğu bireye muhtaç hissetmesiyle ve bu süreçte kendisiyle içsel olarak çatışma yaşamasıyla açıklanabilir. Dolaysıyla, evlilik ya da duygusal münasebetlerinde birey eşini hayatının merkezine koyarak tek ruh, tek vücut ve zihin olmaya çalışıyorsa, rastgele bir şey için onsuz yaşayamayacağını, onsuz var olamayacağını düşünüyorsa bu münasebetin bağımlı olduğunun göstergesidir.
Bağımlılık duygusu, bir bağda filizlendiğinde ve alışkanlıkla birleştiğinde ilgiyi gelebileceği en güç, en berbat çıkmaza sokabilir. Ve bu his tatsız, zavallı, insanın içini ve kendine inancını çürütmeye başlayan bir kısır döngüye dönüşür. Bununla birlikte bu bağda davranışlar duygusal olarak “besleyici” değil “tüketici” olmaya başlar. Bu bağımlı iki insan karşılıklı olarak birbirlerini kullanmaya yahut taraflardan birisinin yaşamak için asalakça başkasına tutunma periyoduna geçilmeye başlamasına kadar giden sıhhatsiz bir ilgiye neden olur. Sağlıklı olan şey aslında bu ilginin bitmesi gerektiğinin bilinmesidir. Lakin birbirlerine olan bağımlılıkları yüzünden bu bireylerin böylesine patolojik alakaları dahi bitiremediğini görürüz. Bu türlü bir alaka örüntüsüne sahipseniz şayet bir an evvel bu duruma son vermeniz en sağlıklı karar olacaktır.
Bağlılık;
Bağlılık kavramına baktığımızda, birine karşı sevgi, hürmet ile yakınlık duyma ve gösterme, sadakat olarak açıklanabilir. Bağlılık olumludur, ondan korkmamak gerekir, şuur daima açık ve uyanıktır. Farkındalığı barındıran şuurlu bir süreci içine alır.
Bağlı olmak, bağlanılan şeyi sorgulamamak demek değildir. Kişi neye nasıl bağlandığını seçebilme iradesini elinde fiyat. Örneğin, bir münasebette birini sevebilmek için ona bağlılık hissetmemiz gerekir. Bağlı olma duygusu inanç duygusu ile oluşur. İtimat bir bağlantının temel yapıtaşıdır. İnanç yoksa ortada sevgi de bağ de yoktur.
Kişinin kendisini bir topluma, bir toplumsal bölüme, bir kuruma, bir fikre bağlı hissetmesi sıklıkla görülmektedir. Bağlılık ile bağımlılık ortasındaki en değerli fark, bağlılıkta kişinin özgür iradesinin devrede olmasıdır. Bağlılık kavramına; aileye bağlılık, içinde bulunulan topluma bağlılık, vatanına bağlılık, mesleğine bağlılık, misyonuna bağlılık üzere pek çok örnek verebiliriz. Yıpratıcı olmayan, bireyin kendini tabir etmesine müsaade veren, sağlıklı bağ modelini içeren bağlılık, model olarak bireyin daha memnun olmasını sağlayan kıymetli faktörler içerir.
Bağlılık ve bağımlılığın temelinde anne baba tavırlarının tesiri?
Anne babaların çocuklarıyla kurdukları münasebetin niteliği, çocuk yetiştirme anlayışı ve formülleri çocuğun duygusal ve toplumsal gelişimini değerli ölçüde tesirler. Bu tesiri nedeniyle çocuk yetiştirme biçiminin bağlılık yahut bağımlılığın nedenleri ortasında olabileceği sıkça vurgulanır. Çok hami ve otoriter ebeveyn tavrının tıpkı anda bağımsız ve özerk davranışların gelişiminde çocuğu engellemeye kız yahut erkek çocuğunun bağımlı davranışlarını pekiştirmeye hizmet ettiği birçok araştırma sonucunda ortaya konmuştur.
Çocukluktan itibaren gelişmeye başlayan bağımlılık eğilimi yalnızca bireyin çocukluk yaşantılarını değil yetişkinlik yaşantıları üzerinde de tesirli olduğu su götürmez bir gerçektir. Bu bağlamda bizler sağlıklı olanın çocuğun ailesine bağlı olmasının fakat bağımlı olmaması gerektiğidir.
Ebeveynler çocuklarını yetiştirirken onları desteklemeli lakin, çocuğun kendini idame ettirebilmesi için kendini geliştirebilmesine müsaade vermelidir. Aksi takdirde ortaya, evlenene kadar annesinin evlendikten sonra karısının yahut kocasının bakımına muhtaç kendi ayakları üzerinde duramayan, bağımlılığının bile farkında olmayan erkek yahut bayan bireyler çıkar.
Sonuç olarak bağımlılık yahut bağlılık kavramlarına baktığımızda anne baba tavırlarının büyük tesiri olduğunu görürüz. Bu nedenle birey bağlantılarında yahut hayatın her alanında bağımlı mı yoksa bağlımı olduğunu sorgulamalı ve o doğrultuda adımlar atarak kendini ortaya koymalıdır.