CHP Eskişehir Milletvekili Utku Çakırözer, internet medyası ve toplumsal medyaya yeni yaptırımlar öngören kanun teklifinin TBMM Adalet Komitesi’ndeki görüşmelerinde; “Zaten siyasi tesir altındaki yargının elinde gazetecileri, vatandaşları taciz etmenin, sindirmenin, gözdağı vermenin aracı haline gelecektir” dedi.
CHP Eskişehir Milletvekili Utku Çakırözer; internet medyası ve toplumsal medyaya yeni yaptırımlar öngören kanun teklifinin dün TBMM Adalet Komitesi’ndeki görüşmelerinde kelam aldı. Çakırözer, şunları söyledi:
“Tek adam idaresinin bir diğer özgürlükleri kısıtlayıcı uygulaması olarak karşımızda. Dezenformasyon sıkıntısı tüm dünyada olduğu üzere alışılmış ki bizim ülkemizde de değerli bir problem. Fakat biz teklifin geneline baktığımızda dezenformasyon denilince teklifi hazırlayanların aklına tabir ve basın özgürlüğünün engellenmesi gelmiş, sansür gelmiş. Dezenformasyon ve niyet tarifinin bu kadar muğlak bırakıldığı bu türlü bir yasa teklifi Türkiye’de yalnızca gazetecileri değil, milyonlarca internet kullanıcısını iktidarın onaylamadığı bilgileri paylaştığı için cezai süreç riskiyle karşı karşıya bırakmakta. Esasen siyasi tesir altındaki yargının elinde gazetecileri, vatandaşları taciz etmenin, sindirmenin, gözdağı vermenin aracı haline gelecektir.
Bu yılın birinci beş ayında gazeteciler tam 300 sefer hakim karşısına çıktı. Tekrar yılın birinci beş ayında en az 35 gazeteci gözaltına alındı. Gazeteciler her gün tehditle, engellemeyle karşılaşmakta. Biz burada Basın Kanunu’nu konuşurken Diyarbakır’da 21 gazeteci dünden beri gözaltında tutuluyor, avukatlarla görüşmelerine dahi müsaade verilmiyor. Bu sabah bir sendikanın kendi hak ve özgürlüğü bağlamında yapmaya çalıştığı açıklamayı izlemeye çalışan gazeteciler tekrar polis tarafından engellendi.
“MİLYONLARCA VATANDAŞIN İNTERNET ERİŞİMİ, TABİR ÖZGÜRLÜĞÜ ENGELLENME RİSKİYLE KARŞI KARŞIYA”
Böyle bir ortamda getirilen 29’uncu unsur daraltılmış özgürlük alanını; basın özgürlüğü, söz özgürlüğü alanını daha da daraltacak, yeni bir kabahat tarifi teşkil edecek ve ülkemizde sansürü, baskıyı maalesef artıracak ögeler içermekte. Ayrıyeten yaratılan bu hata unsuruyla ilgili, bu defa toplumsal medya ağ sağlayıcılarına da ellerindeki bilgileri devletle paylaşmaları mecburiliği getiriliyor. Yapmazlarsa yayın durdurmaya kadar gidecek yaptırımlar kelam konusu. Milyonlarca vatandaşın internet erişimi, tabir özgürlüğü engellenme riskiyle karşı karşıya.
Erişim pürüzleri sorunu Türkiye’de hem basın özgürlüğünü, hem yurttaşların haber alma hakkını engelleyen kıymetli bir ögedir. Türkiye’de gazetecilerin saldıra uğraması, yargılanması, hapsedilmesi ne kadar basın özgürlüğünü ortadan kaldırıyorsa; haber kuruluşlarının sitelerinin haberlerine erişim manisi getirilmesi de basın özgürlüğünü, halkın haber alma hakkını yok etmektedir.
Engelli Web datalarına nazaran Türkiye’de 2020 sonu prestijiyle 58 bin alan ismi, 5 bin 600 haber adresi erişime engellenmiş. 2022 yılı prestijiyle 510 bin web sitesi ve internet sayfasına erişim pürüzü bulunmakta. Bu erişim pürüzlerinde karşımıza çıkan farklı bir öge var.
Genelde erişim mahzuru kararı alınırken münasebet daima kişilik haklarının ihlal edilmesi. Bir yılda bin 97 haberde kişilik haklarının ihlal edildiği gerekçesiyle erişim pürüzü kararı alınmış. Ancak içeriğine baktığınızda; 675’i yolsuzluk, usulsüzlük, 466’sı ise misyonun berbata kullanılması argümanlarına ait. Yani ülkemizde yüklü olarak yolsuzluk, usulsüzlük, rüşvet, vazifesi suiistimal, cinsel taciz haberlerine yönelik erişim pürüzü kararları getirilmekte.
“ANADOLU BEŞERİNİN SESİNİ DUYURAN TELEVİZYONLARIN, RADYOLARIN BU KANUN TEKLİFİNDE OLMAMASI ÇOK BÜYÜK BİR EKSİKLİK”
Hani nerede radyo-televizyonlar? Hepimiz Anadolu’nun değişik şehirlerindeniz. Sıkıntı durumda kentlerimizdeki radyo-televizyonlar. Artık, internet sitelerine bir düzenleme yapılıyor. Gazeteler vardı ancak lokal televizyonlar kapanma riskiyle karşı karşıya. Son bir yılda 138 televizyon kanalı hayatına son vermek zorunda kaldı, döviz kurundan ve ilan, reklam bulamamaktan ötürü. Anadolu’da lokal haberin, yani Anadolu beşerinin sesini duyuran televizyonların, radyoların bu kanun teklifinde olmaması çok büyük bir eksiklik.
“BASIN KARTI KOMİTESİNİN YAPISI ANTİDEMOKRATİKTİR”
Önümüzdeki kanun ile medya ile ilgili vakıf ve derneklere basın kartı verilmesi öngörülüyor. Bu çok geniş bir tarif, bunun daraltılması lazım. Binlerce, on binlerce basın kartı verilmesi yanlışsız değil. Basın kartının devlet tarafından verilmesi de gerçek değil. Basın kartını meslek örgütü vermeli, sendika, cemiyet vermeli. Kimin gazeteci olduğuna devlet karar vermemeli, onların meslek örgütleri karar vermelidir.
Kaç gazetecinin basın kartı verildi? Kaç gazetecinin basın kartı verilmedi? Soyut münasebetlerle kart iptali demokrasiye alışılmamıştır. Basın kartı kurulunun yapısı antidemokratiktir. Burada daha da anti-demokratik olmakta… RTÜK ve BTK’nin Basın Kartı Komitesi’ne temsilci göndermesi hakikat değil, Anayasa’ya da o kurumların kanunlarına da karşıt. Devletin, basın kartı verme, iptal etme vesaire bu mevzudan elini çekmesi gerekir.
“BU HALİ İLE BU YASANIN MİLYONLARIN SÖZ ÖZGÜRLÜĞÜNE ÇOK KIYMETLİ KISITLAMALAR GETİRECEĞİNİ DÜŞÜNÜYORUM”
Bu teklifi hazırlayanların aklına dezenformasyon denilince; özgürlüğü nasıl kısıtlarız, nasıl sansürleriz geliyor. Ülkemiz aslında dünya basın özgürlüğü sıralamasında 180 ülke ortasında 149’uncu sırada.
Bu yasa ile aslında daha makus olan durumumuzun daha da makûs olacağı kanaatindeyim. Yol yakınken bilhassa 29’uncu unsurun ya tamamının ya da cezai karar içeren ögelerinin çekilmesi gerektiği niyetindeyim.
Bu hali ile bu yasanın Türkiye’de özgürlük alanına, demokrasiye, hukuk devletine, bilhassa de meslektaşlarımız gazetecilerin basın özgürlüğüne ancak geniş manada da milyonların söz özgürlüğüne çok değerli kısıtlamalar getireceğini düşünüyorum.”