Ülkemizin kanayan yarası sarsıntı yeniden karşımıza yıkımlarla çıktı. Bizden uzakta da olsa her birimiz yaşananları iliklerimize kadar hissederek takip ediyoruz. Kendi hüznümüzün yanına bir de bu durumu çocuklarımıza nasıl anlatacağımızın yükü biniyor. Onları yaşananlardan uzak tutmak, olayları hafifletmek ve üzülmelerini önlemek için üstün bir gayret harcıyoruz.
Pekala, bu sahiden gerekli mi?
Zelzelesi çocuklara nasıl anlatalım?
Öncelikle çocuklarımızın bizlere sordukları sorulara gerçek yanıtlar verelim. Lakin dürüst olalım derken çocuğa tüm yaşananları apaçık bir halde anlatıp çocukları boş yere korkutmayalım. Yaşanan sarsıntısı anlatırken yeryüzünün hareketlerinden bahsederek açık, net ve anlaşılır bir lisanla yaşına uygun bir transfer yapalım. Birebir vakitte istedikleri soruları sorabileceklerine dair de onlara inanç verelim. Sonrasında onlara süreci ve hissettiğimiz hisleri tanımlayalım. “Seninle oyun oynadığımız sırada sarsıntı oldu, biraz sallandık ve ikimiz de hakikaten korktuk. Artık güzeliz ve inançtayız.” halinde yapacağınız bir açıklama çocuğun yaşadığı olayı anlamlandırmasına yardımcı olacaktır.
Çocukların yanında enkaz haberlerinden, ölen sayısından, yaralılardan bahsetmemeye itina gösterelim. Bu ayrıntılar çocuklar için soyut kalacağından kaygılanmalarına ve kendilerini inançsız hissetmelerine sebep olacaktır.
Yaşanan süreci çocuklarınızla hislerini söz etmesine yardımcı olacak halde konuşmanız değerlidir. Kimi çocuklar hislerini sözlerle tabir ederken kimileri oyunlarıyla, kimileri fotoğraflarıyla söz eder. Kimi çocuklar ise söz edemedikleri hislerini hayalleri ya da davranışları aracılığıyla dışa vururlar. Bu süreçte hissettiği duyguyu dışa vurabilmesi için çocuğu cesaretlendirmek kıymetlidir. “Seni rahatsız eden şeyle ilgili konuşmak, oyun oynamak, fotoğraf çizmek istiyorum.” formunda bir yaklaşım çocuğu hissettiği duyguyu tabir etme konusunda motive edecektir.
Sizin tüm taleplerinize karşın çocuğunuz sizinle konuşmak ya da oyun oynamak istemeyebilir. Bu durumda onu kendi oyunları esnasında gözlemleyebilir, çizdiği fotoğrafları inceleyebilirsiniz. Bunlar çocuğun iç dünyası ile alakalı bizlere bilgiler verir ve ona nasıl yaklaşacağımız konusunda bize bir istikamet verir.
Oyunun uygunlaştırma tesiri olduğundan daima bahsediyorum. Yeniden bu süreç için de tolere edebilecek olan çocuklarla zelzeleyle alakalı oyunlar oynamak çocuğun his durumunu düzenlemesine yardımcı olacaktır. Oyun içinde çadır kurmak, kaçmak, öbür insanlara yardımcı olmak sürecin atlatılmasında hayli tesirli olacaktır. Oyun sırasında çocuğun eğleneceği anlar olacağı üzere ağlayacağı, korkacağı, konuşmak ya da bir şeyler çizmek isteyeceği anlar olabilir. Kaygılanmayın, her biri çocuğun oyun aracılığı ile kendisini güzelleştirdiğini, hislerini düzenlediğini gösteren durumlardır.
Bizler de hissettiklerimizi çocuklarımızla paylaşalım. Ebeveynlerinin de yaşanan zelzeleden korktuğunu, üzüldüğünü ve kaygılandığını gören çocuk hissettiği hislerin olağan olduğunu fark edecektir. Yaşanan olayları hafifletmeye çalışarak kendinize fazladan yük almayın. Bu hem sizin için yorucu olur hem de çocuğunuzun size olan inancı ile ilgili kuşku oluşturur. Ailesinin olağan dediği bir durum için etrafından abartılı geri bildirimler alan bir çocuğun başı hangisinin gerçek olduğu konusunda karışacaktır.
Genelde olduğu üzere çocuklar zelzeleyle alakalı da tekraren tıpkı soruları sorabilir ya da tıpkı oyunları oynayabilirler. Bu büsbütün onların hissettikleri hisleri düzenlemek ismine yaptıkları bir aksiyondur. Sizlere her soru sorduklarında ya da her oyun talebinde bulunduklarında taleplerine sakin bir biçimde olumlu cevap vermeniz onların süreci rahat atlatmalarına yardımcı olacaktır.
Tüm bunlara karşın kimi çocuklar yaşadıklarını atlatma sürecinde zorluk yaşayabilir. Hissettiği hisleri düzenlemekte zahmet çekebilir, çok korkulu olabilir ve birtakım gerileme davranışları (tırnak yeme, alt ıslatma, gece kabus görme, çok öfkeli davranma, dikkatini toplayamama vb.) gösterebilir. Bu durumda çok fazla beklemeden bir uzman dayanağı almak çocuğunuz ve sizin için kıymetli bir adım olacaktır.