0-7 yaş periyodunda ki çocukların hayal dünyaları epeyce geniştir, yaş itibariyle soyut periyoda geçmedikleri için hayal dünyalarını sıklıkla günlük hayatlarına yansıtırlar. Ebeveynler ise bu durumda endişelip, çocuklarının birer yalancı olduğunu düşünebilirler.
Yalan söyleme, karşıdaki kişiyi yanıltmak ve yanlış bilgi vermek maksadıyla ortaya konan bir davranıştır. Çocuk palavraları yetişkin palavralarından farklıdır. Çocukların hayal gücü okul çağına gelene kadar ki yaş diliminde epey ağırdır. Bilhassa 7 yaşına kadar çocuklar gerçek ile yanlışı birbirlerinden ayırt edemezler. Bu nedenle çocuğun bir grup olaylar, durumlar uydurması, hayali arkadaşlar yaratması palavra söyleme olarak değerlendirilip, kaygı edilmemelidir.
İnsanın üç farklı dünyası vardır; Uyku – hayal dünyası, hayal dünyası ve gerçek dünya. Hiçbir sağlıklı yetişkin hayal kurduğu bir şeyi gerçekmiş üzere anlatmaz. Ama birinci 7 yaş periyodundaki çocuklar bu üç dünyayı birbirinden ayırt edemezler. Onlar için hayal dünyası tıpkı gerçek dünya üzeredir.
7 yaşından evvel çocuğunuz yaptığı abartılı anlatımlarını duyunca endişelenmeyin ve onun kelamını keserek palavra söylediğini sözce edecek sözler kullanmayın. Bu türlü bir durumda çocuk palavra sözünü öğrenir, suçluluk hissine kapılır ve hayal gücü vakitle kısıtlanır. Bu durum karşısında çocuğunuzun abartılı anlatımlarına gülmeden onu hafife almadan kulak vermeniz kâfi olur. Zira oyun ve hayal dünyası olmadan çocuk, çocuk değildir ve kendini geliştiremez.
Eğer çocuğunuz 7 yaşından sonra palavraya başvuruyorsa altında yatan sebepler şunlardır:
- Psikolojik ve fizikî şiddet gören, ceza alan çocuklar palavra söyler.
- Mükemmelliyetçi aileye sahip çocuklar yanlış yapmaktan korktukları için palavra söyler.
- Hesap verme durumuyla sıkça karşı karşıya kalan çocuklar kaygılanır ve bu telaş çocukta palavra söyleme davranışını oluşturur.
- Çocuk anne-babasını kızdırmamak ve onları mutsuz etmemek için palavra söyler.
- Genellikle kardeş kıskançlığıyla birlikte ortaya çıkan, sevgiyi kaybedecek olma fikriyle karşı karşıya kalan çocuk palavra söyler.
Böyle bir durumda aile ne yapmalı ?
Anne baba durumu fark ettikten sonra çocuğa ‘yalanını yakaladım’ deyip ceza verirse çocukta ki palavra davranışı sönmez, tersine çocuk bir dahaki sefere yakalanmamak için daha akla yatkın bir palavra bulmaya çalışır sonrasında palavra söylemek çocukta alışkanlık haline dönüşür ve palavrada ustalık kazanır.
- Çocuğunuzun doğruyu söylemesi için ona model olun, küçük beyaz palavralardan kaçının.
- Gerçeği söylediğinde onu takdir edin. Örneğin; imtihandan makus not almasına karşın aldığı sonucu söyleyen çocuğunuzu gösterdiği cüret için övün.
- Çocuğu palavra söylemesine neden olan derdin, baskının ne olduğunu bulun ve bunu ortadan kaldırmaya çalışın.
- Çocuğunuzun palavra söylediğini farkettiğiniz vakit ne makus ne de yeterli bir reaksiyon verin. Çocuğunuz bunu ilgi çekmek için yapıyor olabilir. Gösterdiğiniz her çok reaksiyon çocuğunuz için bir ilgiyi tabir edebilir. Bu türlü bir durumla karşılaştığınız da onu sakince dinlemeniz kâfi olacaktır.
Çocuk her ne olursa olsun anne ve babası tarafından ziyana uğramayacağına emin olmalıdır. Bu durumdan ne kadar emin olursa, palavra söyleme ihtimali de bir o kadar düşük olacaktır. Unutmayın, Bir çocuğun her durumda doğruyu söyleyebilmesi için en değerli şey inançtır.