Uzun süren yaz tatilinin akabinde okulların açılması ile çocuklarda ve anne-babalarda okul telaşı başladı. Yeni devir heyecanı ve ders hazırlıkları sürerken bir yandan da okula ahenk süreci de yaşanıyor. Ağırlaşmaya başlayan dersler ve ödevler çocukların ahenk ve motivasyonunu etkiliyor. Okula adaptasyonda zorluk yaşanmasında, derslere ve sınıfa ahenk sağlanamamasının altında çoğunlukla dikkat eksikliği bulunabiliyor. Çocuklarda sıklıkla görülen dikkat eksikliği ve hiperaktivitenin, en çok akademik başarıyı etkilediği bilinmektedir. Dersi dinleme ve katılmada zorlanmalar, ödev yapmaya isteksizlik, dikkati sürdürmede zorluk karşımıza en sık çıkan belirtiler oluyor.
Dikkat bozukluğu olan çocuklar uzun müddet odaklanamazlar, unutkanlık ve dağınıklık yaşarlar ve organize olamama üzere nedenlerden ötürü okulda başarısız olabilirler. Bu çocukların dikkatleri çok kolay dağılır, ders çalışmada sorun yaşarlar, dikkatsizce kusurlar yaparlar, organize olamama üzere nedenlerden ötürü da başarısızlık gösterirler. Birçok vakit sizi dinlemiyormuş üzere görünürler, üzerlerine aldığı misyonları ve aktiflikleri sürdürmekte zorluk çekerler, zihinsel uğraş gerektiren misyonlardan kaçınırlar, bunları sevmez ya da bunlarda yer almaya karşı isteksizdirler. Sık sık okul ödevlerini, kalemlerini, kitaplarını ya da araç-gereçlerini kaybederler, ödevleri ve yazıları tamamlayamazlar, dikkati dış uyaranlarla çarçabuk dağılır ve günlük etkinliklerde de birden fazla vakit unutkandırlar. Yarım bırakılan bir işten ötekine geçme, çok hareketlilik, sırasını beklemede zorluk, el ve ayakların kıpır kıpır olması, oturulması gereken yerlerde yerinden kalkma, koşuşturup durma yahut daima hareket halinde olma isteği üzere davranışlar da dikkat eksikliği ve hiperaktivitenin belirtileri olarak görülmektedir.
Çocukta dikkat eksikilği olup olmadığını anlayabilmek için kapsamlı bir araştırma yapmak gerekir. Bunu belirlemede kullanılan özel bir test bulunmamakta fakat ipucu vermesi açısından zeka testleri sıklıkla kullanılmaktadır. Bunun yanı sıra, çocuğun sınıftaki davranışları, derse iştiraki ve sınıf içi ahengi, okuldaki akademik başarısı, arkadaş münasebetleri, mesken ve çalışma ortamı ve ebeveyn tavrının da incelenmesi gerekir.
Dikkat eksikliği uzun vadeli bir durum olarak kabul edilip bunu büsbütün ortadan kaldıran bir tedavi yoktur. En faal metot, ilaç tedavisinin yanı sıra, aile maharetleri eğitimi, çocukta davranışsal eğitim ve sınıf içi müdahalelerdir. Okul, aile ve uzmanın işbirliğinde olması da tedavide büyük ehemmiyet taşımaktadır. Öğretmenin bu durumla ilgili bilgilendirilmesi ve sınıf içinde değişikliklere, takviyeye ve işbirliğine açık olması da tedaviyi kolaylaştıran etkenlerden biridir. Çocuğun ön sıralarda, öğretmenin gözü önünde, pencereden uzak ve tahtaya yakın bir yerde oturması sağlanmalı ve kendi başına yapabilecek ödevleri, öteki çocuklardan farklı bir köşede dikkati dağılmadan yapmasına müsaade verilmelidir. Çocuğun ödevlerini yaparken gerektiğinde orta vermesine imkan tanınması, oyun saatlerini azaltma ve teneffüs iptalinden kaçınılması gerekmektedir. Mesken ödevlerini yaparken dikkatini dağıtabilecek durumlardan kaçınılması, programlı ve yapılandırılmış formda kısa aralıklarla ders çalışması gerekmektedir.
Dikkat eksikliği olan bir çocuğa karşı sabırlı olunması, gerektiğinde söylenilenin tekrarlanması ve ona vakit tanınması gerekmektedir. Çocuğun yaptığı yanlışsız ve olumlu davranışın ödüllendirilmesi, marifetlerinin pekiştirilmesi ve vazifesini yapabilmesi için cesaretlendirilmesi gerektiği unutulmamalıdır.
MERVE KEVLEKÇİ
UZMAN PSİKOLOG