Duygusal zeka, kendisinin ve başkalarının hislerini anlayabilme, sorun çözerken bu hislerden faydalanabilme, empati yapabilme, değişikliğe ahenk gösterme, gerilimi yönetebilme, motive olabilme ve öbürleri ile başarılı alakalar yürütebilme olarak tanımlanır.
Duygusal zekanın faydaları nelerdir?
Duygusal zeka hünerleri, çocukların çatışmaları yönetmelerine ve daha derin dostluklar geliştirebilmelerine yardımcı olur. Duygusal zeka seviyeleri gelişmiş olan yetişkinlerin, ferdî ve mesleksel hayatlarında daha güzel alakaları olduğunu bildirmektedirler. Araştırmalar, duygusal zeka düzeyi yüksek olan bireylerin gelecekte depresyon ve başka problemleri yaşama olasılıklarının daha düşük olduğunu göstermektedir. Duygusal zekanın faydaları hayli yararlı ve manalıdır. Hislerini sağlıklı bir biçimde tabir edebilen bir çocuğun etrafıyla sağlıklı münasebetler sürdürebilmesini sağlar.
Çocuklarda duygusal zeka nasıl geliştirilebilir?
Duygusal zeka, tecrübelerle öğrenilir ve vakitle gelişir, doğuştan değildir. Hasebiyle, gelişimi için ebeveynlerine değerli roller düşmektedir.
-
Çocuğunuzun Hislerini İsimlendirmek
Çocukların yaşıyor oldukları hisleri nasıl tanımlayacaklarını bilmeleri gerekir. Çocuğunuzun hissettiğinden şüphelendiğiniz bir duyguya bir isim vererek ona yardım edebilirsiniz. Örneğin, çocuğunuzun anneannesini ziyarete gitmediğiniz için üzülüyor olduğunu gözlemlediniz. ‘‘Kar yağdığı için anneanneni ziyarete gidemedik. Bunun için üzgün olduğunu görüyorum ve seni anlıyorum’’ diyebilirsiniz. ‘‘Kızgın’’, ‘‘üzgün’’, ‘‘utangaç’’ ve ‘‘acı verici’’ üzere duygusal sözlerin hepsi çocuğunuzun hislerini tabir edilmesi için bir söz hazinesi oluşturur. Çocuğunuz ile ‘‘Sevinçli’’, ‘‘Heyecanlı’’ ve ‘‘Umutlu’’ üzere olumlu sözcükleri paylaşıyor olmayı da unutmayın.
-
Empati göstermek
Çocuğunuz üzüldüğünde –hayal kırıklığına uğradığında, üzgün göründüğünde- nasıl hissettiğinizi söylemek işe yarayabilir. Daha âlâ bir yaklaşım hislerini doğrulamak ve empati göstermektir. Çocuğunuz ödevini bitirene kadar parka gidemeyeceğinizi söylediğiniz için ağlıyorsa, ‘‘Ben de istediğim şeyi yapamadığım vakit üzgün hissediyorum. İstemediğin vakit çalışmak güç geliyor, seni anlıyorum.’’ üzere empatik cümleler kurarak onu anlıyor olduğunuzu daha yeterli gösterebilirsiniz. Nasıl hissettiğini anladığınızı gördüğünde, davranışlarında nasıl hissettiğini göstermek için daha az kendini zorlayacaktır. Unutmayın, hisleri anlaşılamayan çocuklar davranışlarıyla kendilerini gösterirler.
-
Duyguları tabir etmenin uygun yollarını modellemek
Çocuğunuza hislerini nasıl söz edebileceğini öğretebilmenin en yeterli yolu bu maharetleri kendinizin modellemesidir. Günlük sohbetlerinizde his içeren sözler kullanabilirsiniz. Örneğin, ‘‘Annemleri akşam yemeğine davet ettiğimiz için keyifli hissediyorum’’ yahut ‘‘Geciktikleri için üzgün hissediyorum’’ üzere tabirler kullanabilirsiniz.
-
Sağlıklı başa çıkabilme marifetlerini öğretmek
Çocukların hislerini anladıktan sonra, bunlarla nasıl başa çıkabileceklerini de öğrenmeleri gerekir. Neşelenmeyi, endişelerini tanımayı, bunlarla yüzleşebilmeyi ve kendini sakinleştirebilmeyi bilmek yaşça küçük çocuklar için karmaşık olabilir. Fakat özel marifetleri öğretebilirsiniz. Örneğin, sonlandığını gördüğünüzde nefes alış verişini birlikte düzenleyebilirsiniz.
Ayrıca, çocuğunuzla birlikte onun hisleriyle daha kolay baş edebilmesini sağlayan bir kit oluşturabilirsiniz. Örneğin, sık sık öfkelendiğini görüyorsanız birlikte bir öfke kutusu hazırlayabilirsiniz. Bu kutuya olumlu bir isim verebilir, öfkelendiği durumlarda onu resmetmesini ya da öfkelendiği durumu yazmasını ve kutu içerisine atmasını söyleyebilirsiniz. Akabinde, sakin kitini almasını (boya kitabı, dinlendirici müzik, endişelerini ya da onu öfkelendiren şeyleri komikleştirdiği bir favori latife kitabı vb.) ve hislerini yönetmek için bu araçları kullanarak pratik yapmasını hatırlatabilirsiniz. Buna emsal durumlarda çocuğunuzu bağırmaya, çığlık atmaya ve boks eldivenleri ile öfkesini dışarı atmaya yönlendirmek hayli yanlıştır. Muhtemel durumu arttırmanıza sebebiyet verebilir.
-
Duygusal zeka hakkında konuşmak
Çocuğunuzun duygusal zeka olarak epeyce gelişmiş olması aslında çokta kıymetli değildir. Unutmayın, gelişim için her vakit yer vardır. Çocukluğu ve ergenliği boyunca iniş çıkışların yaşanıyor olması çok doğaldır. Büyüdükçe pürüzlerle, zorluklarla karşılaşıyor olması mümkündür. Bu nedenle, marifetlerini geliştirmeyi gaye haline getirebilirsiniz.
Çocuğunuzla her gün hisleri hakkında konuşun. Şayet çocuğunuzun bir dişçi randevusu olduğunu duyduğunda keyfi kaçıyorsa, ona bu ziyaretin denetiminin kendisinde olduğunu hissetmesi için yardımcı olun. Neden korktuğunu, orada ne ile karşılaşacağını düşündüğünü, neden gitmesi gerektiğini bilip bilmediğini anlatmasını isteyin. Çocuklarla hisleri hakkında konuşmak, büyüklerdeki kadar tesirli olacaktır. Onunla okuyor olduğunuz kitaplarda, izlediğiniz sinemalardaki his karakterleri hakkında konuşuyor olabilirsiniz. Hislerimizi tanıyalım kitapları da hayli yararlı olabilir.
Çocuğunuzun yanlışlarını daha güzele gitmek ismine bir basamak olarak düşünün. Birinin hislerini incittiğini gördüğünüz vakit, onunla gelecekte nasıl daha âlâ olabileceği konusunda konuşmak için vakit ayırın. Devam eden dayanağınız ve rehberliğiniz ile ömründe başarılı olabilmesi ismine gereksinim duyacağı duygusal zekayı birlikte geliştirebilirsiniz. Sağlıcakla kalın.
