Covıd-19 pandemisi ve çocuklar

COVID-19 Pandemisi ve Çocuklar

Aralık 2019’ da Çin’in Wuhan kentinde birinci defa tanımlanan ve Ocak 2020’de Çin’den sonra Tayvan’da da görülerek ‘pandemi’ ye yani dünya genelinde yaşamakta olan tüm insanların hayatını tehdit eden bulaşıcı hastalık salgınına neden olan yeni mutant Coronavirüs ( nCoV ) yaklaşık dört aydır gündemimizde ve hayatımızda. Çin’deki bir hayvan pazarından ortaya çıktığı düşünülen bu yeni mutant virüs birinci günden itibaren çok büyük bir süratle yayılmaya başladı. Süratli yayılımın sonucunda tüm dünyada milyonlarca insan enfekte oldu, yüzbinlerce insan ise hayatını kaybetti. Pekala çoğu vakit hayatımızın bir döneminde karşılaştığımız ve sıklıkla üst teneffüs yolu enfeksiyonuna neden olan Coronavirus neden pandemiye neden oldu? Daha önce de mutasyon geçirerek 2003 yılında Ağır Akut Teneffüs Sendromu ( SARS- CoV ) ve 2012 yılında Ortadoğu Teneffüs Sendromu ( MERS-CoV ) pandemilerine neden olan Coronavirus yeni bir mutasyon geçirdi ve bu mutasyon sonucunda bulaşma özelliği arttığı için süratle yayıldı.

Ağırlıklı olarak yetişkinleri etkileyen bu virüs sanılanın bilakis tüm yaş kümelerindeki çocukları da etkileyebiliyor. Ülkemizdeki çocuk hadise bilgileri henüz yayınlanmadı. Lakin 10.04.2020’de Amerika Birleşik Devletleri Hastalık Denetim ve Muhafaza Merkezleri (CDC) çocuklarla ilgili birinci bilgilerini açıkladı. Buna göre hastaların %1.7’si çocuklardan yani 18 yaş altı hastalardan oluşuyor. COVID-19 teşhisli çocuk hadiselerin yaş ortalaması 11 olarak saptanmış. Yaşa göre dağılıma baktığımızda ise %59’u 10 yaş üzeri, %26’sı 1-9 yaş ortası ve %15’i 1 yaş altı olarak olgulardan oluşuyor. Cinsiyet dağılımında ise %57 ile erkek çocukların daha fazla hastalığa yakalandığını görüyoruz. İncelenen 2573 çocuk olayda yalnızca üç ölüm bildirilmiş ki bu da yaklaşık %0.11 oranına denk geliyor.

Peki çocuklardaki hastalık belirtileri erişkinler ile tıpkı mı? Hastalık belirtilerini incelediğimiz vakit çocukların %68’nin her hangi bir şikayeti olmadığını görüyoruz. Şikayeti olan çocukların ise %56’sında ateş, %54’ünde öksürük ve %13’ ünde teneffüs meşakkati gözlenmiş. Azalan oranlarda baş ağrısı, boğaz ağrısı, kas ağrısı, burun akıntısı, ishal ve karın ağrısı da gözlenen belirtiler ortasında.

Çocuk olayların %29’u hastaneye yatırılarak tedavi edilmiş, yatan olguların ise %2’sinde yoğun bakım muhtaçlığı olmuş. Yaş kümelerine göre yatış oranlarına baktığımızda ise yatarak tedavi gören olguların %62’sinin bir yaş altındaki çocuklar olduğunu görüyoruz.

1

Eşlik eden kronik hastalık oranı %23 saptanırken, bu kronik hastalıkların sırasıyla en sık kronik akciğer hastalığı (astım dahil), kardiyovasküler hastalıklar ve immünsupresyona neden olan hastalıklar olduğu belirlenmiş.

Peki bu kadar istatistiksel sayının manası nedir?

• * Çocuklar erişkinlere göre daha az oranda COVID-19 oluyorlar, yaş arttıkça hastalığın görülme oranı da artıyor ve erkek çocuklar hastalığa yakalanma manasında tıpkı erişkinlerdeki üzere dezavantajlı.

• * Belirtiler ile ilgili sayıları erişkinlerle kıyasladığımızda yeniden çocuklarda teneffüs kasvetinin çok daha az olduğunu ve genel klinik tablonun daha hafif olduğunu görüyoruz. Lakin asemptomatik yani her hangi bir belirti göstermeyen çocuk sayısının yüksek olması çocukların bulaştırıcılık açısından oldukça önemli olduğunu düşündürüyor.

• * Yatış oranının erişkinlere yakın olduğunu lakin yoğun bakım muhtaçlığının daha az olduğunu görüyoruz. Önemli bir nokta da bir yaş altındaki çocukların nCoV ile enfekte olması halinde hastaneye yatış oranının oldukça fazla olması.

• * Çocuklarda da erişkinlerde olduğu üzere altta yatan hastalıkların varlığı COVID-19 hastalığının gelişmesini kolaylaştırıyor.

  Tüm bu araştırma sonuçlarına dayanarak şunları söyleyebiliriz. Çocuklarda önemli komplikasyonlar erişkinlere göre daha az görülüyor fakat ölüm ile sonuçlanan üç olayda olduğu üzere önemli sonuçlar da görülebiliyor. Çocuklar ateş ve öksürük olmadan büsbütün asemptomatik bir şekilde ya da farklı semptomlarla gelebiliyor, bu nedenle toplumsal ara ve esirgeyici önlemlerin önemi çocuklarda tahminen de daha fazla.

  O vakit çocuklarımızı bu hastalıktan nasıl koruyacağız?

  * Tahminen de en önemlisi sağlam ve güçlü bir vücut direnci için sağlıklı beslenmek. İstikrarlı ve sağlıklı bir beslenme için protein, karbonhidrat ve yağ istikrarını sağlayacak, bol lifli, kâfi vitamin ve mineralleri içerecek şekilde beslenmelerini düzenlemeliyiz.

  * Özellikle C vitamini içeren zerzevat ve meyveleri kesinlikle tüketmesini sağlamalıyız.

• * Toplumsal izolasyon nedeniyle meskende kalan ve direk güneş ışığını gereğince alamayan çocuklarımıza yaşlarına göre belirlenen günlük ihtiyaç dozunda D vitamin desteği yapmalıyız. Ayrıyeten balkonlarda güneşlenmelerini sağlamalıyız lakin pencere gerisinden değil. Unutmayın, D vitamin sentezi için ciltleri güneş ışığını direk almalı.

• * Besin destekleri konusunda dikkatli olmalı ve doktora danışmadan her hangi bir besin desteği vermemeliyiz ( Burada bir parantez açarak başka bir açıklama yapmak istiyorum. Bağışıklık sistemini uyaran besin destekleri, immünpatogenezinde ‘sitokin fırtınası’ dediğimiz bağışıklık sistemin aşırı uyarılması sonucu önemli komplikasyonlar geliştiren COVID-19’da katiyetle tabip kontrolünde kullanılmalıdır.)

2

• * Düzenli uyku bağışıklık sisteminin olmazsa olmazıdır. Hele ki çocuklarda büyüme ve gelişmeyi de etkilediğini düşünürsek bu dönemde uyku düzenlerini bozmamalı ve düzenli bir şekilde uyumalılar.

• * Kâfi ölçüde su tüketmelerini sağlamalıyız. Çocukların günlük su gereksinimi yaşa ve cinsiyete göre değişmekle birlikte, yiyeceklerle aldıkları sıvının dışında 4-8 yaş ortasındaki erkek ve kız çocuklar için günde 1,2 litre, 9-13 yaş ortasında kız çocuklar için 1,6 litre, erkek çocuklar için 1,8 litre, 14-18 yaş ortasında kızlar için 1,8 litre, erkekler için 2,6 litredir.

• * Çok fazla ekran başında (telefon, tablet, tv) vakit geçirmeleri sağlıklarını her açıdan bozacağı üzere tıpkı vakitte uyku kalitelerini de olumsuz etkileyecektir. Bu nedenle ekran başında geçirdikleri vakti yakın takip edip kesinlikle sonlandırmalıyız.

• * Tüm bunların dışında onların da birer birey olduğunu, onların hayatlarının da en az bizim hayatlarımız kadar kısıtlandığını unutmamalıyız. Onlara sabır ve anlayışla yaklaşmalıyız. Onların da en az bizler kadar korkulu olduğunu unutmamalı, yaşadığımız telaş ve gerilimi onlara yansıtmamalıyız.

• * Virüs bulaştırma endişesiyle aşı vakitleri geldiğinde ya da bir sağlık sorunu yaşadıklarında sağlık kuruluşlarına baş vurmayı mutlaka ertelememeliyiz. Unutmayın ki aşı ile önlenebilen hastalıkların da en az COVID-19 kadar önemli sonuçları olmaktadır ve aşıları yaptırmamak ya da ertelemek bu önemli sonuçların görülmesini artıracak ve kolaylaştıracaktır.

  Pandeminin sona erdiği sağlıklı ve özgür günlerin bir an önce gelmesi dileğiyle…

  Uzm.Dr. Özden DURMUŞ GÖNÜLTAŞ (