Güvenli sığınaklardan uzaklaşmanın tasası?
Kayıp, dendiği vakit mevt nedeniyle kaybettiklerimiz aklımıza gelir. Bununla birlikte, bir ömür uzunluğu kayıp tecrübeleri yaşanır. İnsanın ömründe kayıp duyusunun yaşandığı çocukluktan yetişkinliğe geidrar, okulların bitmesi, mezuniyetler, evlilik, taşınmalar üzere periyotlar vardır. Yeni ve hoş başlangıçlar geride bitirilen periyotları bırakırken bile, kayıp duygusu ile birlikte yaşanabilir. Değişim içeren her şey de olduğu üzere, salgının bir sonucu olarak olağanlıkta yahut çocukların günlük rutininde ortaya çıkan değişiklikler birer kayıp hissini içerir. Bu değişiklikler eski günlük yaşama ilişkin yaşantıların, rutinlerin, ilgilerin değişimi ile birlikte, yeni rutinlerin, bağların, risklerin ve kayıpların (okulların kapanması, hastalık, vefat gibi) yaşanmasını içermektedir. Bir çocuğun rutinlerindeki kıymetli değişiklikler, denetim kaybı hissi yaratabilir. Bu da çocuğun hislerine ve davranışlarına yansır.
Salgınla birlikte çocuklar okula gidememe, uzaktan eğitim alma, arkadaşları ile yüz yüze vakit geçirememe, sabah öğle tüm rutinlerde değişiklikler (kahvaltı, meskenden ayrılıp servisi otobüse binip okula gitme, arkadaşlarla selamlaşma, sınıfta oturma, teneffüs, konuta dönme vs,) formunda günlük hayatlarında sarsıcı değişiklikler meydana gelmiştir. Gün uzunluğu ebeveynlerle kalma, ebeveynlerin gözü önünde olma, ihtar alma, internette daha fazla vakit geçirme, uyku ve yemek rutinlerinde değişiklikler yaşanmıştır. Bu eski yaşantıdan uzaklaşmak yerine, “yeni, farklı günlük hayat aktiviteleri ve rutinleri yerleştirmek” halindeki değişim değerlidir. Erken yaşlardan itibaren beslenme, bakım, güvenlik, kıymetler, toplumsallaşma, kimlik gelişimine katkısı olan günlük rutinlerin değişimi ile bilhassa “dünyanın inançlı bir yer olduğu” his ve fikri baltalanmıştır. Yerini dünyanın, meskenin “güvensiz” olduğu hissine bırakmıştır. Tüm bu değişimler, kayıplar (eski günlük yaşantının değişime uğrayarak kaybedilmesi), güvensizlik duygusu vakitle yerini “keder” hissine bırakacaktır.
Kayıplar kelam konusu olduğunda yaşanılan his sıklıkla sıkıntı olacaktır. Sıkıntı, değişime ve kayba karşı duygusal tepkilerimizdir. Buna hisler, fizikî duyumlar, kanılar ve davranışlar yoluyla deneyimlediğimiz reaksiyonlar de dâhildir. Salgın devrindeki değişiklikler, hem çocuklar hem de yetişkinler için üzüntü hissi yaratmıştır. Ebeveynlerin bu güç vakit zarfında çocukların yaşadığı his değişikliklerini, keder ve üzüntülerini fark etmeleri, bunları söz etmeleri için fırsatlar sunmaları ve en kıymetlisi de bu hislerin âlâ bir dinleyicisi olmaları değerlidir.
Ebeveynlere öneriler
Çocuğunuzun his durumundaki değişiklikleri fark edin
Onların yaşadığı acı, acı, ıstırap hislerini söz etmelerine fırsat verin, dinleyin. Yalnızca dinlemekle bile sıkıntılarına ortak olabilir, hafifletebilirsiniz.
Günlük değişen rutinlerin yerine, yeni rutinler koyun, bu rutinlere uyun.
Çocuğun yaşadığı hisleri anlamada kelamsız ipuçlarını takip edin (sinirlilik, isteksizlik, yorgunluk, alınganlık, uyku-iştah değişikliği vs)
Çocuklarınızın kendilerini inançta hissetmelerini sağlayan ve hislerini özgürce tabir etmelerini sağlayan şefkatli, sıcak ve sevginin olduğu ortam yaratın.
Çocukların kendilerini tabir edebilecekleri oyun, aktiflik ya da ilgi alanları geliştirmelerine yardım edin (çizerek, yazarak, müzik söyleyerek, dans ederek, el sanatlarıyla yahut fotoğraf çekerek kendilerini söz edebilirler).
