Demans bir kişinin gündelik hayatını ve fonksiyonelliğini bozacak halde hatırlama, düşünme, mantık yürütme üzere bilişsel yetilerinde; azalma ve bozulma ile kendisini gösteren ir durumdur. Demans hastalarının bir kısmı, hislerini ayarlayamaz ve güya kişilikleri değişmiş üzere davranırlar. Demans belirtileri, şahısları hastalığın farklı periyotlarında farklı etkilerler. Başlangıçta, belirtileri fark edilmez, sonra davranış bozukluğu imgesi verir. Sonrasında ise kişinin gündelik hayatını önemli manada etkileyen bir duruma dönüşür.
Demans yaş arttıkça sıklığı artan bir durumdur. 85 yaşındaki insanların üçte birinde farklı seviyelerde demans belirtileri vardır. Yaşlanma ile de birtakım bilişsel değişiklikler olur lakin demans farklı bir durumdur.
Günümüzde erken teşhis ve tedavi üzere tıbbı hizmetlerin artması, uzun ömür yollarını açmıştır. Lakin bu durum, tıpkı vakitte da bunama tablosu ile daha sık müsabakamız manasına gelmektedir.
Demansın erken tanılanması hayati değer arz etmektir. Bugün için olağan yaşlanma deyip geçiştirilmesi, tıbbı açıdan demansın önlenmesi açısından bedelli vakit dilimini etkisiz hale getirmektedir. Bu nedenle demansın belirtilerinin tanınması ve bilinmesi kıymetlidir.
Demans (bunamanın belirtileri) nedir?
Sağlıklı bir beyin hücresinin (nöron) öteki hücrelerle ilişkisinin kesilmesi, sağlıklı çalışmaması yahut ölmesi sonucu demans belirtileri oluşur. Yaşlanma esnasında herkes bir ölçü nöron kaybeder, lakin demans hastalarında bu kayıp önemli seviyededir.
Belirtileri:
-
Unutkanlık, karar verememe, sağlıklı düşünememe , mantık yanılgıları , şaşkınlık
-
Konuşmada zorluklar, kanıları sözde zorlanma, okuduğunu anlayamama ve niyetlerini yazarak tabir etmede zorluklar.
-
Bildiği yerlerde yolları şaşırma, kaybolma
-
Parayı kullanamama ve faturaları ödemede zorlanma.,
-
Sürekli sorular sorma.
-
Bilindik objelerin bilinen isimlerinden farklı isimlerle ifadesi
-
Günlük işlerini yaparken daha fazla vakit harcama ve yapmada zorlanma.
-
Günlük etkinliklere karşı ilgisini kaybetme ve ilgisiz davranma.
-
Halüsinasyon görme
-
Hezeyan ve paranoya yaşama
-
Sinirli ve agresif davranma
-
Diğer insanların kalplerini kırabilme onların hislerini anlayamama
-
Denge kaybı ve sakarlaşma halinde hareket zorlukları yaşama.
Yaygın gelişimsel bozukluk ve zihinsel engelli bireylerde vakitle demans gelişir pürüzlerine nazaran tablolarında farklı klinik sunumlar olur.
Demans tipleri
Yaşlılarda en sık karşılaşılan demans hastalığı Alzheimer hastalığıdır. Burada beyinde amiloid plaklar birikir ayrıyeten tau unsurunda karmaşık yapılanmalar oluşturur. Bunların sonucunda beyin fonksiyonları bozulur.
Vasküler demanslar
Beyni besleyen kan damarlarında hasar sonucu beyefendisinin beslenmesi ve oksijen alımı aksar bunun sonucunda gelişen demans tipidir.
Bu iki tip demans, demansların çok büyük çoğunluğunu oluşturur.
Karışık tip demanslarda ise farklı sistemler oluşa katkıda bulunur örneğin hem damarsal bozukluklar hem de amiloid tau üzere unsur birikmesi üzere nedenler bir ortada olabilir.
Gerilim kaygılanma (anksiyete depresyon ve deliryum durumlarında) demansa benzeyen belirtiler olabilir bunların ayrımı profesyonellere bırakılmalıdır.
Demans tanısı nasıl konulur?
Küçük mental test yapılarak tanısı konulur. Test beyin fonksiyonlarını farklı noktalardan değerlendir. Hafif orta ve önemli demans seviyeleri belirlenir.
MR vs.
Psikiyatrik muayene : Demansla karışan tıbbı durumların ayırt edilmesinde kullanılır.
Demansda en kıymetli husus erken tanıdır. Çünkü davranış bozukluğu ve önemli demans belirtilerinin ortaya çıkmasından sonra tedavi hem sıkıntı hem de etkisiz kalabilmektedir.
Demanstan korunma bir öbür yazının hususudur.
