Diş ağrısı nedir… Neden olur…
Hepimizin bildiği ve yaşadığı üzere; bedenimizde bir zahmet ya da sorun yaşadığımızı anlamamızın en kestirme yolu, problemli organ ya da bölgede hissettiğimi ağrı ile kendini muhakkak eder. Meğer dişte durum biraz daha farklıdır. Diş iltihaplanma ve kayıp sürecinde ağrıyı en son basamaklarda hissederiz.
Konuyu daha yeterli kavrayabilmek için öncelikle dişin yapısını anlatarak başlayıp, ağrı süreçlerini de bu halde daha rahat anlamayı sağlayabileceğimizi umuyorum.
Dişimiz dışarıdan kollayıcı ve sert katman olan mine, onun altında biraz daha gözenekli olan dentin ve en içte hudut ve damarların bulunduğu pulpa olarak isimlendirdiğimiz katmanlardan oluşur…
Diş çürüğü, mine katmanında başlar. Ağız içerisinde dişlerimizde gördüğümüz siyah, kahverengi renkleşmeler ve kırıklar diş çürüğünün göstergeleridir. Mine katmanı çok sert ve sağlam olduğu için çürük küçük bir noktadan başlayarak içeriye yanlışsız ilerler. Yani mine katmanı üzerinde genelde yaygın bir manzara ve genişleme göstermez.
Mine katmanını geçtikten sonra, dentin katmanı daha yumuşak ve gözenekli olduğundan; çürüğü oluşturan mikro organizmalar burada çoğalarak , genişlemeye ve yayılmaya başlarlar. Bu süreçte genelde dişin üst yüzeyinde çizgi halinde bir kahverengilik olarak görünen çürük, içeride genişleyerek yayılır. Halk ortasında ‘’pilav yerken dişim kırıldı… makarna yerken dişim kırıldı…’’ halinde sözlerdeki ‘’kırılma’’ dışarıda küçük bir çizgi olarak görünen çürüğün içeride yayılması sonucunda altının boşlaması ve en sonunda tıpkı bir çukurun üzerindeki cama uygulanan en ufak basınçta kırılması üzere dişin kırılması ile sonuçlanır.
Dişimizin ağrı hissetmeye başlaması, dişin ortasında yer alan pulpaya çürüğün yaklaşması sonucunda ortadaki aralık azalması ve dokuya basınç uygulaması ile kendini gösterir. Birinci etap da yemek yerken üzerine basınç uygulandığında hafif bir rahatsızlık olarak kendini gösterir. Bu süreç dişin artık dolgu evresinin geçmek üzere olduğunun işareti olarak algılanmalıdır. Çürük ve mikroorganizmalar artık dişin büyük kısmında etkin haldedir ve dişin sonuna yaklaşıyordur.
Sonrasında soğuk ve sıcak yiyecek/içeceklerde hassasiyet başlar. Artık çürük dişin hududuna yeterlice yaklaşmış ve hudut basınçtan değil, soğuk ve sıcağın kendisinden bile etkilenmektedir ki; bu süreç kanal tedavisinden çabucak öncesini tabir eder. Artık çürüğün kendisi dişin sonuna ulaşmıyorsa bile mikroorganizmalar ve enfeksiyon bir formda yavaş yavaş damar/sinir ağına girmeye başlamıştır.
Bundan sonra artık gün içinde ufak tefek rahatsız edici ağrılar başlar ve en son şiddetli gece ağrısı ile dişin sonu büsbütün enfekte olur. Bu süreçte artık dolgu bahtı bitmiş lakin kanal tedavisi ile dişin kurutulması mümkün olabilir.
Eğer hala diş tabibine yahut tedaviye gidilmemekte ısrar edilir ise o vakit dişin içerisinde başlayan enfeksiyon diş kökünden çene kemiğine yanlışsız yayılmaya başlar ki; bu süreç son derece ağrılı ve yemek ve hayat konforunu inanılmaz bozan bir durumdur. Enfekte olan dişi güya başka dişlerden daha uzamış ve ağzınızı kapattığınız anda birinci o diş değiyormuş üzere hissetmenize ve en ufak bir basınçta şiddetli ağrı duymanıza neden olur.
Diş ağrısını yaşamak bir baht ya da şansızlık değildir. Dişsiz doğmak doğal ömür döngüsünün bir modülüdür. Lakin dişsiz yaşamak ve ölmek doğal ömür döngüsü değildir. Sistemli olarak diş bakımı yapılması (diş fırçalama,arayüz temizliği) ve yılda bir sefer nizamlı diş tabibi denetimi ile konforlu bir yemek/yaşam süreci devan ettirebiliriz.
Unutulmaması gereken bir başka mevzu ise; dişin yalnızca işlevsel bir organ olmadığıdır. Estetik bütünlük açısından da diş çok değerlidir. Doğal yapıyı korumak, estetik bütünlüğün devamlılığı açısından çok kıymetlidir.
Çeneler ortası alakanın korunması, dudak ve yüz estetiğinin tamamlanması ismine dişler çok değerli birincil vazifeler taşırlar.
Diş kaybı yaşanan bir ağızda, vakit içerisinde dişlerde eksik bölgeye hakikat bir açılma ve genişleme görülür. Yahut karşı çenedeki dişin kontağını kaybetmesi sonucunda bir uzama yaşanabilir. Çenede dişler muhakkak bir sıra ve kontak ile birbirini destekleyerek işlev görürler. Bir diş kaybı bu münasebette kesintiye yol açtığından öteki dişler bu eksikliği kapatmak için hareketlenir. Bu hareketlenme uzun bir vakit dilimi aldığından günlük hayatın içerisinde fark edilmez.
Uzun devirde, dişler ortasında açılmalar boşluğun daralmasına bağlı olarak eksik dişin tamamlanması için kâfi yer kalmaması nedeniyle öteki dişlerinde estetik bütünlüğü sağlamak maksadıyla restore edilmesi üzere sonuçlar doğurur.
Özellikle ön bölge diş eksikliklerinde estetik kaybın yanında, konuşmada bozulmalar (bazı harfleri seslendirilmesinde lisan,diş,dudak bağı önemlidir) dudakta asimetri, dikey çizgilerde artış,v.b. üzere estetik sorunlarda görülür.
Kısaca diş ağrısı önemli manada ağız yüz bölgesinde bir diş kaybının olabileceğini değil; çok önemli meselelerin uzun ve değerli bir sürecin başlangıcının habercisidir.
DİŞ DOKTORU CANER GÜLEÇ