Dissosiyatif bozukluklar, bireyde kimlik bellek algı ve etraf ile ilgili duyumlar üzere olağanda bir bütün halinde çalışan fonksiyonların bütünlüğünün bozulmasıdır. Dissosiyasyon çoğunlukla travma travmaya karşı bir savunma düzeneği olarak ortaya çıkar hastalık bu formda travmadan kaçmayı sağlarken tıpkı vakitte travmanın kişinin hayatı üzerindeki tesirini de geciktirir (vikipedia.org/wiki/Dissosiyatif_bozukluklar).
Disosiyasyon, bir küme olağan ruhsal sürecin başkalarından kopması ile olur. Aslında kişinin fikirleri, hisleri yahut davranışları farkındalık düzeyinden uzaklaşmakta ve denetimden çıkmaktadır. Örneğin, sağlıklı bir üniversite öğrencisi bile evvelki iki haftada yaşadığı hiçbir olayı hatırlamayabilir. Diğer pek çok ruhsal semptomla birlikte bozukluk olmadan da disosiyasyon yaşanabilir; orta düzeydeyse büsbütün olağan olabilir (örneğin, sıkıcı bir derste karşılık vermeniz beklendiğinde siz hafta sonu planlarınızın hayalini kuruyor olabilirsiniz).
Bir bozukluğu katkıda bulunacak derecede önemli olan disosiyasyon periyotlarının ortak pek çok özelliği bulunmaktadır:
- Aniden başlar ve apansız biter.
- Genelde kişinin muhtaçlığı olan bir bilginin kesilmesi (engellenmesi, bozulması) olarak algılanır. Bir şeylerin eklendiği hissi ile (geri dönüşler gibi) olumlu yahut negatif (hiç hatırlamayan bir dönem) olabilirler.
- Genelde ender görüldüğü belirtilse de sayısı artıyor olabilir.
- Çoğunda (kendine yabancılaşma (depersonaizasyon), gerçek dışılık (derealizasyon bozukluğu hariç), önemli seviyede bir hafıza karışıklığı yaşanmaktadır.
- İşlevsellikte bozulma yahut şahsî bir eza hissi yalnızca disosiyatif amnezi, kendine yabancılaşma, gerçek dışılık bozukluğu için gereklidir.
Kendine Yabancılaşma (Depersonalizasyon) Bozukluğu
Kendine yabancılaşma (depersonalizasyon), kişinin kendinden kopması yahut ayrılması hissi olarak, kendi gerçeklik hissinden ya da vücudundan ayrıldığı hissinin olduğu ya da güya bunları dışarıdan bir gözlemci üzere izlediği hissini yaşadığı daima yahut yineleyen yaşantıların olduğu bir bozukluk olarak tanımlanabilir. Bu his, kişinin, kendi ruhsal süreçlerini ve davranışlarını görüyor üzere yaşamasıdır; kimi hastalar, bunu güya bir rüyadaymış üzere yaşayabilirler. Kendine yabancılaşma epizodları ile ilgili tekrar tekrar külfet yaşıyorsanız bir uzmanla görüşmeniz uygun olacaktır.
Depersonalizasyon, bedende uyuşukluk ve karıncalanma üzere fizikî duyumlara da neden olabilir. Ayrıyeten, depresyon üzere öteki bir hastalığının belirtisi de olabilmektedir.
Gerçeklik Algısının Bozulması (Derealizasyon)
Derealizasyon, etrafınızdan bağımsız ve kopmuş hissetmeyi içerir. Başka beşerler da dâhil olmak üzere yakın etrafınızdaki dış objelerden kendinizi yabancılaşmış hissedebilirsiniz. Aile üyeleriniz yahut yakın arkadaşlarınız dahi size yabancı üzere görünebilir.
Genellikle beşerler derealizasyonu aralıklı bulanıklık hissi olarak tanımlarlar. Bulunduğunuz ortamdaki beşerler ve objeler gerçek(olağan) dışı, çarpık yahut çizgi sinema üzere görünmeye başlayabilir. Kimileri, etrafları tarafından kapana kısılmış hissettiklerini yahut etraflarında gerçeküstü ve alışık olmadıkları şeyleri gördüklerini bildirmektedir. Derealizasyon, güya farklı bir ülkede yahut diğer bir gezegendeymiş üzere hissetmelere yol açabilir (https://www.dilgem.com.tr/tr/makaleler/panik-atak-bozuklugu-depersonalizasyon-ve-derealizasyon/ ).
Bu Husus Hakkında Neler Yapabilirsiniz?
Anlattığımız semptomları yaşayan bireyler panik haline kapılabilirler. Bu durumu fark ettiğinizde birinci yapacağınız şey bir ruh sıhhati uzmanına başvurmak olacaktır. Yaşadığınız süreçle ilgili farkındalığı arttırmak ve uzmanınıza yardımcı olmak için şu adımları izleyebilirsiniz:
- Derealizasyon yaşıyorsanız, kendinizi gerçeğe döndürmek için duyularınızı rastgele bir halde kullanmayı deneyin. Elinizin üzerindeki cildinizi sıkın. Soğuk yahut sıcak (sizi yakacak kadar değil) bir şeyi tutun ve sıcaklık/soğukluk hissine odaklanın. Odadaki öğeleri sayın yahut isimlendirin. Gözlerinizi hareketsiz tutmaya çalışın.
- Depersonalizasyon yaşıyorsanız, nefesinizi yavaşlatın. Birden fazla vakit anksiyete atağı beraberinde teneffüste hızlanmaya neden olur. Bu durum da beyne kan akışını yavaşlatır. Nefes almayı devam ettirmeye odaklanarak olabildiğince uzun, yavaş ve derin nefes alın. Depersonalizasyon başkalarından kopma hissine yol açtığından, bir arkadaşınıza, psikoloğunuza, ailenize yahut konuşmak için kesinlikle birisine ulaşın. Hislerinize odaklanmaya çalışın, anda kalmaya ve konuşmaya devam edin.
- Kendi kendinize uygulayabileceğiniz bu sistemlerin yanı sıra profesyonel bir ruhsal takviye almanız kıymetlidir. Yanında kendinizi rahat hissettiğiniz nitelikli bir ruh sıhhati profesyoneli, dissosiyatif bozukluk ile başa çıkmanıza yardımcı olabilir.