“Keşke şu cümleyi de söyleseydim.”
“Bunlar neden benim başıma geldi”
“Başka türlü olsaydı nasıl olurdu”
“Ben neyi yanlış yaptım”
Bu cümleler size tanıdık geliyor mu? Gün içinde en çok ne düşünürsünüz? O gün için kurduğunuz planları, gidişatı ve tahminen biraz geçmiş yaşantıları, biraz hayalleri ve beklentileri… Bu listeyi artırabiliriz. Aslında bakıldığında düşünmeden geçen tek bir saniyemiz dahi yok. Bu yazıyı okurken bile bir şeyler düşünüyorsunuz, kiminiz odaklanmaya ve ne anlattığımı yakalamaya çalışıyor, kiminiz zihninde art planda dönüp duran fikirlerle kaybolmuş ve bu satıra kadar farkında olmadan gelmiş…
Özellikle çok fazla odaklanmamızı gerektirmeyen aktiviteleri gerçekleştirirken fikir girdabında boğulduğumuz vakitler olur; yemek yerken, yürürken, uyumaya çalışırken üzere. Bu türlü anlarda zihninizden atamadığınız kanılar döngüsüne kapıldığınızı hissettiğinizde bilin ki zihniniz ruminasyon yapıyor.
Ruminasyon nedir?
Ruminasyon, tekrarlayıcı bir şekilde düşüncelerin zihinde dönüp durması, ve “geviş getirmek” manalarında kullanılır. Kısaca zihniniz kanıyı geviş getirircesine döndürür durur, bir sonuca varamaz, sadece düşünür. Bu çeşit düşüncelerin sorunu çözmeye yönelik bir imkan sağlamadığı da araştırmalarca desteklenmiştir. Ruminasyon günlük hayatta bireylerin aktivitelerini olumsuz istikamette tesirler. Odaklanmayı zorlaştırır, geçmişte yaşanmış olumsuz tecrübeler şimdi’ye dair motivasyon düşüklüğüne, gelecekle alakalı algı bozukluğuna ve bilişsel çarpıtmaların pekiştirilmesine sebep olur. Otomatik ve istemsiz biçimlerde zihinde beliren kanılar şahıslarda bunalma, boğulma, sıkışmış üzere hissetme sonuçlarına da yol açar.
Ruminasyon neden olur?
Ruminasyon, “endişe” “belirsizlik” ve “kontrol” kavramlarıyla yakından bağlıdır. Kişinin olay yahut durum üzerinde besbelli bir denetimi olmasa bile üzerinde uzun uzun düşünmesi her şey onun denetimi altındaymış üzere hissettirir. Tahminen de kısa vadede bu his bireyleri rahatlatsa da uzun vadede kanıdan boğulduklarını belirtirler. Tıpkı formda belirsizlik ve telaş kavramları da tıpkı istikamette hizmet ederler. Ruminasyon çoğunluklukla öğrenilmiş bir davranıştır bu yüzden bireyler “ben daima çok düşünen biriydim.” cümlesini kullanırlar.
Birçok sebepten bahsetmek mümkün lakin kısaca belirtmek gerekirse;
- Kişilerin geçmişi değerlendirirken olumsuz olay ve sonuçlara odaklanmaları,
- Olumsuzlukları kendileriyle ilişkilendirmeleri,
- Çok fazla genelleme yapmaları üzere niyet kusurları yatar.
Daha da geçmişe gidecek olursak, anneyle kurulan bağlanma biçimi epey kıymetlidir. Birtakım araştırmalarda, annenin çocuğa problemle baş etmesi için gereken alanı sağlayamamış olması, probleme ilişkin alternatif tahlil üretme maharetini öğretmemesi, müdahaleci ve yargılayıcı tavırlarının bu sonuçları ortaya çıkardığı sav edilmektedir.
Ruminasyon kişiyi nasıl tesirler?
Ruminasyonun şahıslar üzerinde hayatın birçok alanında tesirinden bahsedebiliriz. Çok düşünme sıkıntısına sahip olan şahısların gerilim seviyesi başka şahıslara daha yüksektir. Toplumsal, iş ve aile yaşantısında devamlı düşünmek aksiye daha çok yaklaşmaya ve değerlendirme-karar düzeneğinin bozulmasına sebep olur. Bu sebeple bireyler ortası ilgiler sekteye uğrayabilir. Örneğin, partneri hakkında daima olarak olumsuz fikirlere sahip olan bir kişi partneriyle tartışacak ve bu da toplumsal hayatını olumsuz olarak etkileyecektir. Durumu gerçek değelendirmesine de mani olduğu için, kişinin düzeltme yolunda bir adım atmasını zorlaştıracaktır.