Beslenme, tüm canlılarda olduğu üzere beşerler için de hayati bir ihtiyaçtır. Zira yalnızca beslenme sayesinde insan bedeni gün içinde harcayacağı gücün büyük bir çoğunluğunu sağlar ve bunun sonucunda hayati fonksiyonlarını devam ettirir.
Beslenme, bedenin temel ihtiyacı olan enerjiyi bedene sağlamak dışında besinlerin farklı tatları sayesinde bedenin haz alma gereksinimini da karşılar. Beslenme ile bu gereksinimi doyurmak beşerler için beslenmenin keyif verici bir formda devam ettirilmesini sağlar. Beslenmenin keyif verici kısmını arzulamak son derece olağan olmakla birlikte bazen bu durum, kişinin doymaya yönelik temel ihtiyaçları karşılama muhtaçlığının önüne geçebilir.
Yani beslenmede doyma hissine karşılık haz alma fonksiyonunun daha fazla ve baskın olması kişinin günlük rutinlerinin ve sıhhatinin bozulmasına neden olabilir. Bu süreçte gözlemlenen durum daha çok duygusal gereksinimlerle ilgilidir.
Siz de bu halde fizikî açlıktan fazla daha çok duygusal gereksinimlerinizi karşılamaya yönelik yemek yediğinizi düşünüyorsanız duygusal yiyicilik yapıyor olabilirsiniz.
Buraya kadar okuduğunuz yazımızda terimsel olarak duygusal yeme bozukluğu olarak da tabir edilen bu durumun sizin hayatınızda baş gösterdiğini fark ediyorsanız yazımızın bundan sonraki devamını okumanızda yararlı olacaktır.
Duygusal Yeme Bozukluğu Nedir?
Duygusal yeme bozukluğu; bireylerin ağır hislerini bastırmak ve duygusal gereksinimlerini gidermek ismine kullandıkları yeme biçimidir. Duygusal yeme kelam konusu olduğunda açlıktan fazla bireylerin baş etmekte zahmet çektikleri hisler baskın olarak hissedilir. Bu sebeple tam olarak fizikî bir açlık hissetmeden yeme davranışı gerçekleştirilir.
Fiziksel Açlık ve Duygusal Yeme İsteği Ortasındaki Fark Nedir?
Fiziksel açlık hissi yavaş yavaş hissedilir ve yemek yedikten sonra tokluk hissi oluşur. Duygusal yemede ise çoklukla açlık hissi oluşmadan ani bir biçimde yemek yeme isteği hissedilir ve yenen yemek sonrasında tokluk hissi oluşmaz.
Fiziksel açlıkta birçok yemek iştah açıcı olarak algılanırken, duygusal yeme davranışında daha çok bol şekerli, tuzlu, baharatlı besinler tercih edilir. Duygusal yeme isteğinin tesiri altındayken ekseriyetle fast foodlar, ziyanlı paketli besinler ve ağır tatlar içeren besinler tercih edilir. Bu eserler süratli bir biçimde tüketilerek yenildiği için besinlerin tadı ve yeme anı kişi tarafından fark edilemez.
Üstelik duygusal yeme sonrasında ağır suçluluk ve pişmanlık üzere hisler hissedilirken, fizikî açlığı gidermeye yönelik yeme davranışı sonrasında bu tıp olumsuz hisler oluşmaz.
Sonuç olarak fizikî açlık daha çok mide ile ilgiliyken duygusal açlık beyinle ilgilidir.
Duygusal Yeme Davranışları Gösterdiğimi Nasıl Fark Edebilirim?
Ruhsal açlığımızı doyurmak için yaptığımız duygusal yeme davranışları ile midemizi doyurmak için yaptığımız fizikî yeme davranışları birbirinden farklıdır.
Eğer yemeklerinizi çok süratli biçimde yiyor ve kolay kolay doymuyorsanız, açlık hissiniz çok ani bir biçimde geliyor ve bu hisle baş edemeyip genel olarak ziyanlı besinlere yöneliyorsanız, yemek yediğiniz anların, ne kadar sıklıkla atıştırdığınızın farkında olamıyorsanız, yediğiniz yemek sonrasında ağır bir biçimde suçluluk-pişmanlık üzere hisler yaşıyorsanız ve bu durumlar sık sık meydana geliyorsa duygusal yeme bozukluğu yaşıyor olabilirsiniz.
Ancak kesin olarak duygusal yeme bozukluğuna sahipsiniz diyebilmek için yeme düzensizliklerinizin öncelikle şeker, diyabet, insülin direnci yahut bedende farklı bir fizikî rahatsızlıktan kaynaklanmıyor olması gerekir. Yeniden bu durumu birebir vakitte çeşitli ilaç yahut desteklere bağlı olarak da yaşamıyor olmanız kıymetli bir ayırıcı kriterdir.
Bundan emin olmak ismine kelam konusu olabilecek hastalıklarla ilgili öncelikle hekim denetimlerinizi yaptırmanız tavsiye edilir. Şayet yeme düzensizliğini ortaya çıkartacak rahatsızlıklardan rastgele biri mevcut değilse o vakit yaşadığınız durumun ruhsal kökenli olduğunu söyleyebiliriz.
Duygusal Yeme Bozukluğu Neden Olur?
Günlük hayat içerisinde beşerler pek çok his durum haliyle baş etmek zorunda kalırlar. Bazen bu hislerin üstesinden gelmek daha kolay olurken bazen de bu hislerle baş etmek hayli ağır ve zorlayıcı bir durum haline gelmektedir.
Bahsedilen bu hisler, şahısları rahatsız eden ve baş etmekte zorlandıkları hisler olabilirken bazen de memnunluk ve heyecan üzere keyif verici hisler da olabilmektedir. Burada aslında temel nokta, ağır hislerle sağlıklı biçimde nasıl başa çıkılacağını bilemiyor olmaktır.
Duygularla başa çıkmada yaşanan zorluklar sonucunda duygusal yeme bozukluğunun oluşmasında tesirli olabilecek nedenler şunlardır:
-Yoğun hislerle sağlıklı biçimde baş etmede bilgi eksikliğinin ve deneyimsel deneyimlerin az olması,
– Çeşitli nedenlerden ötürü birtakım hislerin konuşulmadan bastırılması gerektiği inancı,
-Yetersiz toplumsal dayanak,
-Yüzleşmekten kaçınılan durumlar,
-Duyguları paylaşmakta zahmet çekme,
-Boş vakitleri kaliteli bir vakit dilimi haline dönüştürmekte zorlanma,
-Yeme davranışının ve tatların verdiği hazzın hisleri bastırmada tahlil olarak görülmesi,
-Aile ve etraf tarafından yeme davranışının çeşitli hallerde ödüllendirilmesi,
-Yemek yemeyi olumlu hislerle bütünleştirmek,
-Stresli ömür şartları.
Duygusal Yeme Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?
Duygusal yeme bozukluğu, şahısların günlük hayatta kendilerinin de gözlemleyebileceği pek çok işaret verir.
Aşağıda bahsedilecek belirtilerin sizde de var olup olmadığını dikkatli biçimde kendi yeme alışkanlıklarınız üzerinden gözlemleyerek bu hususta fikir sahibi olabilirsiniz.
Duygusal yeme bozukluğuna sahip olabileceğinizi gösterebilecek durumlar şunlardır:
-Kaygı, dehşet, kaygı, utanç, öfke vb. hisler sonrasında yemek yiyerek rahatlamak,
-Boş vakitleri yemek yiyerek doldurmak,
-Stresli vakitlerde ziyanlı besinlere yönelmek,
-Yoğun memnunluk ve heyecan üzere hislerde sıhhatsiz besinlerle kendini ödüllendirmek,
-Aç hissedilmemesine karşın toplumsal ortamın tesiriyle yemek yemek,
-Doygunluk hissedememe sonucunda tıka basa yemeyi olağanlaştırmak,
-Yemek yedikten sonra tam manasıyla tatmin olamamak,
-Yemek sonrası ağır pişmanlık hissetmek,
-Yemek kelam konusu olduğunda kendini denetim edememek.
Duygusal Yeme Atakları Nasıl Önlenir?
Duygusal yeme ataklarını önlemek için birinci adım yeme biçimlerini tanımak ve bunlar ortasındaki farkı ayırt edebilmektir. Bu sayede şahıslar kendilerindeki duygusal, düşüncesel ve davranışsal belirtileri de gözlemleyerek ne vakit fizikî açlığa dair bir beslenme biçimi benimsediklerini, ne vakit duygusal gereksinimlere yönelik bir açlığı doyurmaya çalıştıklarının farkına varabilirler.
Yoğun gerilim ve telaşlı durumlar kelam mevzusuysa, mevcut imkanlar dahilinde bu yaşantılara karşı ruhsal sağlamlığı koruyup, hisleri düzenleyebilmek ismine yemek yeme dışında neler yapabileceğinin araştırılması gerekir. Burada yemek yemenin dışında alternatif olarak seçilen öbür davranışların da sağlıklı olup olmadığına dikkat etmek kıymetlidir.
Örneğin yemek yememek için daha fazla sigara içmeye yönelmek duygusal yeme davranışını güzelleştirmediği üzere nikotin bağımlılığını da arttırarak bir öteki sorun olarak karşımıza gelebilir.
Bu nedenle duygusal yeme davranışının yerine kazandırılan öbür davranışların kişinin hayatındaki rolü çok kıymetlidir.
Duygusal yiyicilik konusunda farkındalık oluşturan hatırlatıcı yazı ve notları göze çarpacak biçimde yemek yenilen yerlerde bulundurmak kişinin yeme düzensizliklerini yönetmesinde motivasyon arttırıcı tesir sağlayabilir.
Yeme ataklarının sıklıkla geldiği ortamlar ve durumlar evvelden tespit edilebilir durumlardır. Bu sayede yeme atakları oluşmadan bireye özel tedbirler alınarak duygusal yeme ataklarının önüne geçilebilir. Böylelikle bu ataklara dair acil durum planları oluşturmak mümkün hale gelir.
Yeme ataklarının olacağı hissedildiği anlarda bu acil durum planları içerisine kişinin toplumsal istikametten haz alarak yeme hazzını bastırabileceği sevilen ve güvenilen bir arkadaşını araması, bol su içmesi ve yürüyüşe çıkmak üzere günlük idmanlar yapması önerilir.
Bu önerilenlere ahenk sağlanması sonucunda günlük ömür rutinleri daha sağlıklı döngüler biçiminde pekişerek yemek yeme saatleri ve yemek yeme biçimleri de duygusal yiyicilikten fizikî doyuma hakikat sağlıklı biçimde değişmeye başlar
Duygusal Yeme Bozukluğu Nasıl Geçer?
Duygusal yeme ataklarının önlenmesi ismine üstte verilen tavsiyeler bir müddetliğine bireylere yardımcı olmaktadır. Lakin duygusal yeme bozukluğu, pek çok farklı sebeple oluşup sürdürüldüğü için çoğunlukla karmaşık bir yapıya bürünmektedir.
Bu sebeple duygusal yeme davranışının nedenlerinin tam manasıyla tespit edilmesi ve durumun tahlile kavuşturulması zannedildiği kadar kolay olmayabilir.
Sebeplerin tespit edilebilen görünür yüzleri dışında çocukluk devri yaşantıları, travmalar, öğrenilmiş ve kalıplaşmış davranış biçimleri, sorun çözmeye dair bilgi ve tecrübe eksiklikleri üzere durumların da duygusal yeme davranışları üzerinde değerli rol oynadığı bilinmektedir.
Bu açıdan bakıldığında duygusal yeme bozukluğu aslında hassasiyetle ele alınması gereken bir mevzudur.
Ayrıca daha evvel yeme ataklarını çözümlemek ismine çeşitli teşebbüslerde bulunulduysa ve kişinin bu süreci olumlu halde sonuçlanmadıysa, bu duruma dair kişinin hissettiği başarısızlık ve çaresizlik duygusu da süreci biraz daha karışık hale getirebilir. Tüm bu sebepler düşünüldüğünde yaşanan sorun son derece bireye özel olmaktadır.
Bu açıdan da duygusal yeme bozukluğunun giderilmesine yönelik reçete üzere tahlil vermek hakikat bir yaklaşım değildir.
Duygusal yeme gereksiniminin art planına bakılarak aslında bu yeme biçiminin tam olarak hangi durumla başa çıkmaya aracı olduğu anlaşılmaya çalışılmalıdır.
Bu duygusal gereksinimlerin neler olduğu anlaşıldıktan sonra ise yeme düzensizliğine dair bu davranış kalıbının nasıl ortaya çıktığı, nasıl bu kadar kalıplaştığı ve bu davranışın kronik biçimde nasıl sürdürülür olduğuna dair sorulara kesinlikle uzman psikolog eşliğinde karşılık aramak gerekir.
Siz de duygusal yeme bozukluğuna sahip olduğunuzu düşünüyor ve bu durumdan kurtulmakta zahmet çekiyorsanız bu durumun katiyetle tahlilsiz olmadığını bilmenizi isteriz.
