Psikolog Ve Diyetisyen Ecem Alım, Psikodiyet Ve Yeme Bozukluğu İle İlgili Bilgi Ve Deneyimlerini Klass’a Anlattı Yeme davranışlarınızla zayıflığınızı kalıcı halde tutmak mümkün. Son yıllarda revaçta olan psikodiyet tedavi usulü ameliyattan sonra kilo almayı önleyen uygulama olarak karşımıza çıkıyor. Günümüzde yeme bozukluklarının artması tahlil yollarını beraberinde getiriyor. Diyetisyen ve Psikolog Ecem Bilgin, yeme bozukluğunun uzman isimlerinden biri. Tecrübeli Diyetisyen ve Psikolog Ecem Bilgin, hastalığın ve psikodiyet tedavisinin uygulanmasının ehemmiyetini vurguluyor. Yeme davranışları konusunda deneyimli olan Psikolog ve Diyetisyen Ecem Alım ile yeme bozukluğunun belirtilerini ve tedavi metotlarını Klass okurları için konuştuk.
Ecem Hanım, siz epeyce genç ve başarılı bir diyetisyen ve psikologsunuz. Okuyucularımız için sizi daha yakından tanıyabilir miyiz?
İstanbul Haliç Üniversitesi’nde hem Psikoloji hem Beslenme ve Diyetetik alanlarında çift anadal tahsili gördüm. Psikolog ve Diyetisyenim. Hem ferdî öyküm sebebiyle hem de üniversite stajları sırasında oluşan bir ilgiyle yeme davranış bozuklukları ve vücut algısı alanlarına ağırlaştım, yaklaşık 5 yıldır da bu alanda çalışmalarımı sürdürüyorum. Stajyer olarak başladığım İstanbul Obezite Akademisi kapsamında 2018-2020 yılları ortasında İOA Kliniği’nde, Kolan International ve Nişantaşı Hastaneleri’nde psikolog ve diyetisyen olarak vazife aldım ve bu çalışmalar kapsamında preoperatif ve postoperatif bariatrik cerrahi süreçleri ile yeme davranış bozuklukları mevzularında çalışmalar sürdürdüm. Bu süreçlere paralel olarak Gestalt Terapi Teknikleri, Bilişsel Davranışçı Terapi, Davranışçı Terapi, ACT Kabul ve Kararlılık Terapisi, Aile Dizimi (Hellinger Terapisi) ve şema terapisi eğitimleri aldım, bu terapi tekniklerini uygun beslenme formülleriyle harmanlayarak yeme davranışı bozuklukları terapilerindeki psikodiyet çalışmalarımda uygulamaya başladım. 2022 yılında Diyetisyen Elvan Odabaşı idaresindeki FORMEO Beslenme Eğitimi ve Diyet Danışmanlık Merkezi’nin yeme davranış bozukluğu departmanı kurucu psikoloğu olarak vazife aldım. 2020 yılından bu yana psikodiyet alanında online beslenme ve psikoloji danışmanlığı hizmetleri veriyorum. Şu anda İstanbul’da Bakırköy ofisimde yüz yüze, tüm Türkiye ve dünyadan online olarak danışan kabul ediyorum, ayrıyeten beslenme ve psikoloji konferanslarında konuşmacı olarak yer alıyorum.
Psikodiyet kavramından bahsettiniz, Psikodiyet nedir bahsedebilir misiniz?
Psikodiyet, beslenmeyle ruh halinin birbirini etkilediğini düşünen, insanın beslenmesiyle ruhsal durumunu bir bütün olarak ele alan bir yaklaşımdır. Beslenmek, yemek yemek doğduğumuz an itibariyle başlayan, bütün ömrümüz boyunca devam eden temel bir gereksinimdir. Herkes bu muhtaçlığı farklı biçimlerde giderir. Ve her insan bu muhtaçlığa şahıstan şahsa değişkenlik gösteren manalar yükler. Karın doyurmak, toplumsallaşmak, zevk almak, boşluk doldurmak, gerilim gidermek, üzüntüyü bastırmak, öfkeyle başa çıkmak derken bu liste bu türlü uzar sarfiyat. Besinlerle ve beslenme hareketiyle ortamızda kurduğumuz duygusal bağ onlara yüklediğimiz manalarla ilintilidir. Böylelikle besinlerin his dünyamızda bir karşılığı oluşur. Sevinç, öfke, memnunluk, meşakkat, ıstırap, suçluluk üzere hisleri hissettiğimizde kimi besinlere yahut beslenme davranışlarına yöneliriz. Bazen de yememeye yahut çok yemeye, takıntılı beslenme davranışlarına yönelebiliriz. Bir öbür deyişle şöyle de söyleyebiliriz: Besinler hayatla gayretin simgesi haline gelir. Vücut ise bu gayretin savaş alanı olur. Tabir edilemeyen tüm hisler vücut üzerinden söz edilir. O yüzden aslında yapılan diyetler de cerrahi operasyonlar da kısa vadede işe fayda üzere görünür fakat şayet art plandaki duygusal süreçler çalışılmadan yapılırlarsa uzun vadede etkisiz kalır, başarılı olmaz. Özetle, duygusal yüklerden kurtulmadan fizikî yüklerden kurtulmak pek mümkün değildir. Psikodiyet kavramı içerisinde bu anlatmaya çalıştığım durumun farkında olarak beslenme ve psikoloji alanlarını bütüncül bir yaklaşımla bir ortaya getiriyoruz.
Sağlıklı bir beslenme davranışıyla yeme bozukluğu ortasındaki fark nedir?
Bir beslenme davranışının sağlıklı olup olmadığını söylemek için bakmamız gereken şey sadece ne yediğimiz yahut ne kadar yediğimiz değildir, tıpkı vakitte nasıl ve neden yediğimizdir. Beslenme; sıhhati korumak, geliştirmek ve ömür kalitesini yükseltmek için bedenin ihtiyacı olan besin ögelerini kâfi ölçüde ve uygun vakitlerde almak için şuurlu yapılması gereken bir davranıştır. Yeme bozukluklarında ise bozukluğun cinsine bağlı olarak vakit zaman ölçülerde, vakit zaman müddetlerde, vakit zaman da motivasyonlarda ve yemeye eşlik eden hislerde şaşmalar ve meseleler görülür. Ortaya çıkış nedeni kompleks ve çok faktörlüdür. Bireyden bireye değişiklik gösterebilir ve çoklukla birçok nedenin bir ortaya gelmesiyle meydana gelir. Bu faktörlerin her biri, yeme bozukluğu riskini tek başına arttırmayabilir, lakin birkaçının bir ortaya gelmesi yeme bozukluğunun ortaya çıkma mümkünlüğünü yükseltir.
Peki yeme bozukluğu nedir, nasıl ortaya çıkıyor? Tedavi formülleri nelerdir?
Yeme bozukluklarından bahsettiğimizde danışanlarda önemli rahatsızlıklara yol açan tıbbi bir hastalıktan bahsediyoruz. Öncelikle bunu tespit etmek gerekir. Tedavi süreci psikiyatri ve bu alanda uzmanlaşmış bir psikolog liderliğinde, rahatsızlığın durumu belirlenerek iç hastalıkları ve öteki tıp dalları ile iş birliği yapılarak sürdürülür. Yeme bozukluklarını saptamak için kilonun boya oranlanması ile belirlenen beden kitle indeksi kullanılmaktadır. Lakin elbette beden kitle indeksi teşhis koyarken bizim için kâfi bir gösterge değildir. Bize bir fikir veren birinci bir adımdır. Kapsamlı bir anamnez çerçevesinde kesinlikle hastanın öyküsü, davranış kalıpları ve beslenmeyle bağlı his durumu ayrıntılı olarak incelenmelidir. Takviye maksatlı yapılan psikoterapi görüşmeleri, ailenin tedavi sürecine katılması ve hasta bireyin ailesi ile tedaviyi sürdürmesi değerli konulardandır. Tedavideki birinci maksat çoğunlukla tedaviye açık olmayan hasta bireyin tedavi için gerekli olan iş birliği yapmasını sağlamaktır. Beslenme bozukluğu olan bireyler gerilime ve duygusal olaylara problemli bir beslenme davranışı ile reaksiyon verdiğinden ötürü terapi bu bireylere gerilim ve duygusal durumlarla alternatif baş etme usullerini öğretmeyi amaçlamaktadır. Bilhassa genç hastalarda aile ve yakın etrafın terapiye dâhil edilmesi çok kıymetlidir. En kıymetli şey, güzel bir grup tedavisidir. Hastanın fizikî komplikasyonları için kesinlikle doktor, yeme düzenini sağlamak için kesinlikle diyetisyen, ruhsal sıhhati için de bir psikolog ile çalışması gerekir. Çok ağır Anoreksiya Nervoza olaylarında öncelikli olarak süratli bir formda kilo alımı sağlamak ve hastanın yaşamsal işlevlerini korumak ismine hastane yatışı da gerekebilir.
“GERÇEKTEN ŞU AN NEYE GEREKSİNİMİM VAR?’ SORUSUNU SIKÇA SORUN VE VÜCUDUNUZLA BARIŞIK OLMAYA ÇALIŞIN.”
Yeme bozukluğu geçirmiş biri olarak bu mevzularda sorun yaşayan bireylere birinci ne önerirsiniz?
Burada aslında üç temel inancımdan bahsetmek istiyorum. Birincisi kendinizi suçlamayın. Yeme bozukluğu, bir zayıflık ya da irade eksikliği değildir. Bu, işlevli ve çok boyutlu bir durum. Kendinizi suçlamak yerine tahlil için arayışta olun. İkincisi, yardım istemekten çekinmeyin. Bu çabayı tek başına aşmak güç olabilir. Uzmana, aileye ya da dostlara başvurmak düzgünleşme sürecini hızlandırabilir. Son inancım ise vücudunuzu dinleyin. Vücudunuzun size verdiği sinyallere odaklanın. ‘Gerçekten şu an neye gereksinimim var?’ sorusunu sıkça sorun ve vücudunuzla barışık olmaya çalışın.
Aile dizimi / konstelasyon terapisi uygulayıcılığı da yapmaktasınız. Nedir biraz bahseder misiniz?
Aile dizimi, öteki ismiyle konstellasyon terapisi, 1990’lı yıllarda Almanya’da ortaya çıkan ve yayılan, Prof. Bert Hellinger tarafından geliştirilmiş bir terapi metodudur. Bu terapi prosedüründe kişinin başına gelen müspet ya da negatif olayların kökeni, bireyin içinde yer aldığı aile ve alakalar sistemi ile ilişkilendirilir. Bir küme terapisi tekniği ve psikodrama çalışması olan Hellinger Terapisi ailenin (ya da diğer bağlantı ağlarının, örneğin şirketlerin) jenerasyonlar boyunca görünmez bir bağ ile birbirlerine bağlı oldukları yaklaşımından hareket eder. Gayesi bu bağları kollektif bellekten faydalanarak ortaya çıkarmak, danışanın geçmişten kendi hayatına aktarılmış tesirlerin olduğu iç fotoğrafının farkına varmasını ve kabullenmesi sağlamak, sonucunda da dönüşmesine imkân tanıyan bir çalışmadır. Bu sene yaz kamplarında Alaçatı, Fethiye, Kaş tatil beldelerinde sıkça aile dizimi yaptık.
