ERGENLER VE PANDEMİ
Sevgili ebeveynler, ergen çocuğunuzla karantina süreci nasıl gidiyor? “Zorlanıyorsanız, bu pek doğal” demek için burdayım. Yetişkin olma yolu, incitici taşlarla döşelidir. Bir çok araştırmacının ergenlik devrini fırtına ve gerilim periyodu olarak isimlendirmesi işte bu yüzden. Çocuk yetiştirmenin her yaş kümesi için farklı zorlukları olduğu aşikar. Ancak ergenlik periyodu, ne yetişkin ne de çocuk olan bu gençlerimiz için bile epeyce güç. Hele bir de karantina devrinde evdeyse, arkadaşlarıyla görüşemiyorsa, irtibatı sınırlıysa, okula bile gidip sosyalleşemiyorsa ve sokağa çıkma yasağı varsa… Hepimiz tıpkı durumdayız, alışması gerekiyor diye düşünüyor olabilirsiniz. Bir noktada haklısınız da. Ancak hatırlamamız gereken kimi biyolojik farklılıklar var.
Bunlardan en değerlisi beyin gelişimi. Ergenlerin dış dünyaya verdikleri reaksiyonlar mantıklarına değil, hislerine dayanır. Zira hepimizin beyninde bulunan ve sakinleşip mantıklı düşünmemizi sağlayan frontal lob dediğimiz kısım ergenlik devrindeki şahıslarda şimdi gelişimini tamamlamamıştır.
Bunun tam aksisi olarak da endişe, hüzün, panik, öfke, nefret gidi hislerin idaresinde misyonlu amigdala ise epey aktiftir. Bu da hissettikleri bu hisleri daha ağır hayatlarına sebep olur ve özellikler kriz durumlarıyla yetişkinler kadar sağlıklı baş etmede epey zorlanırlar. Ayrıyeten gerilimli bir durumla karşılaştıklarında yetişkinlere oranla çok daha çok yansılar vermeye meyillidirler.
Artık kendi ergen çocuğunuzun davranışlarını bir düşünün, sizin için atlatılması yahut başedilmesi kolay bir gerilim durumuna çocuğunuz gereksiz diye nitelendirdiğiniz yüksek reaksiyonlar vermişti o denli değil mi? Mesela okuldan ayrılmak zorunda olan yakın arkadaşının gidişine ya da gitmek istemediği bir ortama onu götürmeye çalıştığınızda? İsyankar ve dramatik o denli değil mi? İşte bunlar daima amigdala. Merak etmeyin vakitle frontal lob gelişimini tamamlayacak ve o dalgalı deniz durulacak.
Bir de bunların yanında hormonlar var tabiki. Tüm ergenler yetişkinlerin salgıladığı her hormonu salgılar, lakin farklı seviyelerde. Mesela adrenalin ergenlerde duygusal durumlarına nazaran daha fazla salgılanır. Gerilim ve tasa düzenleyici vazifesi gören kortizol hormonu da birebir formda ergenlerde daha fazla salgılanma eğilimindedir. Buna bağlı olarak da ergenler daha gerilimli ve telaşlı olmaya meğillidirler.
Tüm bunları öğrendikten sonra, yetişkin olarak bizlerin bile ne kadar zorlandığı içinde bulunduğumuz bu kriz periyodunun onlar için ne söz edebileceğini lütfen bir düşünün. Size farkettirmemeye çalışıyor ve baş ediyor üzere görünüyor olabilirler. Ama hepimiz üzere onlar da çok zorlanıyorlar.
“Peki biz ne yapacağız?” diye soracak olursanız şayet, yanıtı şu; en başta sabırlı olup onların bu ani ve çok olabilecek duygusal reaksiyonlarının olağan olduğunu hatırlamalısınız. İnatlaşmak işe yaramaz ve aranızdaki bağa ziyan verir. Her vakit onun hislerini tabir etmesine imkan sunan taraf olmalısınız. Her ne kadar yetişkin üzere görünüp davransa da aslında duygusal olarak hala sizin sakinleştirmenize ve dengelemenize gereksinimi var. En değerlisi de anlaşılmaya muhtaçlığı var, hepimiz üzere. Bu yüzden de âlâ bir dinleyiciye gereksinim duyarlar. Ama bu “iyi dinleyici” ebeveynleri olarak siz olmak zorunda değilsiniz. Bu bazen aile büyüklerinde biri, bir kuzeni yahut aklı başında bir akranı olabilir. Diğer bir kişinin bu vazifesi üstlenebileceğini bilecek kadar olgun olmalısınız. Kriz durumunda ani çıkışlarına siz de tıpkı biçimde karşılık verirseniz, bu davranışının olağan ve hakikat olduğunu düşünür. Lütfen bir yetişkinin nasıl davranması gerektiğini hakikat örnek olarak onlara verelim.
Sevgiler.