‘Çocuğumun uzunluğu ya uzamazsa?’… ‘Henüz çok küçük, ruhsal olarak yıpranır mı?’… Ebeveynleri son yıllarda en çok kaygılandıran bahislerin başında, ‘erken ergenlik’ geliyor. Bunun nedeni ise ergenliğin daha erken yaşlarda başladığına yönelik çeşitli görüşlerin olması. Acıbadem Üniversitesi Atakent Hastanesi Çocuk Endokrinolojisi Uzmanı Dr. Öğretim Üyesi Saygın Abalı, ülkemizde son yıllarda erken ergenlikle ilgili tabibe müracaatların arttığını belirterek “Ancak bu artış ergenliğin hakikaten daha erken başlamasına bağlı olabileceği üzere, ailelerin farkındalığının artmasından da kaynaklanabilir. Ülkemizde ergenlik yaşıyla ilgili yapılan son çalışmalardan alınan sonuçlar; göğüs gelişiminin daha erken başladığı, fakat birinci menstrüasyon yaşında erkene kayma kelam konusu olmadığı istikametinde. Erken ergenliğe yönelik daha net bilgi için bilhassa son yıllardaki gözlemlerimizle ilgili yeni çalışmalara gereksinim var” diyor.
Bilhassa bu yaşlarda başladıysa, dikkat!
Ergenlik çocukluktan yetişkinliğe geçişte cinsiyet özelliklerinin olgunlaşma sürecini tanımlayan bir devir. Bu süreç kız çocuklarında çoklukla 10 yaşında göğüs gelişimiyle başlıyor, birinci menstrüasyon ise 12-12.5 yaşlarında oluyor. Erkek çocuklarında da süreç 11-11.5 yaşlarında başlıyor. Erken ergenlik ise ergenlik sürecinin kız çocuklarında 8 yaşından, erkek çocuklarında ise 9 yaşından evvel başlaması olarak tanımlanıyor. Kız çocuklarında birinci menstrüasyonun 10 yaşından evvel olması da erken ergenlik olarak nitelendiriliyor. Dr. Öğretim Üyesi Saygın Abalı göğüs gelişimi, kıllanma, sivilce ve erişkin tipi beden kokusu 8 yaşından evvel başlayan kız çocuklarında çocuk endokrinolojisi uzmanına başvurulması gerektiğini belirterek, “Erkek çocuklarında da benzeri halde 9 yaşından evvel cinsel organın büyümesi, kıllanma üzere ergenlik bulguları olanlar değerlendirilmeli.” diyor.
Bu birinci belirtileri atlamayın!
Pekala, erken ergenlik birinci olarak hangi belirtilerle kendini muhakkak ediyor? “Kız çocuklarında göğüs gelişimi ekseriyetle birinci ve en değerli müracaat nedenidir.” bilgisini veren Dr. Öğretim Üyesi Saygın Abalı, “Fazla kilolu çocuklarda göğüs bölgesindeki yağlanma ezkaza göğüs gelişimi olarak değerlendirilebiliyor; fakat, bunun zıddı de sıklıkla görülüyor. Fazla kilolu bir kız çocuğunda göğüs gelişimi ergenliğin ileri evrelerine kadar yağ dokusu sanılıp atlanabiliyor. Bu nedenle bilhassa göğüs gelişimi 8 yaşından evvel başladıysa, pahalandırmak gerekiyor” diyor. Dr. Öğretim Üyesi Saygın Abalı, erkeklerde ise birinci bulgunun testislerin büyümesi olduğunu vurgulayarak, “Cinsel organın boyutunda artış ve kıllanma da birinci belirtiler ortasında yer alıyor. Bunlar dışında, her iki cinsiyette de süratli büyüme ve süratli kilo alma da ergenliğin birinci işareti olarak kıymetlendirilebilir.” diyor.
Tedavi ne vakit gündeme geliyor?
Erken ergenlik genetik etkenler, beslenme kusurları ve obezite üzere faktörler nedeniyle gelişiyor. Ayrıyeten östrojenik tesirlere sahip olan lavanta üzere bitkisel aromatik yağların ve propolis üzere dayanak eserlerinin, bıldırcın yumurtası üzere besinlerin kullanımı da erken ergenlik nedeni olabiliyor. Bunların yanı sıra çok nadiren de olsa düzgün huylu tümörler yahut merkezi hudut sistemi hastalıkları da erken ergenliğe yol açabiliyor. Erken ergenlikte tedavi ise yapılan tetkiklerde, bilhassa 6-7 yaşından evvel ergenlik özellikleri saptanıyorsa, çabucak gündeme geliyor. 7-8 yaşın üzerinde tespit edilmişse, çoğunlukla 3-6 ay ortası bir izlem sonrasında süratli bir ilerleme gözleniyorsa, tedaviye başlanıyor. Ayrıyeten 8 yaşından büyük kız çocuklarında da ergenlik evresi ileri ise tedavi gündeme gelebiliyor.
Hormon üretimi geciktiriliyor
Erken ergenlik, kemiklerin süratle olgunlaşması nedeniyle çocuğun erişkin uzunluğunda olumsuz tesirlere neden olabiliyor. Örneğin; 8 yaşındaki bir çocukta kemik yaşı 11 saptanabiliyor, bu da erişkin uzunluğunun beklenenin altında kalması manasına geliyor. Bunun dışında akranlarına nazaran erken başlayan davranış değişiklikleri ve erken menstrüasyona ahenkte zorluklar nedeniyle ruhsal olarak problemler da yaşayabiliyorlar. Tedavide ergenliği başlatan ve merkezi hudut sistemi tarafından salgılanan ‘GnRH’ isimli hormonunun farmakolojik olarak benzerlerinin verilerek yumurtalıkların hormon üretimi de geciktiriliyor. Bu tedaviyle en kıymetli amaçlardan biri, kemiklerin süratli olgunlaşmasının önüne geçmek ve kızlarda menstrüasyon yaşını ötelemek. Böylece öngörülen erişkin uzunluk arttırılarak çocuğun gaye uzunluğuna ulaşması sağlanabiliyor. Dr. Öğretim Üyesi Saygın Abalı tedavinin aylık ve üç ay aralıklı enjeksiyonlarla gerçekleştirildiğini belirterek, “Tedavi boyunca, çocukların büyüme ve ergenlik süreci 3-6 ay ortalarla doktor tarafından bedellendiriliyor. Bu tedavinin yalnızca çocuk endokrinolojisi uzmanları tarafından yapılması gerekiyor.” diyor.
Bağlantıda bu 5 kural çok önemli!
“Ergenlik çocuklarımızın bedensel değişimlerine ek olarak ruhsal ve toplumsal açıdan da değişiklikler yaşadıkları bir devir. Bu durumun erken olması, çocuklarımızın bu ruhsal ve toplumsal değişimi daha sıkıntı yaşamalarına neden olabiliyor. Münasebetiyle erken ergenlik yaşayan çocukla irtibat kurarken hayli dikkatli olunmalı” ihtarında bulunan Dr. Öğretim Üyesi Saygın Abalı, ebeveynlerin dikkat etmeleri gereken noktaları şöyle anlatıyor:
Kurallardan ödün vermeden, fakat çocuğunuzun kişiliğine saygılı olarak ona olan sevginizi ve dayanağınızı hissettirin.
Bilhassa dış görünümüyle ilgili incitici kelamlardan kaçının.
Akranlarıyla olumlu ya da olumsuz karşılaştırmalar yapmayın.
Sağlıklı büyümesi için gerekli olduğunu vurgulayarak; uyku saati, beslenme alışkanlıkları, fizikî aktivite ve ekran başında geçireceği mühlet mevzularında teklifler sunun.
Kelamlı tekliflerimizden çok, davranışlarımızla onlara model olmamız daha da ehemmiyet taşıyor. Sağlıklı hayat kurallarını yalnızca ergenlik devrinde değil, doğumdan itibaren konut hayatına dahil etmeye ihtimam gösterin
Kaynak: Bültenler