Eski Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti’nin son Devlet Lideri ve eski Hırvatistan Cumhurbaşkanı Stjepan “Stipe” Mesic, Ukrayna‘daki savaşı en çok Avrupa vatandaşlarının etkilendiği bir “felaket” olarak nitelendirerek,
Hırvatistan’ın, eski Yugoslavya’dan ayrılarak bağımsız devlet olduğu 1991’den itibaren ülkesinin en üst kademelerinde yer alarak, cumhurbaşkanı, meclis lideri ve başbakanlık vazifelerini yürüten Mesic, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Ukrayna‘daki savaş ile bunun global sonuçları, Avrupa Birliği’nin (AB) Balkan ülkelerine yönelik tavrı, bölgedeki açık sıkıntılar ile Türkiye başta olmak üzere birçok mevzuyu kıymetlendirdi.
Ukrayna‘da savaş olmaması gerektiğine işaret eden Mesic, “Çünkü sorunu diplomatik olarak çözme fırsatı bulunuyordu. Rusya, Ukrayna‘nın tarafsız olması konusunda ısrar ediyordu. Aslında, ( Ukrayna ) NATO Paktı’na girmesin AB’ye girebilsin. Böylelikle nükleer füzeler Rusya sonuna ulaşmasın. Bu müzakere ediliyordu ancak mevcut Ukrayna Cumhurbaşkanı, Rusların (Ukrayna’nın) NATO Paktı’na katılmasını kabul etmesinin mümkün olacağını düşünüyordu. Tüm bunlar ise ne vakit ve nasıl biteceğini bilmediğimiz bu çatışmaya neden oldu.” tabirlerini kullandı.
Ukrayna’daki savaşın sonuçlarını “felaket” olarak nitelendiren ve en çok Avrupa vatandaşlarının etkilendiği istikametindeki fikrini paylaşan Mesic, “Ukrayna’daki bu hareketinin Rusya’nın tüm maksatlarını gerçekleştireceği bir aksiyon olmasını beklemiyorum lakin tıpkı vakitte Batı’nın da tüm maksatlarını gerçekleştirmeyeceği mümkündür. Bir tabir var; ‘en sert ağaç bile ortadan çatlar’, burada da ortadan çatlayacak.” diye konuştu.
Amerika, Çin ve Rusya ortasındaki rekabet
Geçmişe göre dünya güçleri ortasındaki bağların değiştiğini lisana getiren Mesic, ABD, Çin ve Rusya ortasında büyük rekabet olduğunu söyledi.
Eski Hırvat Cumhurbaşkanı, “Artık, ABD, Çin ve Rusya ortasında büyük bir rekabet var. Lakin herkes unutuyor ki ABD ile Almanya ortasında ekonomi manasında bir yarış kelam konusu. Artık en sıkıntı olan şey propaganda savaşı. Şiddetli, acımasız propaganda savaşı. Vatandaşlar tam olarak ne olduğunu anlamakta zorluk çekiyor. Zira her taraf kendi dünya fotoğrafını betimliyor. O halde burada acı çeken kim? Objektiflik acı çekiyor zira beşerler ne olduğuna dair tam bilgilere sahip değillerse yönelemezler.” sözlerini kullandı.
“Ukrayna’daki savaşın diğer bir bölgeye taşınması imkansız”
Ukrayna’daki savaşın Balkanlar’ın güvenliğinin ihlaline neden olmayacağını belirten Mesic, Balkanlar’da tekrar bir savaşın mümkün olmayacağını kaydetti.
Bu istikamette kimi spekülasyonlar olsa da bunun imkansız olduğunu tekrarlayan Mesic, “Ukrayna’daki savaşın diğer bir bölgeye, bilhassa de Balkanlar’a taşınması imkansız.” diyerek, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Eski Yugoslavya topraklarında meydana gelen savaşın sonuçlarından mutlu olmayan, tekrar hudutların değişmesini isteyenler var. Bunlar, Bosna Hersek’teki Sırp Cumhuriyeti’nin (Bosna Hersek’in iki entitesinden biri) başındakilerdir. Bu beşerler, bugün hudutların değişebileceğini düşünüyorlar lakin 100 bin mevtten sonra bile hudutlar değişmedi. Balkanlar’ın sonlarını yine değiştirmek kimin aklına düşer? Bu katiyetle imkansız.”
AB’nin genişlemesi ile Balkanlar üzerindeki ikilemi
Kuzey Makedonya ile Arnavutluk’un AB’den müzakere tarihi alıp almayacağı sorusuna Mesic, “Avrupa entegrasyon sürecinin hızlandırılması gerektiği” cevabını verdi.
AB’de, Birliğin genişlemesi tarafında bir eğilim olduğuna, bir yandan da işlerin hızlandırılmaması gerektiğini söyleyen öbür bir eğilim olduğuna dikkati çeken Mesic, “Aslında, AB’nin bir modülü olarak Balkanlar’a muhtaçlığımız var. Öbürleri ise, ‘evet, evet her şey yolunda, lakin çabuk edilmemesi lazım’ fikrinde olanlar var. Bu hala AB’ye girmeyen ülkeler için âlâ değil. Tahminen de Ukrayna’daki bu çatışma, tüm Batı Balkan bölgesinin AB’ye girişini hızlandırmaya yardımcı olacak.” diye konuştu.
Bu doğrultuda Bulgaristan tarafından Kuzey Makedonya’nın AB seyahatine koyulan pürüz hakkında konuşan Mesic, “Bu bir diplomasi sorunudur, ilerledikçe çözülecek sıkıntıdır. Lakin Kuzey Makedonya’nın Avrupa-Atlantik entegrasyonuna girmesini durduracak bir sorun olmamalıdır.” dedi
“Güvenlik, büyük güçlerin kararlarına bağlı”
Bölge ülkelerinin AB’nin bir modülü olması halinde AB’nin kendisinde de güvenliğin daha fazla olacağı inancını paylaşan Mesic, lakin bunun bölge ülkelerine bağlı olmadığını aktardı.
Mesic, “Güvenlik, büyük güçlerin kararlarına bağlı olacaktır. Onlara kalan ‘modus vivendi’ (geçici anlaşma) bulmak ve bu biçimde dünyada barışı sağlamaktır.” sözlerini kullandı.
AB’nin, Balkan ülkelerine yönelik ne kadar dürüst olduğu sorusuna yönelik Mesic, “Burada dürüstlükten çok kelam edemeyiz, bu bir çıkar problemidir. Bununla birlikte çıkarda ülkelerin bağlantıda olması, Avrupa’nın emin olması gerekmektedir.” karşılığını verdi.
“Dünya ve Sırbistan, Kosova’nın bir realite olduğunu ve bunun değişemeyeceğini anlamalı”
Kosova ile Sırbistan ortasında AB arabuluculuğunda devam eden diyalog ve Sırbistan’ın Kosova’nın bağımsızlığını tanımaması hakkında da konuşan Mesic, şöyle devam etti:
“Ben bununla ilgili çok konuştum. Evvel dünyanın, akabinde Sırbistan’ın, Kosova’nın bir gerçek, realite olduğunu ve bunun değişemeyeceğini anlaması gerektiğini düşünüyorum. Kosova’nın tanınması hareketi duraksamada. Bir vakitler epeyce süratli gidiyordu, akabinde Sırp diplomasisi harekete geçti, o denli ki kimi ülkeler tanımalarını geri çekti, bu düzgün değil. Benim bugün de açıkça söz ettiğim şu ki bir kampanya yapılması fikrindeyim. Kosova; Güney Amerika, Asya ve Afrika ülkelerine gidip, Kosova’nın neden tanınması gerektiğini açıklayacak bir uzman heyet oluşturmalı. Zira Kosova, Yugoslavya Federasyonu’nun kurucu unsuruydu. Federasyonun ne olduğunu anlamak zorundayız. Bu bir zincirdir. Tüm halkalar zincirdeyse, o vakit federasyon olur. Lakin zincir kırılırsa artık zincir kalmaz ve her halka kendi başına kalır. Kosova ile de o denli, savaşta bağımsız olma hakkını kanıtlamak zorundaydı.”
“Kapanmaktan korkmalıyız, açılmaktan değil”
Sırbistan, Arnavutluk ve Kuzey Makedonya ortasında kurulan “Açık Balkan” (Open Balkan) teşebbüsü hakkında da değerlendirmelerde bulunan Mesic, bunun düzgün bir fikir olduğu görüşünü paylaştı.
Birbirleri ortasında ve başkalarına karşı açık olmanın daha geniş Balkan coğrafyasında ülkelerin birbiriyle bağlantı kurması açısından kıymetine değinen Mesic, “Bölgenin açılması makûs değil. Sermayenin dolaşabilmesi, vatandaşların sonları serbestçe geçebilmesi, bu herkes için âlâ olur. Kapanmaktan korkmalıyız, açılmaktan değil.” diye konuştu.
“Türkiye’nin, Balkanlar’a özel bir tesiri olduğunu düşünmüyorum”
Türkiye’nin, Balkanlar’a tesiri hakkında Mesic, Türkiye üzere ekonomik gücün bu bölgede bulunmasını “iyi” olarak nitelendirerek, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Türkiye’nin, Balkanlar’a özel bir tesiri olduğunu düşünmüyorum. Türkiye önemli bir güç. Türk ordusu, NATO Paktındaki en güçlü ordu ve Türkiye, ekonomik olarak güçlü bir ülke. Eski Yugoslavya bölgesinde, yani Balkanlar’da ekonomik manada da bir formda bulunması konusunda onunla irtibat kurmak düzgündür. Bu yeterli bir şey.”
Mesic, Türkiye ile Yunanistan ortasındaki uyuşmazlıklarla ilgili, “Onlar ortasında daima uyuşmazlıklar vardı fakat her iki ülke de NATO üyesi.” dedi.
Finlandiya ile İsveç’in NATO’ya üye olma istekleriyle, Türkiye’nin başta terör örgütü PKK olmak üzere bu ülkelerin terör örgütlerine verdiği dayanaklardan ötürü güvenlik kaygıları hakkında konuşan Mesic, “Ukrayna’daki Rus işgali olmasaydı, Finlandiya ve İsveç’in tarafsızlığı kelam konusu bile olmazdı. Bu artık yeni bir meydan okuma ve açıkçası onlar NATO üyesi olmanın kendileri için daha inançlı olacağı düşüncesindeler.” tabirlerini kullandı.
Üç büyük güç ve yeni dünya düzeni
Dünya nizamının değiştiği ve yeni dünya nizamının neler getireceğini yorumlayan Mesic, “Neler olacağını pahalandırmak sıkıntı lakin şu bir gerçek, yeni tertip, yeni bir dünya sistemi kelam konusu. Hiçbir şey olduğu üzere olmayacak. Hangi tarafta ilerleyeceğini kestirmek sıkıntı. ABD üzere bir hegemonyaya sahip olmadığımız artık kesin. Lakin üç büyük gücümüz var, Çin, Amerika ve Rusya. Bu üç büyük güç ortasında dünyanın her yerinde barışçıl kalkınmanın devam etmesi için irtibat halinde olunması gerektiği açık.” halinde konuştu.
