Doğumun akabinde annenin bedeninde tekrar bir değişim etabı yaşanır. Bu kere progesteron düzeyleri düşer ve annenin bebeğine süt üretebilmesi için oksitosin ve prolaktin düzeyleri yükselmeye başlar. Bu ve bunun üzere çok çeşitli hormonal değişimler, bayanın hem gebelik sürecinde hem de doğum ve doğum sonrası devirde duygusal açıdan dalgalanmalar yaşamasına neden olur. Bu nedenle, bilhassa hamilelerin ve yeni annelerin yaşadıkları ruhsal süreçlere eşleri, yakınları ve sıhhat uzmanları tarafından takviye verilmesi son derece kıymetlidir.
Doğum anıyla birlikte ailede çok büyük bir heyecan yaşanır. Bebek dünyaya gelir ve bir anda tüm aile fertlerinin ilgisi bebeğe ağırlaşır. Meğer bu ilgi, hem anne hem de bebek olmak üzere iki odaklı oluşturulmalıdır. Dünyaya gelen her bebek, anne karnındayken annesiyle kurduğu itimat ve sevgi bağını, doğumdan sonra da sürdürmeye muhtaçlık duyar. Anne ve bebeği ortasında çok güçlü bir cilt bağı vardır. Bu nedenle bebek anneden ayrılmak istemez. Bir bebeğin kendini en keyifli ve inançta hissettiği yer annesinin koynudur.
Dünya Sıhhat Örgütü, UNESCO ve UNICEF
“Bebeklerin ve çocukların bakımı” hakkında hazırladıkları tavsiye raporunda şöyle der:
“Bebekler, doğum anında süratli bir biçimde öğrenmeye başlarlar. Onların büyüdükçe gelişecek olan süratli öğrenme hünerlerini, aldıkları sevgi, ilgi ve uyarımlar dayanaklar. Doğumdan sonra birinci bir saat içinde kurulan deri teması ve emzirme, bebeklerin daha yeterli bir büyüme ve gelişim elde etmesine yardımcı olur ve de anneleri ile kurdukları bağlantı, huzurlu olmalarını sağlar. Bebeğin etraftaki dünyayı keşfetmesi kullandığı dokunma, işitme, koku, görme ve tat üzere araçlar aracılığıyla olur. Bebeklerin zihinleri, onlara dokunulduğunda, onlarla konuşulduğunda ve farklı objelerle karşılaştıklarında süratli bir biçimde gelişim özellikleri gösterir. Bebekler, doğumun akabinde sevildiklerini ve inançta olduklarını hissettiklerinde çabuk öğrenir; süratli bir gelişim grafiği gösterirler”.
İnsan yavrusu, annesinin derisinde olmaya gereksinim duyar. Biz beşerler, öteki tüm göğüslü canlılarda olduğu üzere yavrumuzu derimizde beslemek bakımından çok değerli bir avantaja sahibiz: emzirme maharetine… Bu maharet büsbütün doğal ve tipe mahsus bir hünerdir. Her göğüslü tipi kendi yavrusunun sağlıklı gelişimini kendi ürettiği süt ile sağlar. Biz insanların zihinsel, bedensel ve duygusal bakımdan başka göğüslü cinslerinden üstün birtakım özelliklere sahip olduğu kabul edilmektedir. Öyleyse, kendi bebeklerimizin sağlıklı gelişimlerini destekleyebilecek en yanlışsız besin kendi çeşidimize ilişkin olan anne sütü olacaktır.
Doğum yapma formu emzirmeyi tesirler mi?
Yani, doğum yapma biçimi (vajinal/sezaryen) ile emzirme başlangıcı ve süt üretimi ortasında direkt bir ilgi var mıdır?
Hayır, doğum yapma biçimi ve süt üretimi ortasında bir bağ yoktur. Zira süt üretimi salgı aktivasyonu hamileliğin ortalarında başlar (Lactogenesis 1) ve doğumun çabucak akabinde bebeğin emmesiyle birlikte süt dışarı çıkar (Lactogenesis 2). Hasebiyle doğum yapma halinin, Lactogenesis 1’e tesiri olmayacaktır. Lakin, Lactogenesis 2’ye tesir edebilir ve emzirme başlangıcı doğum yapma hali ile bağlı olabilir. Buradaki asıl bahis, doğum yapma biçiminden çok doğum sırasında kullanılan ilaçlardır. Bilindiği üzere, günümüzde hem sezaryen hem de vajinal doğumlarda kullanılabilen kimi analjezik ve anestezik ilaçlar vardır. Kullanılan bu ilaçların, emzirme başlangıcını kısmen olumsuz etkileyebileceği düşünülmektedir.
Anne sütünün bebek ile birinci buluşmasını en sık geciktiren faktörler şunlardır:
- Genel anestezi ile sezaryen doğum (%56)
- Yapay sancı ve epidural anestezi ile vajinal doğum (%42)
- Epidural anestezi ile sezaryen doğum (%27)
- Anestezi ve Analjezi olmaksızın (doğal) vajinal doğum (%16)
Bu bağlamda şunu belirtmekte yarar olabilir, birinci sütün randımanı ya da emzirme başlangıcının başarısı, erken emzirme ile yakından bağlantılıdır. Zira bebeğin bir an evvel emzirmeye başlatılması, bebeğin emme hünerlerinin gelişmesi ve annenin süt üretimi açısından olumlu sonuçlar verecektir.
Gebelik, doğum ve emzirme tıpkı sürecin basamaklarıdır.
Bebek dünyaya geldiği anda anneden ayrılması ve o anda annesini emmesine müsaade verilmemesi, aslında bebeğin bu durumdan fizyolojik ve ruhsal açıdan son derece olumsuz etkilenmesine neden olabilir.
Yapılan çalışmalarda doğumun çabucak akabinde bebeklerin süratlice annelerinden ayrılmalarının, hipotermi ve sistemsiz teneffüs riskini arttığı gözlemlenmiştir. Zira bebekler annelerinin rahim içindeki sıvı ve inançlı ortamından, oksijen alanı olan dış dünyaya çıktıklarında son derece karmaşık olan fizyolojik ve ruhsal süreçler yaşadıkları bilinmektedir. Doğumun çabucak akabinde annesinden ayrılan bebek, uzun müddet ve hayli yüksek desibelde ağlamaya başlar. Bu ağlama, aslında bebeğin yaşadığı gerilimi söz etmektedir. Bu gerilim, bebeğin kortizol düzeyleri yükselterek bağışıklık sistemini baskılayabilir. Ayrıyeten bebeğin zihinsel süreçlerini, sindirim ve böbrek işlevlerini da olumsuz etkileyebilir. Bu manada yapılan çalışmalar bebeğin bu dünyaya annesinin sıcak derisinde ahenk sağlamasına müsaade vermenin, fizyolojik ve ruhsal açıdan bebeğin sıhhatini olumlu etkilediğini ortaya koymuştur.
Emzirmek, bir bebeğin zihinsel, fizyolojik ve anatomik gelişim gereksinimlerini karşıladığı üzere, tıpkı vakitte sevgi ve itimat gereksinimini da karşılar. Bu nedenle yeni doğan bir bebek sık emzirilmelidir.
Öncelikle anneler, emzirmenin doğal ve olağan bir fizyolojik işleyiş olduğunu bilmelidirler. Bir annenin bebeği için kâfi sütü üretebilmesi için sütüne inanması son derece değerlidir. Tıpkı vakitte sütünü ölçmeden ve endişelenmeden; yer, vakit, saat, müddet tutmadan sık sık bebeğini emzirmelidir.
“Bebeğinizi ağladıkça emzirin!” önerisi, hakikat bir teklif değildir.
Şayet bebeğinizin kısa vakitte emme maharetlerinin gelişmesini istiyor iseniz, onu şimdi ağlamadan, yavaşça mızırdandığında çabucak emzirin!
Dünya Sıhhat Örgütü (WHO), bebeklerin birinci 6 ay günde en az 8-12 defa emzirilmesini önerir. Anne sütü, yenidoğanın midesinde midenin tam dolu haliyle yaklaşık 90 dakikada sindirilir. Yani, bebek 1.5-2 saatte bir emme seansına hazırdır. Lakin, yeni doğan bebek memeyi tam boşaltamadan yorulabilir; kısa emebilir. Bu nedenle bilhassa yeni doğan bir bebek daha sık emzirilebilir. Buradaki temel ölçüt, göğsün tam boşaltılması olmalıdır. Bu nedenle de bebek memeyi boşaltana kadar göğüsten ayrılmamalıdır. Bunun için rastgele bir emme müddeti söylem etmek hakikat olmaz. Yeni doğan bebek, güçlü bir emme refleksiyle doğar fakat, bu refleksi memeyi tam olarak boşaltabilecek kadar faal bir uyumla uzun müddet sürdüremeyebilir. Bu manada yeni doğan bebek bir acemilik yaşar. Acemiliği atlatıp, emme uyumunu tam kurabilmesi için pratik yapmaya muhtaçlığı vardır. Bu nedenle de daha sık emmek istiyorsa, emmelidir.
Cici tabibim diyor ki!
Emzirmek ile anne bebek ortasında bir ömür uzunluğu sürecek alakanın birinci adımları atılır.
