Günümüzde gitgide popülerleşen besin desteği kullanımı gebelik müddetinde daha dikkatli ele alınmalıdır. Bilhassa multivitamin alımı rastgele olmamalıdır. Gereken vitamin ve mineraller evvel besinler aracılığı ile alınmalı, artan besin öğesi gereksinimlerinde desteğe başvurulmalıdır. Bu süreçte değerli olan C vitamini, D vitamini, kalsiyum, iyot, demir, folik asit, çinkoyu sırasıyla kısaca ele alalım.
Vitamin ve Mineral Desteği Almalı mıyım?
Gebelikte artan metabolizma suratına bağlı olarak her gün belirli bir ölçü besinlerle C vitamini alınması gereklidir. Bilhassa gebeliğin son üç ayında annenin demir depolarının devamı için olağandan biraz daha fazla C vitaminine muhtaçlık vardır. Demir emilimini arttırmak için hamilelere demir ve vitamin C’den varlıklı yiyeceklerin birlikte tüketilmesi önerilmelidir. Bitkisel demir kaynakları mesela kurubaklagillerin yanında yeşillikli, limonlu salata tüketimi mantıklı olacaktır.
Ülkemizde Sıhhat Bakanlığı, gebelikte demir eksikliğinin maternal ve fetal tesirleri nedeniyle ‘Demir Takviye Programı’ oluşturmuştur. Tüm hamilelere dördüncü ayda (ikinci trimestirden) başlayarak altı ay ve doğum sonu üç ay olmak üzere toplam dokuz ay müddet ile günlük demir desteği önermektedir. Gebelikte beslenme programı içinde kırmızı et, kümes hayvanları, kuru baklagiller, kuru meyveler, pekmez, tam tahıl ve zenginleştirilmiş tahıl eserleri üzere demirden varlıklı besinlerin yer alması değerlidir.
Gerekli olan D vitamininin yaklaşık %90’ı güneş ışınından, %10’u ise besinlerden karşılanır. D vitamini yağlı balıklarda, karaciğerde, yumurta sarısında, mantarda, az ölçüde da olsa kırmızı et ve peynirde doğal olarak bulunur. D vitamininin düşük olması gebelik şekeri yahut preeklemsi riskini artırmaktadır. Bu yüzden D vitamin düzeyi düşük hamileler destek konusunda ihmalkar olmamalıdırlar. Ayrıyeten gebelikte gereğince güneş ışığı görmeyen bireylerin mikrobiyatalarında berbat bakterilerin artışının kelam konusu olduğu da biliniyor.
Kalsiyum emilimi gebelik esnasında artar ve bu gereksinim besinlerle tamamlanabilir. Ancak kimi otoritereler bireye mahsus olarak kalsiyum destek teklifini uygun görmektedir. Şayet destek olarak alınıyorsa demir ve kalsiyum destekleri ortasındaki negatif etkileşimler ortaya çıkabildiği için iki besin desteği birkaç saat aralıklarla uygulanmalıdır.
Gebelikte iyot gereksinimi da artmaktadır. Bilhassa tiroid işlevlerinde değerli misyon alan iyot minerali için Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği (TEMD), gebelik ve laktasyon periyotlarında 250 µg/gün iyot alımını önermektedir.
Gebelik mühletince folik asit gereksinimi %50 artarak 600 mcg/gün’e ulaşmaktadır. Diyette folattan varlıklı besinlerin (yeşil yapraklı sebzeler, portakal suyu, fındık, fasulye) tüketilmesi gebelik mühletince artan ihtiyacı karşılamaya maalesef yetmemektedir. Bu nedenle ülkemizde Sıhhat Bakanlığı tarafından, nöral tüp defekti riskinden korunmak için gebelik planlayan bayanlara gebelik öncesi devirden başlayarak, diyete ek olarak 400 mcg/gün folik asit dayanağı verilmesi ve gebeliğin birinci üç ayı boyunca da bu takviyenin devam ettirilmesi önerilmektedir. Gebelik planlaması yapmak bu açıdan daha manalıdır.
Gerekli bir element de çinkodur, büyüme ve gelişme, protein yapısındaki enzimlerin fonksiyonlarında ve fetusun bağışıklık sisteminin gelişiminde de vazife almaktadır. Besinlerle kâfi alınması desteklenmeli, bireye özel destek önerisi yapılması uygun görülmüştür.
Önce besinler sonra takviyeler
En kıymetlisi ise evvel istikrarlı beslenmeye çalışarak besinlerin içindeki emilimleri yüksek formda olan vitamin-mineralleri almaktır. Gerekli görüldüğü noktada bütün bu vitamin-mineral desteklerini hekiminiz size önerecektir. Gebelik haftanıza nazaran en gerçek dozu hekiminiz belirleyecektir.
