Sınav derdi nedir?
Sınav korkusu, daha öncesinde öğrenilmiş olan bilginin imtihan sırasında hatırlanmasına ve kullanılmasına mahzur olan, ve çocuk/gencin mevcut kapasitesini tam olarak kullanamaması ile sonuçlanan ağır telaş durumudur.
Gencin yahut ailenin, ya da öğretmenlerinin imtihana ve muvaffakiyete yüklediği manalar, imtihanla elde edilecek kazanımlara verilen değer, gelecekle ilgili beklentiler ve belirsizliğin neden olduğu bir dert cinsidir.
Bu yıl geçtiğimiz yıllardan farklı olarak, eğitime verilen uzun ortanın ve hem imtihan ve eğitim sistemine yönelik değişiklik beklentilerinin hem de gelecekle ilgili belirsizliğin artmış olması nedeniyle imtihan telaşı da artmış görünüyor.
Sınav korkusunu nasıl fark ederiz?
Çocuğunuz bilhassa imtihan sırasında huzursuzluk, telaş, tedirginlik, kasvet, başarısızlık korkusu, çalışmaya isteksizlik, ellerde titreme, seste titreme, terleme, çarpıntı hissi, nefes darlığı, ağız kuruluğu, bunaltı hissi, uyku sisteminde ve iştahta bozulmalar, dikkat odaklama ve sürdürmede zahmet, öz inançta azalma, karın ve baş ağrısı belirtilerinden birkaçını bir ortada yaşıyorsa büyük olasılıkla imtihan tasası yaşıyordur.
Bu şikayetlerle birlikte çocuğunuzun muvaffakiyetinde bariz bir düşme olabilir. Ders çalışmaya olan ilgisini kaybedebilir, ders çalışmaktan kaçınabilir, daima erteleyebilir, bu bahiste konuşmayı reddedebilir yahut bu mevzuda aldatıcı bilgilerle geçiştiriyor olabilir.
Sınav tasası ile nasıl baş ederiz?
Öncelikle bu korkuyu fark ettiğinizi, anladığınızı çocuğunuza tabir etmeniz uygun bir başlangıç olacaktır. Böylelikle bu hususta konuşmayı başlatmış ve kendisini tabir etmesine fırsat tanımış olacaksınız. İmtihanın ne söz ettiğini, imtihanın manasının ne olduğunu konuşmak güzel olur. Bu sırada kendi dertlerinizi ve imtihanla ilgili beklentinizi ona yansıtıp yansıtmadığınızı gözden geçirmeniz, imtihanı bir emel değil araç olarak görmeniz ve bu iletisi iletmeniz de çok yararlı olacaktır.
Çocuğunuzun imtihan tasası ile baş etmesinde onu destekleyebileceğiniz birçok nokta vardır. Örneğin ders çalışma alışkanlıklarını ve imtihana ait tavırlarını değiştirmesine yardımcı olabilirsiniz. Vakti uygun yönetmek için günlük aktiviteleri planlamasını, beslenme ve uyku sistemine dikkat etmesini önerebilirsiniz. Bu teklifleri verirken onun hudutlarına uymaya dikat etmeli, sorumluluğun büyük kısmını ona vermeli, hem ihtimamlı hem gerçekçi olmalı, akran münasebetlerini de desteklemelisiniz.
Ne vakit psikiyatrik dayanak almalı?
Kaygılar çocuğunuzun günlük etkinliklerini ve alakalarını bariz olarak etkiliyorsa, dertlerle baş etmede hem siz hem de çocuğunuz zorluk yaşıyorsa, aranızdaki etkileşim bozulduysa, çocuğunuzda uygun olmayan baş etme yolları tekrarlıyorsa, öfkeli davranışlar yahut içe kapanma belirtileri ortaya çıktıysa psikiyatrik dayanak almanız gerekmektedir.
Yapabildiğiniz ya da düşünebildiğiniz her neyse, başlayın.
Cesaretin dehası, kudreti ve büyüsü vardır. – Johann Wolfgang von Goethe
Uzm. Dr. Aybüke Tuğçe Mustan
Çocuk ve Genç Psikiyatristi & Psikoterapist