Glütensiz diyet, buğday ve arpa üzere glüten içeren eserlerin yer almadığı bir diyet modelidir. Günümüzde glütensiz beslenme medya tarafından sağlıklı ve tesirli bir zayıflama metodu olarak gösterilmektedir. Fakat bilimsel çalışmalara nazaran glütensiz beslenme bir zayıflama metodu değil, glütene hassasiyeti olan şahısların uygulaması gereken bir tedavi halidir.
Glütensiz beslenme, 1940’larda Hollandalı hekimlerin çölyak hastası olan çocukların diyetinden buğdayı çıkarması ile ortaya çıkan bir diyet modelidir. Glütensiz beslenmede buğday, arpa, çavdar, makarna, bulgur üzere glüten içeren tüm eserler ve hazırlanışında bu eserlerin kullanıldığı tüm besinler diyetten çıkarılır. Bunlar yerine diyette glüten içermeyen pirinç, mısır, işlenmemiş et/tavuk/balık, taze zerzevat ve meyveler kullanılır.
Glütensiz beslenme glütene karşı hassasiyeti olan başta çölyak hastaları olmak üzere çölyak olmayan glüten intoleransı, irritabl bağırsak sendromu ve otizm üzere rahatsızlıklarda kullanılması gereken bir tedavi metodudur. Çölyak hastalığında glüten içeren eserlere bedenin bağışıklık sistemi olağandışı bir cevap oluşturur. Bu durumda çölyak hastası olan bireyler glüten içeren bir eser tükettiğinde karın ağrısı, kusma, ishal, kansızlık, çocuklarda gelişim meseleleri ve artrit üzere şikayetler yaşamaya başlarlar. Çölyak hastalığında ayrıyeten ince bağırsakta iltihap oluşumu gerçekleşir ve bağırsağın yapısında bozulmalar meydana gelir. Bağırsaktaki bu bozulmalar sonucunda de besinlerin emiliminde sıkıntılar oluşmaya başlar. Çölyak hastalığının tek tedavisi glütensiz diyet uygulamaktır. Bu diyet metodu ile çölyak hastası olan şahısların diyetlerinden glüten çıkarılarak bağırsaktaki iltihabın düzelmesi amaçlanır. Kimi çölyak hastaları çok küçük bir ölçü glütene karşı tolerans gösterebilirken, birtakım çölyak hastaları glüten içeren bir gıdayı ezkaza yediğinde tekrar semptomları yaşamaya başlar.
Çölyak hastalığına ek olarak çölyak olmayan glüten intoleransı, irritabl bağırsak sendomu ve otizm üzere durumlar da glütensiz diyet uygulaması gerektirir. Çölyak olmayan glüten intoleransında kişinin semptomları çölyak hastalığı kriterlerine uymaz lakin kişi glüten içeren eserler yediğinde sindirim sisteminde birtakım meseleler ile karşılaşır. Kişinin diyetinden glütenin çıkarılması ile bu durumlar düzelir. İrritabl bağırsak sendromu ise kalın bağırsağı etkileyen bir rahatsızlıktır. Karında kramp, ağrı, şişkinlik, gaz, ishal yahut kabızlık ya da her ikisini de içeren semptomlar ile kendini gösterir. Tedavide semptomların giderilmesine yönelik ilaçlarla birlikte glüten üzere birtakım besinlerin diyetten çıkarılması da epeyce tesirli olmaktadır.
Yapılan bilimsel çalışmalarda irrittabl bağırsak sendromu olan bireylerin diyetinde glüten çıkarıldığında semptomlarda gerileme olduğu, glütenin tekrar diyete eklenmesiyle semptomların ağırlaştığı gözlemlenmiştir. Otizm ise toplumsal bağlantı ve etkileşimlerde daima eksiklik, kısıtlı ilgi alanı ve aktiviteler, tekrarlayıcı davranışlarla karakterize nörogelişimsel bir hastalıktır. Son yıllarda hastalığın oluşumunda bağırsaktaki geçirgenliğin artması ve glütenin kan sirkülasyonuna ve merkezi sistemine karışması da bir neden olarak düşünülmektedir. Glütensiz diyet uygulanan otizm hastalarında irtibat ve toplumsal etkileşimde güzelleşmeler olduğu görülmüştür.
Sonuç olarak, glütensiz beslenme bir zayıflama metodu değildir. Glütensiz beslenme çölyak hastalığı tedavisinin vazgeçilmez bir modülüdür. Ayrıyeten çölyak olmayan glüten intoleransı, irritabl bağırsak sendromu ve otizm üzere rahatsızlıklarda semptomların güzelleşmesine yardımcı bir tedavi yaklaşımıdır.