Hormonal sistemin fonksiyonunu değiştiren ve sağlıklı bir organizmada istenmeyen tesirlere yol açan doğal ya da yapay madde-kimyasallara endokrin bozucu kimyasallar denir.
Ne yazık ki tesirleri kuşaklar uzunluğu sürebilir, ayrıyeten iddia edemeyeceğimiz kadar çok yaygındırlar. Hatta ilaçların içinde bile bulunabilmektedirler.
Bu unsurlar yiyeceklerimiz, şahsî paklık eserlerimiz (şampuan, diş macunu dahi), plastik şişe, bardak ve kaplarda, metal konserve kutularının iç katmanlarında, elektronik eşyalarımızda, koltuğumuzda, perdemizde, halımızda bulunan alev almayı geciktirici unsurlarda, oyuncaklar, kozmetikler, konut paklık eserleri, plastik borular ve pestisitler üzere eserlerin bileşiminde bulunurlar.
Ortamda çok az ölçüde bulunsalar da tesirleri fazla olabilir yani tesirleri doza bağımlı değildir. Bu kimyasallar bilhassa yağ dokusunda uzun yıllar kalıcı olabilir.
Özellkle hormonal sistemin istikrarını bozarlar. Bağışıklık sisteminin çalışmasını bozabilirler, obesite, erken yahut geç ergenlik, diabet, kısırlık, değişik kanserlere yatkınlık oluşturabilirler. Kadınlık hormonu olan östrojene benzeri tesirler ya da androjen tersi tesir gösterirler.
Çok üzücü lakin insan eliyle üretilmiş 100 000 den fazla kimyasal bulunmaktadır.
Bir sonraki postta korunmak için yapılması gerekenlerden bahsedeceğim.
“Kimyasalsız”, sağlıklı günler dilerim.
Hormon bozucu kimyasallardan korunmak için dikkat edilmesi gerekenler;
- Sıvı sabun yerine doğal sabun kullanalım, El, beden ve mesken paklığında anti-bakteriyel eserlerden kaçınalım. Ortamımızın paklığında HEPA filtreli elektrik süpürgesi ve nemli bez ile sık paklık yapalım
- Parfümlü şahsî bakım ve konut paklık ürünlerindense kokmasa da doğal eserler kullanalım
- Bulunduğumuz ortamları hava soğuk dahi olsa sık olarak havalandıralım, hoş kokması için oda spreyi değil doğal çiçekler yahut aromaterapi eserleri kullanalım
- Plastik diş kaşıyıcılardan, oyuncaklardan kaçınalım, oyuncaklarda doğal, cilasız ve boyasız olan tahta eserleri tercih edelim
- Böcek ilaçlamalarını organik, etrafa ziyan vermeyen ilaçlarla yapalım. Sinek ve sivrisinek kovucu olarak doğal uçucu yağlar şahane tesirli (lavanta, ökaliptus, limon, nane gibi)
- Tütsü, mum kullanımı azaltılmalı mum kullanımı sonlandırılmalı, sigara içilmemeli
- Erken yahut geç ergenlik belirtisi gösteren, süratle ve çok kilo alan çocuklar hekim muayenesinden geçirilmeli
- Plastik saklama kapları eskimişse yenileyelim, kullanım kılavuzundaki tekliflere uyalım
- Çizilmiş ve yıpranmış yapışmaz mutfak eşyalarını kullanmayalım
- Yapışmaz teflon tavaları kullanmayalım, kullanıyorsak çizildiğinde çabucak atalım, paslanmaz çelik, seramik ve cam eserleri tercih edelim
- Gıdaları saklamak için cam kapları tercih edelim
- Mikrodalga fırınlarda ısıtma sürecini cam kaplar içinde yapalım
- Tütsülenmiş besinleri tercih etmeyelim, besinlerin yanmış kısımlarını tüketmeyelim
- Sert plastik kaplar: Altında PC işareti olan ve geri dönüşüm numarası 3 (polivinil klorid) ve 7 (diğer) yazan plastik kaplar kullanılmamalı. 1,2,4,5 (poliproplen: en zararsızı) kullanılabilir. 6 numaralı (polistiren) plastik bardak tabak, köpük bardak hazır paket fast-food eserlerinde bulunur. Kullanılabilirliği tartışmalıdır.
- Polikarbonat plastikler bulaşık makinalarında yıkanmamalıdır
- Etleri ızgara ya da tavada kızartmak yerine haşlanmış ya da fırında pişirilmiş olarak hazırlayalım
- Katkı hususlarının limitlerini hakikat belirleyen ve üreticiden tüketiciye kadar faal denetimi yapılan besinler yenmeli
- Suları cam şişede tüketelim. Plastik su kapları sıcak ya da çok soğuk ortamlarda ziyanlı kimyasallar salgıladıklarından güneş ışığında bırakılmayalım, buzdolabının dondurucu kısmına koymayalım
- Biberon ve oyuncaklar “BPA içermez’’ etiketi taşımalı. BPA’dan türetilmiş misal bileşiklerden de kaçınalım
- Mutfakta kullanılan bütün araç gereçler mümkün olduğu kadar cam, çelik, bambu, tahta üzere gereçlerden oluşmalı
- Bulaşık makinalarında mümkün olduğunca az ölçüde, fosfat içermeyen, parfümsüz deterjan kullanalım. Parlatıcı yerine beyaz sirke kullanabiliriz, durulama âlâ olmalı
- Mevsimine ve organik besinler yenmeli. Ziyanlı bitkiler ve tarım zararlıları için kullanılan unsurlardan mümkün olduğunca uzak duralım
- Taze, çiğ, ya da donmuş besin tüketimi tercih edilmeli. İşlenmiş ve raf ömrü uzun besinlerden kesinlikle uzak duralım
- Şeker içeren, plastik kaplarda saklanan, boya ve aroma içeren içeceklerden kesinlikle uzak duralım
- Kurşun içeren midye ve derin deniz balıkları yerine küçük balıkları tercih edelim. Antibiyotik içeren çiftlik balıklarını fazla tercih etmeyelim, tavuk ve balıkların derisini yemeyelim, edilmeli
- Daha az konserve besin tüketelim
- Sebze ve meyveler güzelce yıkanmalı, mümkünse kabukları soyulmalı
- Önceden paketlenmiş değil kasapta açıkta olan etten alalım, naylona değil kağıda sardıralım
Gördüğünüz üzere tablo çok uzun, burada yalnızca özetlemeye çalıştım. Bir sürü rahatsızlık farkında olmadan bu kimyasallara bağlı olmakta ne yazık ki. Bu durum bize medeniyetin armağanı mı? Aklımızı kullanarak etraftaki zehirlerden uzak durmak elimizde. Bize sunulanı değil sağlıklı olanı tercih etmek elimizde.,
Doğal ve sağlıklı günler dilerim.