İNTERNET BAĞIMLILIĞI
İnternet bağımlılığını daha kapsamlı olarak “İnternet bağımlılığı geniş bir bağlamdır, bağımlılık bir çok davranışsal ve dürtüsel denetim sorununu kapsamaktadır. Örneğin, internet bağımlılığı, internet dürtü davranışı, bilgi edinme bağımlılığı, bilgisayar bağımlığı vb.” biçiminde tanımlamışlardır (Armstrong, 2001). Fakat, internet bağımlılığı kavramı yerine patolojik internet kullanımı tabirini tercih etmişlerdir (patolojij internet kullanımı); bağımlılık teriminin bir organizmanın kimyasal ya da narkotik bir husus kullanımına bağlı ruhsal ve fizikî bağlılık olduğunu sav etmişlerdir (Davis, 2001). İnternet bağımlılığının şu formda tanımlamışlardır: “Bir kişinin zihinsel ve davranışsal bir bozukluğun neden olduğu interneti çok kullanması, burada interneti tekrar kullanmayı güçlü bir biçimde durdurmak yahut internetten geri çekilmeyi azaltmak dileğini içermesidir. Emsal halde, zihinsel ve fizikî semptomlarla bağlı olabilir” (Tao R, ve ark., 2008). İnternet bağımlılığını “internetin tekrar tekrar kullanımından kaynaklanan karşı konulmaz bir yine kullanım dileği yaratırken tıpkı vakitte internette harcanan vakti artıran tansiyonlar ve toleranslar yaratan kronik yahut döngüsel bir takıntı durumu” olarak tanımlamaktadır (Yang, 2008). İnternet bağımlılığı ruhsal ve fizikî bağımlılığı içerir. Bu mantıksız çok kullanım davranışının bir sonucu olarak, internet bağımlılığı nihayetinde bedensel belirtilerle birlikte ferdi, toplumsal ve ruhsal hasara yol açabilmektedir”. Bu iki tarif hem internet bağımlılığının kapsamlı tarifleridir hem de yaygın olarak kullanılmaktadır. İnternet bağımlılığı altı tipe ayrılabilir: (1) çevrimiçi oyun bağımlılı ğı, (2) siber-ilişkisel bağımlılık, (3) siber-cinsel bağımlılık, (4) çok bilgi yüklemesi, (5) siber dürtü hareketi ve (6) bilgisayar teknolojisi bağımlılığı.
Young (Young KS, 1996). DSM-IV’te patolojik kumar oynama için 10 kritere nazaran internet bağımlılığı özelinde sekiz soru belirledi:
① İnternetle meşgul hissediyor musunuz (önceki çevrimiçi aktifliği düşünün yahut bir sonraki çevrimiçi oturumu öngörün)?
② Memnuniyetinizi sağlamak için interneti giderek artan ölçülerde kullanma gereksinimi hissediyor musunuz?
③ İnternet kullanımını denetim etmek, azaltmak yahut durdurmak için tekrar tekrar başarısız teşebbüslerde bulundunuz mu?
④ İnternet kullanımını azaltmaya yahut durdurmaya çalışırken kendinizi huzursuz, depresif yahut sonlu hissediyor musunuz?
⑤ Başlangıçta amaçlanandan daha uzun mühlet çevrimiçi kalıyor musunuz?
⑥ İnternet yüzünden değerli bir bağ, iş, eğitim yahut meslek fırsatını kaybetmeyi tehlikeye yahut riske attınız mı?
⑦ İnternete bağlılığınızın boyutunu gizlemek için aile üyelerine, terapistlere yahut diğerlerine palavra söylediniz mi?
⑧ İnterneti sorunlardan kaçmanın bir yolu olarak mı yoksa disforik bir ruh halinden kurtulmak için mi kullanıyorsunuz (örn. çaresizlik, suçluluk, dert, depresyon duyguları)?
Hastalar, soruların beşine (ya da daha fazlasına) “evet” cevabı verdiklerinde ve davranışları bir Manik Epizod ile daha yeterli açıklanamadığında “bağımlı” olarak kabul edildi. “Beş” kesme puanı, Patolojik Kumar için kullanılan ölçüt sayısıyla tutarlıydı ve olağan ile patolojik bağımlılık yapan internet kullanımını ayırt etmek için kâfi sayıda ölçüt olarak görülüyordu. “İnternet bağımlılığı klinik teşhis kriterlerinin” çerçevesini oluşturan Profesör Tao Ran, kapsamlı bir kıymetlendirme oluşturmak için internet bağımlılığının derecesini belirleme kriterlerinin aşağıdakilerle birleştirilmesi gerektiğine inanmaktadır:
(1) standart hastalık seyri (örn. , ortalama günlük daima internet kullanım mühletinin 6 saatten fazla olması ve semptomatik standardı karşılaması 3 aya ulaşmış yahut aşmış);
(2) Uzun periyodik İnternet erişimi nedeniyle toplumsal fonksiyon (yani öğrenme, çalışma ve irtibat becerileri) ziyan görmüş;
(3) semptomatik kriterler göstermiş olmak.
Spesifik semptom kriterleri şunları içerir: İnternetin uzun vadeli, tekrarlayan kullanımı, interneti öğrenme ve çalışmamak için kullanma emeli yahut kendi öğrenmelerine ve çalışmalarına yardımcı olmama, aşağıdaki semptomlara nazaran:
(1) güçlü bir istek duyma yahut internet kullanımına yönelik dürtü;
(2) tüm beden rahatsızlığı, sonluluk, konsantre olamama. Zou ve öbürleri 33. İnternet kullanımını azaltırken yahut durdururken ortaya çıkan, sistemsiz uyku ve öteki geri çekilme tepkileri; geri çekme yansısı, öteki misal elektronik ortamların (televizyon, el oyunu, vb.) kullanımı yoluyla da
(3) aşağıdaki beşten en az birinin karşılanması ile kolaylaştırılmalıdır:
① memnuniyeti sağlamak için internet vaktinin ve girdi seviyesinin artan kullanımı;
② tekraren durdurma gayretlerine karşın internet kullanımının başlangıcını, sonunu ve müddetini denetim etme zorluğu;
③ bariz ziyanlı sonuçları ne olursa olsun internetin inatçı kullanımı;
④ internet kullanımı nedeniyle başka ilgi alanlarını, eğlenceyi yahut toplumsal faaliyetleri azaltmak yahut terk etmek;
⑤ sorunlardan kaçmak yahut olumsuz hisleri hafifletmek için internetin kullanılması (Tao R, Wang JN, Huang XQ, Liu CY, Yao SM, Xiao LJ 2008).
Duygusal istismar ve oyun bağımlılığıyla bağlantılı bulunmuştur. Duygusal istismar, çocuğun kıymet yahut iyilik hissine yönelik kelamlı taarruzlar yahut bir yetişkin yahut daha yaşlı bir kişi tarafından çocuğa yönelik rastgele bir küçük düşürücü yahut alçaltıcı davranış olarak tanımlanmıştır (Bernstein ve ark., 2003) ve bakım verenlerin çocuğun temel gereksinimlerini (örneğin sevgi, ilişkin olma, bakım, destek) karşılayamamalarıyla ilişkilendirilmiştir. Geçmişte yapılan araştırmalar, duygusal istismarın çeşitli toplumsal, duygusal ve davranış sorunlarıyla alakalı olduğunu göstermiştir (Maguire ve ark.., 2015). Bu sorunların başlangıcı ve olumsuz ruh halini düzenlemek için oyun oynamak bu basamakta bir teşhis kriteridir (Amerikan Psikiyatri Birliği, 2013). Çok sayıda çalışma, gerçeklerden kaçmakla ilgili güdülerin çevrimiçi oyunların bağımlılık yapan kullanımını yordadığını vurgulamıştır (örn. sorunlu ve bağımlılık yapan internet kullanımı (Dalbudak, 2014). Bu sorunların başlangıcı ve olumsuz ruh halini düzenlemek için oyun oynanması bir teşhis kriteridir. (Amerikan Psikiyatri Birliği, 2013). Ayrıyeten, çok sayıda çalışma, gerçeklerden kaçmakla ilgili güdülerin çevrimiçi oyunların bağımlılık yapan kullanımını arttırdığını vurgulamıştır. (örn. sorunlu ve bağımlılık yapan internet kullanımı (Dalbudak, 2014).
Patolojik İnternet Kullanımı için Bilişsel-Davranışçı Model (Caplan, 2010) ruhsal problemleri olan bireylerin çevrimiçi etkileşimi tercih etme eğiliminde olduklarını ve bunun da his durum düzenlemesi için internet kullanımına yol açabileceğini öne sürmektedir. Bu yol, internetin patolojik kullanımının gelişmesine neden olan yetersiz öz düzenleme ile sonuçlanabilir. Yakın vakitte (Brand ve ark., 2019), tarafından gözden geçirilen Kişi-Etki-Biliş Etkileşimi (I-PACE) modelinde erken yaştaki olumsuz çocukluk tecrübelerinin, bağımlılık yapan internet kullanımı üzere bağımlılık yapan davranışların hazırlayıcı değişkenleri ortasında olduğunu argüman etmektedir. I-PACE modeli, makul bir uyarana duygusal ve bilişsel yansılar ve azaltılmış engelleyici denetim üzere yürütücü fonksiyonlar ortasındaki etkileşimin bağımlılık yapan davranışların gelişimine katkıda bulunduğunu savunan bir yapı sağlar. Bu teorik modellerle dengeli olarak, internetin bağımlılık yapan kullanımı, olumsuz erken tecrübelerin ruhsal acısıyla başa çıkmayı sağlayan ruhsal bir düzenek olarak görülebilir. Son vakitlerde yapılan araştırmalar, depresyon ve/veya anksiyetenin (Grajewski ve Dragan, 2020; Shi ve ark., 2020), aleksitimi (Schimmenti ve ark., 2017), düşük benlik hürmeti (Zhang ve ark., 2012) ve his düzenleme bozukluğu olduğunu (Grajewski ve Dragan, 2020; Shi ve ark., 2020) buldu.
Çevrimiçi aktifliklerin yapısı, vaktin nasıl geçtiğini anlamamak, öbür biri üzere hissetmek ve bayılma üzere çözülme hisleri uyandırabilen tecrübeleri içerir. Bu nedenle, ağdaki bu güçlendirilmiş dissosiyatif tecrübeler, bağımlılık yapan çevrimiçi davranışlara yol açabilir (Griffiths, 2003). Boysan ve arkadaşları (2019), kimlik karmaşası, gerçeklerden kaçma, gerçekliği gözlemleme ve gerçeklik hissini kaybetme üzere çevrimiçi etkinlikler sırasında yaşanan çözülme tecrübelerini yansıtan “çevrimiçi disosiyasyon” terimini önermiştir.
Bir Başlangıç Noktası Belirlemek: Tedavi için bir başlangıç noktası belirlemek için üç teknik kullanılıyor, lakin internet bağımlılığını tedavi ederken tüm teknikler eşit derecede tesirli görünmüyor. Birinci olarak, tedavi eden terapistler, en çok hala değişim düşünen beşerler için yararlı olduğundan, dezavantaj/avantaj istikrarı antrenmanının uygulanabilirliği konusunda bölünmüşlerdir. Bu durumda, birden fazla hasta esasen değişmek için motive olmuştur. Öte yandan, konuşmada daha kolay göz gerisi edilen davranışların (uzun vadeli) dezavantajlarını yazmak hastalar için yararlı görünmektedir. Bu nedenle, tahlil için faydalı bir başlangıç noktası sağlayabilir.