Kök kanal tedavisindeki muvaffakiyet oranlarının belirlenmesi için bu güne kadar çok sayıda çalışma yapılmıştır. Sonuçlar %53 ila %95 ortasında değişmektedir. Birtakım çalışmalar da ise bu oranların %70-97 ortasında olduğu bildirilmiştir. Endodontik tedavinin başlangıcında hastaya her vakit başarısızlık ihtimali olduğu bildirilmelidir. PROGNOZ Anahtar bir sözcüktür. Elimizdeki hadisenin başarılı yahut başarısız olacağına dair bir iddiaya dayanır.
Sonuçların belirlenmesi yahut tahmini
Tedavi öncesi
Tedavi esnası
Tedavi sonrası
üzere farklı vakitlerde yapılabilir. Prognoz ekseriyetle bu etaplar ortasında ne olduğuna, tedavi öncesinde ve sonrasında ne olup bittiğine bağlı olarak değişir. Prognozun başarısına yönelik pek çok faktör olması sebebi ile çalışma sonuçlarını da yorumlamak zordur. Geçerli olan tedavi metodlarının gelişmesi kök kanal tedavisinin prognozunun anlaşılmasında bir avantaj olduğu üzere öteki bir avantajı da yüksek oranda başarısızlıkla sonuçlanan faktörlerin önlenmesi ve daha güzel düzgünleşme proçesi sağlanmasıdır.
PROGNOZUN HASTAYA ANLATIMI Sonucun iddiası iki biçimde açıklanabilir.Birinci yaklaşım sonucun istenen, kuşkulu ve istenmeyen durum üzerine genelleme yaparak bilgi vermektir. İkinci yaklaşım ise tedavinin sonucu üzerine yüzdeler kullanarak varsayım yapmaktır.
ENDODONTİK TEDAVİDE MUVAFFAKİYET VE BAŞARISIZLIĞIN KIYMETLENDİRİLMESİNE TESİR EDEN FAKTÖRLER
1.Gözlemcinin muvaffakiyete ilişkin farklı kriterlerininolması
2.Radyografinin farklı yorumlanması
3.Çeşitli seviyedeki hasta şikayetleri
4.Hasta karşılığının subjektif olması
5.Dokusal yanıtın farklılığı
6.Değerlendirme metodunun geçerliliği
7.Kontrol değişkenlerinin farklılık göstermesi
8.Gözlem dönemlerinin değişkenliği
TÜM HADİSELERDE MUVAFFAKİYET VE BAŞARISIZLIĞINA TESİR EDEN FAKTÖRLER
1.Radyografik değerlendirme
2.Kök kanal sisteminin anatomisi ve ekstra kanal varlığı
3.Kök kanal sisteminin kâfi kemomekanik paklığı ve apikal enstrümantasyonun derecesi 4.Sement-dentin bölgesindeki apikal tıkamanın derecesi
5.Koronal tıkamanın derecesi ve onarımın tipi
6.Tedavideki asepsi
7.Hastanın sıhhat ve sistemik durumu
8.Klinisyenin becerisi
KİMİ OLAYLARDA MUVAFFAKİYET VE BAŞARISIZLIĞA TESİR EDEN FAKTÖRLER
1.Pulpanın durumu
2.Operatif komplikasyonlar (perforasyon, alet kırılması)
3.Kron-kök kırıkları
4.Periodontal durum
5.Okluzal uyumsuzluk
6.Periapikal lezyonun tipi
7.Hastanın ağrı eşiği
8.Kanal dolgusunun derecesi (taşkın yahut eksik)
9.Kanal kalsifikasyon derecesi
10.Kök rezorbsiyonunun varlığı
11.Yan kanalların durumu
12.Tedavi sonrası kıymetlendirme süresi
BAŞARI VE BAŞARISIZLIKTA ÇOK AZ TESİRİ OLAN FAKTÖRLER
1.Hastanın yaşı ve cinsiyeti
2.Pulpa hasarının ve nekrozunun etiyolojisi
3.Dişin lokalizasyonu
DEĞERLENDİRME ZAMANI
Genel olarak postoperatif takip 6 ay ile 4 yıl ortasında yapılmalıdır.
KIYMETLENDİRME YÖNTEMLERİ
Klinik
Radyografik
Histolojik
KLİNİK DEĞERLENDİRME
Tedavi sonrası klinik değerlendirmelerde aşağıdaki subjektif ve objektif kriterler kullanılmaya başlanmıştır.
1.Palpasyon hassasiyeti
2.Diş mobilitesi
3.Periodontal hastalık
4.Fistül ağzı
5. Perküsyon hassasiyeti
6. Dişin fonksiyonu
7. Enfeksiyon ve şişlik belirtileri
8. Subjektif belirtiler
Bu kriterler klinisyenler tarafından 3 kategoriden biri içinde sınıflandırılırlar.
KLİNİK AÇIDAN UYGUN OLAN DİŞLER
1.Perküsyon ve palpasyon hassasiyetinin olmaması
2.Normal mobilitenin olması
3.Fistül ağzının olmaması
4.Periodontal hastalığın olmaması
5.Dişin işlevsel olması
6.Enfeksiyon ve şişliğin olmaması
7.Subjektif rahatsızlık belirtilerinin olmaması
KLİNİK AÇIDAN KUŞKULU OLAN DİŞLER
1.Sık sıktekrarlayan muhakkak meçhul semptomların olması
2.Dolgunluk hissinin olması
3.Perküsyon, palpasyon ve çiğnemede hafif derecede rahatsızlık
4.Dil basıncı ile hassasiyet oluşması
5.Tedavi edilen dişin üzerine superpoze olan sinüzit
6.Analjezik gereksinimi duyulan minimal rahatsızlıklar
KLİNİK AÇIDAN UYGUN OLMAYAN DİŞLER
1.İnatçı subjektif belirtilerin olması
2.Tekrarlayan fistüller yahut şişlik
3.Perküsyon ve palpasyonda duyulan şiddetli rahatsızlık
4.Tamir edilemeyen kök ve kron fraktürlerinin mevcudiyeti
5.Aşırı diş mobilitesive ilerlemiş periodontal yıkım
6.İlgili dişin işlev görememesi
BAŞARI VE BAŞARISIZLIĞIN RADYOGRAFİK DEĞERLENDİRİLMESİRADYOGRAFİK AÇIDAN UYGUN OLAN DİŞLER
1.Normalden yavaşça kalınlaşmış periodontal ligament aralığı (<1mm)
2.Önceki radyolüsensinin elimine edilmesi
3.Komşu dişlerle lamina duranın tıpkı olması
4.Rezorbsiyon görülmemesi
5.Görünen kanal boşluğunu sement-dentin birleşimine kadar ağır olarak doldurmuş bir kanal dolgusu
RADYOGRAFİK AÇIDAN KUŞKULU OLAN DİŞLER
1.Periodontal aralığın genişlemesi (>1-2mm)
2.Radyolüsensinin birebir boyutta olması ya da çok az bir biçimde tamiri
3.Bitişik dişlere nazaran lamina duranın irregüler form göstermesi
4.Hafif gelişme gösteren rezorbsiyon belirtisi
5.Özellikle apikal üçlü bölgesindeki dolguda boşlukların olması
6.Dolgu hususunun anatomik apeksten taşması
RADYOGRAFİK AÇIDAN UYGUN OLMAYAN DİŞLER
1.Periodontal aralığın çok genişlemesi (>2mm)
2.Periradiküler radyolüsenside beklenen kemiksel tamirin oluşmaması yahut radyolüsensi boyutunda artış
3.Yeni lamina dura oluşumunda eksiklik
4.Periradiküler alanlarda evvelden bulunmayan lateral ve apikal radyolüsensiler
Muvaffakiyet ve başarısızlığın tespiti sırf radyografik kriterlere dayanarak saptamak yanlıştır. Klinik kriterler kesinlikle bulgulara eklenmelidir.
BAŞARI VE BAŞARISIZLIĞIN HİSTOLOJİK DEĞERLENDİRİLMESİ
Muvaffakiyet ve başarısızlığın histolojik kıymetlendirilmesi pratikte nispeten anlamsızdır.
ENDODONTİK BAŞARISIZLIK NEDENLERİ
1.Teşhis ve tedavi planındaki hatalar
2.Pulpa anatomisindeki bilgi eksikliği
3.Yetersiz kemomekanik preparasyon
4.Operatif yanılgılar
5.Doldurmadaki kusurlar
6.Restoratif süreçlerdeki kusurlar
7.Koronal sızıntı
8.Vertikal kök fraktürleri
BAŞARISIZLIK ETKENLERİ
Preoperatif Etkenler
Operatif etkenler
*Mekanik nedenler sonucu başarısızlık*
Biyolojik nedenler sonucu başarısızlık
Postoperatif etkenler
KAYNAKÇA
1.Prof. Dr. Feridun ŞAKLAR ENDODONTİK TEDAVİDE MUVAFFAKİYET VE BAŞARISIZLIĞIN KIYMETLENDİRİLMESİ MUVAFFAKİYET ORANLARI
