İnsan, hayat uzunluğu yaşadıkları ve onları algılamasıyla, ayrıyeten verdiği yansılarla eşsiz bir varlıktır. Bu da her insanın farklı bir iç dünyası ve dışa vurumu olduğu manasına gelir.
İnsanın eşsiz olması, ayrıyeten çok özel olan içsel hisleri, niyetleri, davranışları ve dışsal faktörlerin harmanlanması ile kendini gösterir. Aslında insan göründüğünün çok ötesidir. Büyük ve ölümsüz şair Yunus Emre’nin “Bir ben var bende benden içerü” dizesinde insanın eşsiz ve kâinatta tek olması saptaması asırlar öncesinden bize fısıldanıyor.
Aslında insanın eşsiz ve özel yanı ile tek olmasına onun kişiliği denir. Bu iç kurallar, başa çıkma stratejileri, eğilimler, kendini söz farkları, kişinin bir çok etkenle oluşturduğu, iç ve özel dünyası parmak izi üzere kendisine özel durumdur. Bu özel alan kişinin kendisine ve etrafına bakış açısını büyük oranda belirler.
Bazen size özel bu iç davranışlar kurallar, kanılar ve hisler sizi gerilime sokabilir. Bu durum uzun müddet içinde olur ve yinelerse; ayrıyeten insanı alakaları bozarsa tıp açısından kişilik bozulmuştur ve bu gerilimden kurtarılması manasında kendisine yardım edilmesi gerekir.
Kişilik bozukluğunda kişi 3 alanda sorun ve tıbbı yardıma muhtaçlık duyar.
-
Stresle başa çıkma ve ahenk sağlamada zorlanır.
-
Diğer beşerlerle bağ kurmada ve bağlanmada zorlanır.
-
Problem tahlilinde sıkıntılar yaşar.
Örnek kişi bir zorlanmada bir sorun halinde yahut krizde kendisine ilişkin nedenleri anlamıyor, etrafını suçluyorsa; oluşan krizi yahut sorunu, içinde bulunulan durumu gerçek anlamıyorsa onu çözmesinde de zorluklar yaşayacak demektir. Kişi şayet etrafı suçlamayı öne çıkarırsa bir etap sonrasında da insanların kendisine makûs davrandığını düşünür. Bağları bozulur insanlara karşı kızgın hatta paranoit haller gösterir. Bu durumda toplumsal işlevselliğinde önemli sonuçlara yol açar.
Aynı şekli izleyen kişi gerilimle başa çıkarken de emsal zorlukları yaşar ve tesirli gerilim idaresi gerçekleştiremez.
Yaşam hiçbir vakit tekdüze bir akış değildir. İnsan varlığının toplumsal etrafı, farklı kişilikte, farklı pozisyonda olan ayrıyeten niyetleri de farklı olabilen insanlardan oluşur. Yaşanan travmalara ahenk sağlama, krizleri yönetme, onlarla başa çıkmada esnek olabilmek ve gerçek anlamak işe fayda adımlar atılmasını sağlar, sorunlar ve krizler aşılır, sonuçta şahıslar yaşananlardan işe fayda deneyim de kazanırlar. Çağdaş ömür ayrıyeten beşerler ortası ilgilerin daha değerli olduğu bir toplumsal yapı oluşturmuştur. Evlilik, ebeveyn olma üzere özel şahsî misyonlar ve durumlarda çatışmaların bir öteki alanını oluşturmaktadır.
Sonuçta kişinin öbür beşerlerle ilgileri, iş performansı, dünyaya bakış açısı ve iç yaşantıları ve algıları ortasında dinamik istikrar vardır. Bu harmoninin bozulması ve gerilim oluşturması işe yaramaz etkileşim örüntüleri ile dolu olması durumunu ortaya çıkarır. Kişinin olayların tahlilinde ana aktör kendisi olamaması, beklenti içinde olması edilgen ve bekleyen biçimi sabırsızlığı ile birleşince ömür krizleri ortaya çıkar. Kendi iç tertibi bu krizi algılamayı da pürüzler. Tahlil üretemez rahatlayamaz.
Kişilik bozukluğu oluşumunda tesirli unsurlar
-
Kişinin genetiği
-
Biyolojik süreçler
-
Yaşadıklarından öğrenme
-
Yaşadığı toplumun kendisine öğrettikleri (kültürel etkenler)
-
Travmatik durumlar (travma sonrası gerilim kısmına bakabilirsiniz.)
-
Çocukluk periyodunda yaşananların tesirleri
Burada şunu söylemek gerekir kişilik bozukluğunda tek sebep yoktur ve tıpkı iç yahut dış şartlara sahip bireylerde farklı reaksiyonların olabileceği unutulmamalıdır. Bu her insanın biyolojisi, psikolojisi ve varlığı ile eşsiz oluşu ile ilgili bir durumdur.
Kişilik problemleri nasıl anlaşılır?
Kişinin insani bağlantılarında kendine ilişkin fikirler duygusallıklar ve davranışlar yüzünden zorluklar yaşaması durumu vardır. Örnek kişinin kızgın olması, kendisine güvenmemesi, insanlara güvenmemesi üzere içsel özellikleri ile etrafı ile çatışma halinde olması üzere.
İnsanlar doğuştan farklı birtakım özelliklerle doğarlar. Örneğin hamasetleri farklıdır. Yürek ise kişiyi meraklı hale getirir kişi yenilik arar. Bu durum onun trait özelliğidir. Belalardan çekinmez risk alır. Kendisine ilişkin bu trait özelliğini fark etmezse kendini riskli durumların içerisinde bulabilir. Öteki insanların yapmaya dahi cüret etmedikleri durumları yapar bulabilir. Örneğin birçok insan eroin tatmaz iken kendisi cüret ve meraklılık traiti doğrultusunda onu tadar ve ilerleyen periyotta alışabilir.
Kişide problemlere neden olan kendisine ilişkin özelliklerin ısrarcı değişmez halde seyretmesi de kişilik sıkıntıları manasına gelir.
