Mutlu Olmanın Yolları
Mutluluk nedir?
Mutluluk kişinin ömür doyumunun olması ya da öteki bir tabirle kıvanç duymak olarak tanımlanabilen öznel güzel olma durumudur. Memnunluk sonsuz bir durum mudur? Memnun insanlarda hayattan çok doyum alan insanlarda vakit zaman üzgün, kızgın, yorgun, yalnız hissederler. Yalnız nasıl geçeceğini, nasıl daha düzgün hissedeceklerini bilirler. Buna inanırlar ve bekler, uğraş sarf ederler. Kıymetli olan anlık hisler mıdır, yoksa genel ruh hali midir?
Kişinin yaşadığı hislerin bir istikrarı vardır. Bazen üzgün kırgın hissetse de ‘düzelecek bilgisi’ yani inancı vardır. Değerli nokta budur. İnanç ve genel ruh hali. Olumlu hislerin olumsuz hislere kıyasla çok daha fazla olması insanı ‘mutlu bir insan’ olarak sınıflandırabilir.
Mutluluğu tanımlamamıza yardımcı iki yaklaşım vardır. Hedonik yaklaşıma nazaran, yani haz odaklı yaklaşıma nazaran olumlu hislerin olumsuzlardan nispeten daha fazla olup hayat doyumunun olmasıdır. Başka yaklaşıma göreyse; memnunluk gelişim odaklıdır ve ömürden mana bulmak, faziletli biri olmak ve kendini gerçekleştirmeyle ilgilidir.
Bu çerçevede en az memnunluk kadar değerli bir diğer kavram daha dikkat çeker, Ruhsal Düzgün Oluş kavramı. Ruhsal güzel oluş, manalı emelleri sürdürebilmek, potansiyelinin tamamını kullanabilmek, zorluklarla karşılaşıldığında kendini gerçekleştirebilme, şahsî olarak gelişme, manalı toplumsal alakalar kurabilmek ve manalı bir hayat yaşayabilmekle ilgilidir.
Mutlu Olmanın Yolları
Mutlu olmanın kabaca 5 yolundan bahsedebiliriz.
1. Toplumsal İlgiler Kurmak ve Geliştirmek
2. Amaç Belirlemek
3. Şükretmek
4. Affetmek
5. Rutinler Oluşturmak ve Alışkanlıklar Edinmek
1.1. Toplumsal Bağlantılar Kurmak ve Geliştirmek
Sosyal bir varlık olan insan farkında olarak yahut olmayarak daima birbirleri ile bağlantı halindedir. İnsan her devirde irtibata muhtaçlık duymuştur. Birbirine hem kederini anlatmak için hem tahlil bulmak için hem de birbirini anlamak için irtibat kurmuştur. Özetle, beşerlerle bağlantı halinde olmak insan ömrünün merkezinde bulunur.
Bir araştırmada bireylerin toplumsal alakaları ve memnunluk düzeyleri ortasındaki bağlantıya bakılmış ve müspet tarafta alaka bulunmuştur. Daha toplumsal olan bireylerin memnunluk düzeylerinin de bir o kadar yüksek olduğu belirlenmiştir.
Durum tam zıddı de olabilir. Depresyon hastalarına bakarsak daima yalnız olduklarından bahsederler ya da hayatta bir devir yalnız kalmışlardır ve toplumsal münasebetleri ivmeyle azalmıştır. Bu da birbiri halinde döngüye sebep olmuştur. Evvel daha az toplumsal bağ daha az toplumsallaşmak akabinde eşlik eden kendini daha berbat hissetme durumu. Öbür bir taraftan bakıldığında da kendini makûs hissettiği için sosyalleşmeme bağlantıdan uzaklaşma. İki türlüde birbirini etkileyen bu durumu yalnızca depresyonla sınırlandıramayız. Alzheimer da kişinin daima tıpkı şeyleri yapması, daima meskende inançlı alanında bulunması, beyni aktive edecek kitap okuma, yeni bir şey öğrenme üzere yeni bir yolda yürüme üzere aktivitelerden yeni biriyle tanışıp sosyalleşmemesine kadar irtibattan de uzaklaşması sonucu hastalık tetiklenir ve hayat biçimi bu duruma gelmesinin sebeplerinden olabilmektedir.
Kısaca toplumsallık ebediyen insanı inançlı alanından çıkarmaya, yeni beşerler tanımaya, vakit geçirmeye ve keyif almaya kadar birçok halde olumlu hissettirebilir. Olumlu hislerin olumsuzlardan ağır olması da memnunlukla ilintili olduğu için memnunluk, memnun hisler giderek artabilir.
1.2. Maksat Belirlemek
‘Bir hedefe bağlanmayan ruh yolunu kaybeder; zira her yerde olmak hiçbir yerde olmamaktır.’ kelamını okumuştum. Montaigne tam olarak bu durumu özetlemiş. İnsanın amacının ve gayesinin olması beşere çalışma azmi, başarma isteği ve ulaşmak için de motivasyon verir aslında. Amaçsız olmak ise sürüklenmek ve gününü geçirmektir. Bu türlü gününü geçirmek ve uyanmak, uyumak insanı keyifli etmez. Memnunluk uygun hissetmek, olumlu yaşantıların daha çokluğu ise nötr kalmak insanı keyifli etmeyebilir. Bu sebeple bir amaç belirlemek ve o yolda gitmek akabinde başarmak insanı keyifli eder, başaramamakta elinden gelenin en güzelini yaptığını bilmekte keyifli eder. Yani memnunluk yalnızca sonuç değil, yoldaki süreçle de ilgilidir, diyebiliriz.
1.3. Şükretmek
Şükür söz manası itibariyle uygunluk bilmek, övmek ve minnettarlık manalarına gelir. İngilizcede ‘gratitude’ olan şükür aratia yani güzellik, gratus yani sevinme, sözlerinden türetilip gratia oluşturulmuş, yani söz manaları hasebiyle şükrün memnunluk ile alakası olarak belirlenmiştir.
Her gün şükredecek milyonlarca durumla karşılaşıyoruzdur. Milyonlarca sefer şükretmiyoruzdur. Farkında olunan ya da olunmayan tüm durumlar için şükrediyor muyuz? diye sorabiliriz. Bilişsel süreçte şükrü anlayabilmemiz için iki durum vardır. Birincisi şükretmeyi bilmek, oburu şükrü fark etmek. Yani şükretmekle düzgünlüğün alıcısı olduğunu fark etmek demektir.
Şükür ile ilgili yapılmış çalışmaların sonuçlarında; şükür arttıkça insanların olumlu hislerinin hissedilmesi de artış halinde olduğu görülmüştür.
Özetle şükretmek, hayattan keyif almak, düzgün hissetmek, olumlu hislerin artması ve perçinlenmesine yardımcıdır yani keyifli olmanın bileşenlerine. Tıpkı vakitte farkındalık gelişmektedir, bu sayede affetmekte daha kolay hale gelir.
1.4. Affetmek
Affetmek insanın üzerindeki yükleri atmak için temel adımlardan biridir. Yükü olan insanın çok memnun olması beklenmez. Az evvel bahsedilen şükür ile farkındalığa ulaşan bireyin affetmesi kolaylaşır. Affetmemek, sesi kısılmış ancak art fonda daima çalan sevmediğimiz bir müzik üzeredir. Rahatsız edici ve dikkat dağıtıcı. Yalnızca kendimiz için bile affetme aksiyonu gerçekleştiğinde ses susar, yük azalır ve bizim alanımızdan çıkar. Âlâ ve olumlu hisler artar, farkındalık daha güçlenir ve artık kişi odaklanmak istediği şeylere daha odaklanır hale gelebilir. Güzel hisseder, memnun olur.
1.5. Rutinler Oluşturmak
Güne sevdiğiniz formda başlamak, yapmak istediğiniz ve hedeflediğiniz halde günün yarısına gelmek, akşam için sosyalleşebileceğiniz bir aktiflikte bulunmak. İnsanı hem planlaması hem de uygulayabiliyor olması memnun edebilir, güzel hissettirebilir.
Herkesin gün içerisinde uyguladığı ona düzgün gelen rutinleri olabilir, kolay ve kolay uygulanabiliyor olması süreklilik açısından kıymet taşır. Her gün 5 dakika meditasyon da olabilir, yarım saat erken kalkıp yürüyüş yapmakta olabilir, uyanır uyanmaz içilen kahvede olabilir. Değerli olan kolay, kolay uygulanan ve kişinin kendini düzgün hissettiği rutinler.
Bir davranış bir sefer yapılıp güzel hissettirdikten sonra, bir sonraki kademede kişi tatmin hissini almasa bile sonuca ulaşmasa (yürüyüşe çıkmasa) bile çıkmak için erken kalkıp hazırlanma basamağında beynimiz dopamin salgılamaya başlar ve ister istemez uygun gelemeye, yeterli hissettirmeye başlar. Bu durum vakitle tekrarlandıkça alışkanlıklar, rutinler oluşur.
Çok sık yaptığımız bize düzgün gelen rutinlerin sağlıklı beslenmek üzere, her gün 20 sayfa kitap okumak üzere yeterli hissettirmesi mümkündür. Bu olumlu hisler, rutinler sayesinde nerdeyse her gün gerçekleştiği için daima kişi kendini memnun edecek bir planlama halindedir. Süreklilik uygun alışkanlıklar sayesinde memnun hissetmenin, memnun olmanın anahtarı olabilir.
Kaynak
İnönü Üniversitesi, Vücut Eğitimi ve Spor Bilimleri Mecmuası, 2018, 5(3), 25-34
Güler, A. & S. Gül (2021), “Sosyoekonomik Faktörler, Toplumsal ilişki, Memnunluk ve Yaşam Memnuniyeti Ortasındaki İlişki: 2018 Avrupa Toplumsal Anketi’nden Bulgular”, Sosyoekonomi, 29(49), 293-306.
İnif E-Dergi, Mayıs 2017, 2 (1).
Antalya Psikiyatri
