İnsanlık tarihinin yazıyla başladığı kabul edilir. Kayda geçmiş birinci yazı, Anadolu’da yaşamış olan Sümerler’e aittir. 3500 yıl kadar öncesine ilişkin yazılı dokümanlar daha çok savaşlar, kullanılan aletler, mutabakatlar üzere somut şeyleri tabir ederken, yeniden Anadolu’da yaşamış bir halk olan Hititler hisleri da yazıya dökmeye başlamıştır.
Yazmak, insanın bildiklerini, hislerini, kanılarını diğerleriyle paylaşmanın, hatta sonraki jenerasyonlara bırakmasının en değerli yollarındandır. Pekala okumak? “Oku!” buyruğuyla başlayan bir dinimiz var. Peygamberimiz Hz. Muhammed’e inen birinci ayetler, İkra müddetine aittir ve 3-5. ayetlerde “Oku! Kalemle yazmayı öğreten, böylelikle beşere bilmediğini bildiren Rabbin sonsuz kerem sahibidir.” der.
Bizim eğitim müfredatımızda, ilkokula başlayan çocukların, 6 yaş civarında okumayı öğrenmesi beklenir. Okumak beşere ne katar, ne üzere yararları vardır, gelin birlikte onlara bakalım.
İnsan doğduğu vakit beyin hücreleri tamamlanmıştır, yeni beyin hücresi oluşmaz. Zekayı geliştiren ise, beyin hücreleri ortasındaki irtibatların artmasıdır. Bu ilişkiler, her türlü öğrenmeyle artar. Öğrenme de, okuldan değil, doğumdan itibaren başlayan bir süreçtir. Bebek evvel annesinin yüzünü, emmeyi, ağladığında onunla ilgilenildiğini, sonra sesler, heceler, sözler çıkarmayı, oturmayı, yürümeyi öğrenir ve öğrenme ömür uzunluğu devam eder. Okumak da, oburlarının bize aktaracaklarını öğrenmenin en hoş yollarından biridir. Düşünün, bir insan tek başına şu an okuyarak öğrendiğimiz bilgilerin ne kadarını öğrenebilirdi?
Duyguları anlamamız, empati kurmamız, gerek ikili alakalarda gerekse toplumsal münasebetlerde daha yeterli bağlantı kurmamız da okumakla mümkün olabilir. Zira kitaplar bize, günlük hayatta göremeyeceğimiz kadar beşerle ilgili her şeyi anlatır.
Dil gelişimi, kullandığımız söz sayısının artması, kendimizi daha yeterli tabir edebilmemiz de okuyarak mümkün olmaktadır. Biz okuduğumuz kitaplardaki birden fazla şeyi unuturuz, fakat söz ve hitabet şeklimizin gelişmesi yanımıza kar kalır.
Hazır imtihanlara az bir vakit kalmışken belirtmeliyim, imtihan öncesi kitap okumak asla vakit kaybı değildir, tersine koşuldur. Okuduğunu bir seferde anlamak, uzun paragrafları akılda tutmak, daha süratli soru çözmeye, süreyi yetiştirmeye, ayrıyeten motivasyonu da yükseltmeye katkıda bulunur. Her gün birkaç sayfa okumakla bile bu sağlanabilir.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu olan çocuklarda, çok kısa müddetlerden başlayarak kademeli olarak artırdığımız kitap okumak dikkati toparlamaya, dikkat mühletini artırmaya büyük katkı sağlamaktadır.
Okumak, boş vakit kıymetlendirme, insanın kendiyle güzel vakit geçirmesi ve gerilimi azaltmak için de çok hoş bir etkinliktir. Sizi alır, öbür insanların dünyasına, farklı diyarlara götürür. Bazen kitabı elinizden bırakmak istemezsiniz, hatta bazen kitap sizi o kadar içine çeker ki, bitmesini istemezsiniz.
Peki, her şeyin sanal aleme, ekranlara sığdırılmaya çalıştığı günümüz dünyasında e-kitap okumak ya da toplumsal medyada gezinmek kitap okumanın yerini meblağ mı? Kısa kısa bilgiler almamızı, dünyada olup biteni öğrenmemizi, öteki insanların his ve kanılarına ortak olmamızı sağlayan toplumsal medyayı da, e-kitap okumayı da sonlu tutmamız gerekir. Zira ekranların (Tablet, telefon, bilgisayar) yaydığı mavi ışığın sıhhatimizi makus etkilediğini biliyoruz: Uykusuzluk, yorgunluk, halsizlik, göz sorunları, baş ağrısı, cilt prıblemleri… Mümkünse uyumadan birkaç saat evvel ekranlarla vedalaşmalıyız. Mümkün mü? Sıkıntı, ancak uğraşırsak başarırız bence.
Çocuklarımıza okuma alışkanlığı kazandırmanın kimi yolları: Birlikte kitap okuma aktifliği yapabiliriz. Herkes kendi yaş seviyesine uygun kitap okuyabilir. Daima okumasını söylemek olumsuz tesir yapabilir ancak, okumanın yararlarını kısaca anlatıp onlara ilgilerini çekecek kitaplar alabiliriz ve okuduğunda “Aferin, sen kitap okuyunca keyifli oluyorum!” üzere geribildirimde bulunabiliriz. Alışılmış ki, çocuk en başta bizim elimizde kitap görmeli. Bu durumda okumanın hoş bir şey olduğunu anlayacak, bizi örnek alacaktır aslında.
Ya biz? Yetişkinler olarak okumayı sevmiyorsak? Kıymetli olan istemek. İlginizi çekecek cinste ve sayfa sayısı daha az, sürükleyici kitaplarla başlayabilirsiniz. Okumak için kısa da olsa bir vakit planlamak, sessiz bir ortam sağlamaya çalışmak da birinci vakitler yararlı olacaktır. Vakitle sizdeki gelişime siz de şaşıracaksınız.
Özetle, dünyadan hiçbir şey okumadan geçmiş milyarlarca insan olmuştur, günümüzde hala okuma-yazma bilmeyen beşerler var, birçok kişi okumayı sevmiyor lakin, okumak bizi olduğumuz noktadan daha güzele, hoşa, ileriye götürecektir.