Prostat kanseri nedir?
Prostat kanseri çoğunlukla prostat bezinin periferik bölgesinde ortaya çıkan adenokarsinomlardır. Prostatı bir portakala benzetecek olursak periferik bölge portakalın kabuğuna karşılık gelmektedir. Prostat kanserleri sıklıkla bu bölgede oluşmakla birlikte düzgün huylu prostat büyümesinin görüldüğü transizyonel bölgede yani portakalın dilimlerinde de görülebilir. Birden fazla prostat kanseri yavaş büyür fakat birtakım prostat kanserleri agresif seyredebilir. Metastazların yani hastalığın diğer organlara sıçramasının en sık görüldüğü yerler kemikler ve lenf düğümleridir.
Prostat kanserinin sıklığı
Bütün dünyada prostat kanseri erkek kanserlerinin %15’ini oluşturur. Prostat kanseri ortalama insan ömrünün daha uzun olduğu gelişmiş ülkelerde daha sık görülür. Dünya Sıhhat Örgütü’nün bilgilerine nazaran prostat kanseri erkeklerde en sık rastlanan ikinci kanserdir. Her yıl bütün dünyada yaklaşık bir buçuk milyon erkeğe prostat kanseri tanısı konulmaktadır. Ülkemizde bu sayı yaklaşık 20 bin civarındadır. Öte yandan yine her yıl yaklaşık yarım milyon erkek prostat kanseri nedeniyle hayatını kaybetmektedir.
Prostat kanseri risk faktörleri
Hastalık için en düzgün bilinen üç risk faktörü ileri yaş, etnik köken ve genetik yatkınlıktır.
İleri yaş prostat kanseri gelişmesinde en değerli risk faktörü olarak öne çıkmaktadır. Fakat olayların yaklaşık dörtte biri 65 yaş altı erkeklerde görülmektedir. Siyah ırka mensup erkeklerde hem prostat kanseri görülme sıklığı hem de mevt oranı daha yüksektir.
Birinci derece akrabalarda prostat kanseri olması durumunda risk en az iki katına çıkar. Akraba dereceleri ile ilgili hukukta ve tıpta farklı tanımlamalar nedeniyle baş karışıklığı doğmaktadır. Hukuken kardeşler ikinci derece sayılırken tıpta genetik olarak yarı benzerlik taşıyan anne-baba, kardeşler ve çocuklar birinci derece akrabadır. Yani özetle babanızda ya da kardeşinizde prostat kanseri saptanması sizin için de riski arttırmaktadır. Kalıtsal prostat kanseri ekseriyetle öbür hadiselere nazaran daha genç yaşlarda gelişir. BRCA gen mutasyonlarının varlığında tıpkı bayanlarda göğüs kanseri riskinin artması üzere erkeklerde de prostat kanseri riski artmaktadır.
50 yaşın üzerindeki erkeklerin PSA testi yaptırması gerekmektedir. PSA prostat tarafından salgılanan ve kanda tespit edilebilen bir enzimdir. PSA pahasının yüksek olması prostat kanseri ile ilgili kuşku doğurmaktadır. PSA kanser dışındaki prostat hastalıklarında da yükselebileceği için dikkatli bir halde değerlendirilmelidir. PSA yüksekliğinde hastanın yaşı, prostat büyüklüğü, enfeksiyon varlığı üzere faktörler göz önünde bulundurulmalıdır. Ek olarak, yüksek PSA parmakla makattan yapılan prostat muayenesi ile birlikte değerlendirilmelidir.
Prostat kanseri semptomları
Prostat kanseri çoklukla üstte tanım edilen PSA testi ve parmakla prostat muayenesi ile tespit edilir. Hastalık çoğunlukla bir semptoma neden olmaz. İlerlemiş bir prostat kanseri idrar yollarına baskı yaparak işeme zorluğuna neden olabilir. İdrarda ya da boşalma sonrası menide kan görülebilir. Daha ileri olaylarda idrar çıkışının büsbütün tıkanmasına bağlı olarak böbrek yetmezliğine ilişkin belirtiler görülebilir. Akciğerlere sıçramış prostat kanseri öksürüğe neden olur. Prostat kanserinin sıklıkla sıçrama yaptığı öteki organlar kemiklerdir. Bu hastalarda kemik ağrıları görülür. İlerlemiş hastalık kansızlık, kilo kaybı ve yaygın ağrılara neden olabilir.
