Edanur BOZDEMİR, Mehmet KANDEMİR2 Kırıkkale Üniversitesi, Toplumsal Bilimler Enstitüsü, Rehberlik ve Ruhsal Danışmanlık ABD, Yüksek Lisans Öğrencisi, Kırıkkale / Türkiye 2 Kırıkkale Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Kırıkkale / Türkiye Öz: Bu araştırmanın maksadı, evli bayanların aile yılmazlık seviyeleri ile ruhsal doğum sırası ortasındaki münasebetlerin incelenmesidir. Ruhsal doğum sırası, bireyin yetişkin hayatındaki münasebetlerinin belirleyicisidir. Evlilik ilgisi ile kurulan aile toplumun temel yapı taşı olarak değerlendirilmekte ve içinde bulunduğumuz süreci sağlıklı atlatabilmek için yılmaz ailelerin varlığı değer taşımaktadır. Alan yazında ruhsal doğum sırası ve aile kavramlarının başka farklı çalışıldığı gözlenmekle birlikte, yapılan taramalarda bilhassa evli bireylerde, bu değişkenlerin bağlantısının incelenmediği görülmüştür. Bu araştırmanın ilgili alana katkı sunacağı düşünülmektedir. İlişkisel tarama modelinin kullanıldığı araştırma, 495 evli bayan üzerinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmada data toplama araçları, Campbell, Stewart ve White (1991) tarafından geliştirilen, Kalkan (2005) tarafından Türkçe’ye uyarlanan White-Campbell Ruhsal Doğum Sırası Envanteri ve Bayraklı ve Kaner (2010) tarafından geliştirilen Aile Yılmazlık Ölçeği kullanılmıştır. Bilgilerin tahlilinde Pearson Momentler Çarpımı Korelasyonu, Hiyerarşik Regresyon Tahlili kullanılmıştır. Araştırma sonucunda; bayanların büyük çocuk olmaları, öz yetkinlik aile yılmazlığını manalı ve müspet istikamette (β = .11, t= 2.40, p .05), tıpkı biçimde bayanların tek çocuk olmaları, öz yetkinlik aile yılmazlık boyutunun yordayıcı olmadığı (β = -.01, t= -.20, p>.05) belirlenmiştir. Tablo 2’ye nazaran, aile yılmazlığının denetim boyutunun .04’ünü ruhsal doğum sırası değişkenlerinin açıklandığı görülmüştür. Birebir vakitte, ruhsal doğum sırasının aile yılmazlığı denetim boyutunun yor- TAM METİN SÖZEL SUNUMLAR 395 dayıcı tesirinin incelendiği model bir bütün olarak manalı bulunmuştur (F=4.15, p .05) belirlenmiştir. Araştırmada, bayanların tek çocuk olmaları, denetim aile yılmazlığını manalı bir halde yordamadığı (β = -.09, t= -.1.64, p>.05) bulunmuştur. SONUÇ Araştırma sonuçları incelendiğinde, aile yılmazlığının öz yetkinlik alt boyutunun, Büyük Çocuk Ruhsal Doğum Sırası ile ortasında müspet istikamette manalı alakanın olduğu görülmektedir. Öz yetkinlik bireylerin ömrünü tesirli formda sürdürebilmesi için gerekli olan başarılı, saygılı, sağlam olma, vakti tesirli değerlendirebilme ve kendini pahalı algılama üzere özelliklerini kapsar. Daha evvelki bulgularla uyumlu olarak, beşerler büyük çocukların, “duyarlı, sorumluluk sahibi, fikirli, uyumlu, öz tenkide açık, organize, muvaffakiyet odaklı, bağımsız, güçlü ve etkili” olduğunu bildirmişlerdir (Herrera, Nicholas, Zajonc, R.B, Wieczorkowska, ve Grazyna, 2003; Ashby, Kenny, ve LoCicero, 2003; Campbell, Stewart ve White, 1991). Bu kişilik özellikleri öz yetkinlik boyutunu takviyeler niteliktedir. Ortanca Çocuk Ruhsal Doğum Sırası ile ortasında negatif istikamette manalı bağlantının olduğu görülmektedir. Geçtan’a (1998) nazaran başka kardeşleri kadar yetenekli olmadığı inancına sahip olan ortanca çocukların kendi yeterliliklerine ait algılayışı karamsardır. Kalkan ve Epli-Koç (2006) tarafından yapılan bir çalışmada ortanca çocukların, kendilerini özgüvensiz, güçsüz ve çaresiz hissettiklerini, karşı boyun eğici olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmanın öteki bulgusu aile yılmazlığının denetim alt boyutunun, Büyük Çocuk Ruhsal Doğum Sırası ile ortasında olumlu istikamette manalı münasebetin olduğu görülmektedir. Bu boyut, bireyin ömrünü denetim edebilmesini tabir etmektedir. Ashby ve arkadaşları (2003) yaptıkları araştırmada, büyük çocukların öbür kardeşlere nazaran daha sorumluluk sahibi, işbirliği eğilimli, daha denetimli, tertipli, mücadeleci, kurallara uygun, daha baskın, yönlendirici, muvaffakiyet odaklı bireyler olduğunu belirtmektedir. Adler (1924) en büyük çocukların ekseriyetle başka kardeşlerin bakımından rol aldığını, küçük kardeşlerinin davranışlarını denetim etmeye çalıştıklarını belirtmektedir. Aile yılmazlığı aile danışmanlığında yeni ve özgün bir kavramdır. İleride yapılacak çalışmalarda, örneklem genişletilip, cinsiyet değişkeni olmaksızın iştirakçiler çalışmaya dahil olması sağlanabilir. Ruhsal doğum sırası ve aile yılmazlığı ortasındaki bağlantılar incelenirken, gerçek doğum sırası, çocukluk örselenme yaşantıları, gerilimle başa çıkma üzere değişkenlerle de yapılacak çalışmalar, ortalarındaki bağın daha yeterli yorumlanması katkı sağlayabilir. KAYNAKÇA Adler, A.(1924). The Practice and Theory of Individual Psychology. London: Harcourt, Brace, ve Company. Adler, A. (1927). Understanding Human Nature. New York: Greenberg Adler, A. (1985). Ömrün Mana ve Gayesi (Çev. K. Şipal). Ankara: Say. Ansbacher,H.L., Ansbacher, R.R. (1956). The Individual Psychology of Alfred Adler. Newyork:HarperRow. TAM METİN SÖZEL SUNUMLAR 396 Ashby, J. S., LoCicero, K. A., ve Kenny, M. C. (2003). Perfectionism to Psychological Birth Order. The Journal of Individual Psychology, 59(1), 10 42. Campbell, L.,White, J., Stewart, A. (1991). The Relationship of Psychological Birth Order to Actual Birth Order. Individual Psychology. 47, 380–391. Cohen, L., Manion, L., Morrison, K. (2005). Research Methods in Education (5thed.). London, New York: Routledge Falmer. Corey, G. (2008). Ruhsal İstişare Kuram ve Uygulamaları. (Çev.T. Ergene). Ankara: Mentis. Çokluk, Ö. S., Şekercioğlu, G., ve Büyüköztürk, S. (2012). Toplumsal Bilimler için Çok Değişkenli İstatistik: SPSS ve LISREL Uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık. Forer., Lucille K. (1976). The Birth Order Factor. New York: David Mckay. Geçtan, E. (1998). Psikanaliz ve Sonrası. İstanbul: Remzi Kitapevi. Gfroerer, K. P., Gfroerer, C. A., Curlette, W. L., White, J., Kern, R. M. (2003). Psychological Birth Order and the BASIS-A İnventory. Journal of Individual Psychology, 59(1), 31-41. Greeff, A. P., Vansteenwengen,M., Ide, M. (2006). Resiliency in families with a member with a psychological disorder. The American Journal of Family Therapy, 34, 285-300. Herrera., Nicholas, C., Zajonc., R.B., Wieczorkowska., Grazyna., Cichomski., Bogdan. (2003). Beliefs About Birth Rank and Their Reflection in Reality. Journal of Personality and Social Psychology, 85(1), 142-150. Kalkan, M. (2005). White-Campbell Ruhsal Doğum Sırası Envanterinin Geçerlik ve Güvenirliği. 3P Mecmuası, 13(3), 169- 174. Kalkan, M. (2008). Do Psychological Birth Order Position Spredict Future Time Orientation in Romantic Relation Ships? Interpersonal, 2(1), 89-101. Kalkan, M., Koç, H. E. (2008). Ruhsal Doğum Sırası Bireylerin Gerilimle Başa Çıkma stratejilerinin Yordayıcısı Mıdır? Türk Ruhsal Müracaat ve Rehberlik Mecmuası, 3(30), 45-59. Kaner, S., Bayraklı, H. (2010). Aile Yılmazlık Ölçeği: Geliştirilmesi, Geçerliği ve Güvenirliği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Mecmuası, 11(2), 47-62. Kaner, S., Bayraklı, H., Hoşlar C. O. (2011). Anne-Babaların Yılmazlık Algılarının Kimi Değişkenler Açısından İncelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Mecmuası, 12(2), 63-78. Manaster, G.J. (1977). Birth Order: an Overview, Journal of Individual Psychology, 33(1), 3-8. McCubbin, M. A., McCubbin, H. I. (1993). Familiescopingwithillness: Theresiliency Model of Familystress, Adjustment, Andadaptation. In C. B. Danielson, B. Hamel-Bissell, P). Patterson, J. (2002). Integrating Family Resilience and Family Stress Theory. Journal of Marriage and Family, 64(2), 349-360. Shulman, B.H., Mosak, H.H. (1977). Birth Order and Ordinal Position: Two Adlerian views. Journal of Individual Psychology, 33(1), 114-121. TAM METİN SÖZEL SUNUMLAR 397 Stewart, A. E. (2004). Can Knowledge of Client Birth Order Bias Clinical Judgment?. Journal of Counselingve Development, 82(2), 167-176. Sulloway, F. J. (1996). Born to Rebel. New York: Pantheon Books. Tabachnick, B. G., Fidell, L. S. (2013). Using Multivariate Statistics (6th ed.), Boston: Allyn and Bacon. Toman, W. (1959). Family Constellation as a Basic Personality Determinant. Journal of İndividual Psychology, 15,199-211.