Yeme bozukluğu günümüzde gitgide yaygınlaşan bir sıkıntıdır. Beslenme alışkanlıklarının değişmesiyle birlikte önemli ruhsal ve biyolojik sonuçları olan bu bozukluğu iki biçimde görmekteyiz: Anoreksiya Nervoza (AN) ve Bulimiya Nervoza (BN).
Anoreksiya Nervoza: Kilo kaybetmek için şuurlu biçimde önemli bir uğraş gösterirler. Spor ve diyetle çok meşgul olma, açlığı reddetme, çok az ölçüde yemek yeme üzere belirtilerle kendini gösteren bu hastalıkta, kişi önemli kilo kaybına uğramasına karşın kendini kilolu görmektedir. Beden algıları bozulmuştur. Besin eksikliğine bağlı depresif belirtilerin yanısıra biyolojik bir ekip sorunlar yaşarlar; örneğin cilt sorunları, saç dökülmesi, amenore (adet görmeme) üzere. Hastaların dörtte birinde besin kaybına bağlı vefatlar meydana gelmektedir.
Bulimiya Nervosa: Bulimiyada hasta olağan ya da olağan üstü kilodadır. Tıkınırcasına yemek yeme ve yerken denetimi kaybetme görülür. Vücut biçimiyle çok ilgilerler ve aldıkları kaloriyi kaybetmek için makul davranışları vardır; Örneğin yediktan sonra kusma, ya da ishal yapan ilaçlar alma gibi…
Yaygınlık
Yeme bozukluğunun yaygınlığı gün geçtikçe artmaktadır. Kültürel olarak zayıflığın alımlı olduğu algısının yaygınlaşmasının bunun sebeplerinden biri olduğu düşünülmektedir. Zira bu algının yaygın olduğu batı toplumlarında yeme bozukluğu oranları başka ülkelere nazaran daha yüksektir. Tıpkı vakitte bayanlarda görülme oranı erkeklere nazaran daha yüksektir. Balerinler, dansçılar sportmenler ve modeller üzere beden imgesinin önemsendiği ve rekabetin şiddetli olduğu meslek guruplarında yeme bozukluğu oranları daha yaygındır.
Sebepleri
Yeme bozukluğunun tek bir sebebi yoktur. Çok taraflı açıklamalar ile yeme bozukluğunun nedenlerini anlamaya çalışırız. Diyet yapma davranışı yeme bozukluğu geliştirme sebeplerinden biridir. Bunun dışında genetik yatkınlık, ruhsal ve toplumsal sorunlar de yeme bozukluğunun gelişmesinde tesirlidir.
Yeme bozukluğunda bireylerde bir kadro bilişsel bozulmalar olduğu görülmüştür. Bunlar; vücut imgesi bozuklukları (zayıflığı inkar etme) ve algılama bozuklukları (açlığın inkarı, güçsüzlüğün, yorgunluğun inkarı) dır.
Anoreksiya hastalarının kişilik özelliklerinde takıntılı ve katı düşünme, toplumsal içe dönüklük ve mükemmeliyetçilik görülmüştür. Yeme bozukluğu hastalarının çocukluklarında ebeveynlerin çocuk yetiştirme ve empati kurma hünerlerinde yetersizlik görülmüştür. Tıpkı vakitte çocuğu denetim etmek için şiddet ya da izolasyon formüllerini kullandıkları bulgusu vardır.
Komorbidite (Eş tanı)
Yeme bozukluğu hastalarının yarısından birden fazla major derpesyon geçirmektedir. Dert bozuklukları, obsesyon (takıntı), toplumsal fobi, unsur kullanımı ve kişilik bozukluğu da yeme bozukluğu hastalarında eş teşhis olarak görülmektedir.
Tedavi Nasıl Olur?
Anoreksiya Nervozada kilo kaybı çok süratliyse ve son 3 ayda beden tartısının %30 undan fazla zayıfladıysa, besin eksikliğine bağlı hayatı tehdit eden biyolojik bulgular başlamışsa, intihar riski varsa ya da ayakta tedaviye karşılık vermiyorsa hastaneye yatış gerekmektedir.
Hastalığın ruhsal tedavisinde ise;
Öncelikle ayrıntılı bir hikaye alınır.
Akabinde hastalıkla ilgili bilgilendirme yapılır.
Psikoterapi süreci başlar.
Terapide hastanın olayları yanlış yorumladığı ve bunun sonucunda rahatsızlık hissedip uyumsuz yeme davranışları gösterdiği fark ettirilir. Bilişsel yine yapılandırma prosedürü ile yeni, fonksiyonel yeni kanılar kazandırılır. Örneğin kilo alacağına dair irrasyonel korkusu konusunda çalışılır. Ülkü olanın sağlıklı beslenme olduğu üzerine yeni ve sağlıklı bakış açısı geliştirmesi sağlanır. Sorun çözme marifetleri geliştirilir. Toplumsal maharet kazandırılır.
Yeme bozukluğu gerçek bir meseleyle yanlış biçimde başa çıkma sistemidir. Gerçek sorun terapide keşfedilir ve onunla sağlıklı biçimde başa çıkmak için neler yapılabileceği incelenir.
Bir psikiyatri konsültasyonu ile ilaç tedavisi de görüşülmelidir.
Yeme bozukluğu tedavi edilmesi gereken ruhsal bir rahatsızlıktır. Tedavi ile sağlıklı yaşamak mümkündür. Şayet yeme bozukluğu ile ilgili yazdıklarım size ya da bir yakınınıza uyuyorsa, kesinlikle bir sıhhat kuruluşunun psikiyatristinden ve klinik psikoloğundan yardım alın.
Sıhhatle kalın…