Toplumsal cinsiyet kavramları bizlere bayanlar ve erkekler ortasındaki kültürel farklılıkları tabir eder. Bu farklılıkların, erkek hâkim bir toplumda bayan cinsiyetine ait olumsuz tavırların gelişimine neden olarak, toplumsal cinsiyetçilik ismi altında topluma ayrımcılık olarak yansıması ile bayanın toplumsal, kültürel, politik ve ekonomik alanlarda erkeğe nazaran düşük pozisyonda tutulmasına yol açması yeni bir şey olmamakla birlikte, toplumsal cinsiyetçiliğin kökenine ait tartışmalar hala sürmektedir. Bu farklılıklar toplumdan topluma değişebilmekte ve gelişen dünyayla şekillenmektedir.
Cinsiyetler ortası eşitsizlik her vakit uğraş edilen bir sorundur. Sadece günümüzde eşitliği savunan kanıların sesinin daha gür çıkmasıyla cinsiyetler ortası eşitsizlikler her vakit görünür biçimde yaşatılmasa da maalesef birçok bahiste eşitsizlik, örtük ve manipülatif biçimde devam etmektedir. Buna yönelik birden fazla fikir biçimleri ve araştırmalar mevcuttur.
Bunlardan biri de Glick ve Fiske tarafından geliştirilen “Çelişik Hisli Cinsiyetçilik”tir. Bu kuram, iki yüzü olan bir madalyon üzeredir diyebiliriz. Bayanlar klasik ve beklenen rollere uygun biçimde davrandıklarında daha yardımsever ve muhafazacı tavırlarla; klasik beklentilerin dışında davrandıklarında ise düşmanca cinsiyetçiliğe maruz kalmaktadırlar. Bahsettiğim durumların özeti niteliğindeki görsel:
Genel olarak baktığımızda müdafaacı cinsiyetçilik; bayanların narin, korunmaya muhtaç, erkeklerin sahip olamayacağı seviyede ahlaki hassaslığa sahip olan ve erkeklerin duygusal gereksinimlerini karşılayabilecek ulu güçlere sahip (!) olan varlıklar olduklarını söyler. Bu bakış açısı epeyce manipülatif olmakla birlikte müspet bir manası varmış üzere gösterilir. Ne yazık ki bayanların da hayli fazla benimsemiş olduğu bu fikir biçimlerine karşı çıkıldığında toksik birey olarak isimlendirilme ihtimaliniz yüksektir.
Cumhuriyet Üniversitesi öğrencileri ortasında yapılan bir araştırma sonucunda erkek öğrencilerin kız öğrencilere oranla daha çelişik hisler içinde oldukları tespit edilmiştir. Öğrenciler ortasında cinsiyete nazaran, erkeklerde düşmanca cinsiyetçilik; kız öğrencilerde müdafaacı cinsiyetçilik açısından manalı bir fark olduğu bulunmuştur. Araştırmadan elde edilen sonuçlar; düşmanca cinsiyetçiliğin yüksek olması durumunda bayanların erkeklere oranla düşmanca cinsiyetçiliğe fazla reaksiyon gösterdiğini, düşmanca cinsiyetçiliği önyargı ve ayrımcılık olarak algılarken, müdafaacı cinsiyetçiliğe olumlu yaklaştıklarını göstermektedir. Bunun sebebi olarak muhafazacı cinsiyetçiliğin bayana daha çok paha verme, onu ulu görme üzere manalarla bağdaştırılması gösterilebilir.
Son olarak müdafaacı cinsiyetçiliğe örnek olabilecek birkaç tabir:
– “Sen yorma kendini ben hallederim.”
– ”Kadınlar geç saatte tek başına, onu koruyacak bir erkek yanında yokken dışarda durmamalı.
– “Kadınlar narin ve incedir.”
– “Erkekler bayanları koruyup kollamalıdır.”
– “Kadınlar üstün özelliklere sahiptir.”
Liste bu bakış açısıyla uzayıp sarfiyat. Değerli olan söylenen cümlelerdeki alt metinleri görebilmek. Birden fazla vakit bu niyette olan şahıslar bile cinsiyetçilik yaptığının farkında olmadan takdir bekliyor maalesef. Yazının başında da dediğim üzere bu durum her vakit gayret edilen bir mevzu olmuştur ve o denli olmaya da devam edecektir…