İrlanda Dışişleri ve Savunma Bakanı Simon Coveney, 10 Temmuz’da Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulunda (BMGK), Suriye’ye Türkiye sonundan insani yardım taşınmasına imkan sağlayan 2585 sayılı kararın uzatılmaması durumunda bölgede daha fazla insanın göç etmek zorunda kalacağını belirtti.
Resmi ziyaret için Türkiye’de bulunan Coveney, Türkiye ile ikili münasebetleri, milletlerarası ve bölgesel bahisleri, Rusya ve Ukrayna ortasındaki savaşın yansımalarını ve İrlanda’nın NATO üyelik başvurusu ihtimalini AA muhabirine kıymetlendirdi.
Norveç Dışişleri Bakanı Anniken Huitfeldt ile Türkiye’yi ziyaretleri kapsamında Hatay’ın hudut bölgesine de gittiklerini belirten Coveney, Birlermiş Milletler (BM) şemsiyesi altında İdlib başta olmak üzere Suriye’nin kuzeybatısındaki bölgeye Türkiye sonundan insani yardım taşınmasının kıymetine değindi.
Coveney bu kapsamda, ayda 800 tırın yardım maksatlı hudut ötesine geçiş yaptığı bilgisini vererek BM liderliğindeki operasyonlar için 200 milyon avro harcandığını ve bu sayede yaklaşık 4 milyon kişi için tıbbi gereç, giysi, çadır, battaniye üzere temel muhtaçlık gereci yardımı yapılabildiğini aktardı.
Suriye’ye hudut ötesi yardımların devam etmesi için BMGK’nin 2585 Sayılı Kararı’nın uzatılmasının değerli olduğunun altını çizen Coveney, “Eğer BMGK’de ilgili karar uzatılmazsa, BM’nin oradaki varlığı (yardım faaliyetleri kapsamındaki) sona erecek ve hudut ötesindeki durum daha karmaşık bir hale bürünecek. Şayet biz bu yardımların Suriye’nin kuzeybatısındaki sığınmacılara ulaşmasını sağlayamazsak, bu insanların birçok göç etme arayışına girmek zorunda kalacak.” dedi.
Coveney, mevcut durumda 10 Temmuz’da yapılacak oylamada insani yardımların uzatılması kararının alınma ihtimaline ait soruyu şu biçimde yanıtladı:
“Bu yetkinin yenilenmesini sağlamak çok güç olacak üzere görünüyor. Bilhassa Rusya, insani yardımı sağlayacak vazife mühletinin 12 ay daha uzatılması kararını desteklemek konusunda kararsız olduğunu söyledi. Yani yapacak işlerimiz var ve doğal ki Türkiye’nin, bilhassa de Rusya ile bağlantısında bu mevzu üzerinde kurduğu bağlantıdaki stratejik rolü çok kıymetli. Bunun için de dün Türkiye Dışişleri Bakanı’yla (Mevlüt Çavuşoğlu) görüştüm. Çavuşoğlu da bir sonraki yıl bölgede istikrarı sağlayacak temel insani yardımın uzatılmasının sağlanması için Rus mevkidaşı Sergey Lavrov ile görüştü. Umarım Rusya yardımların uzatılması lehinde karar verir. Biz bu hususta Rusya’yı ikna edebilmek için her şeyi yapacağız.”
Oylama konusunda geçen yılın birebir periyodunun de sıkıntı geçtiğini anımsatan Coveney, bu yılki sonucun ne olacağını ise oylama gününe dek iddia edilemeyeceğini belirtti.
“22 milyon ton tahılın Ukrayna’dan çıkarılması için tahlil bulmaya çalışıyoruz”
Türkiye’de yaptığı ikili temasların epey verimli geçtiğini kaydeden Coveney, Çavuşoğlu’na Ukrayna ve Rusya savaşında taraflar ortasında uzlaşıyı sağlanması için Türkiye’nin üstlendiği rol nedeniyle teşekkürlerini ilettiğini belirtti.
Coveney, bilhassa Odessa Limanı’ndan tahıl sevkiyatı yapılması önündeki mahzurların aşılmasının ehemmiyetine değinerek, “Rusya’nın izlediği agresif siyaset nedeniyle besin güvenliği bu bölgeden ithalat yapan ülkeler için çok önemli sorun haline gelmiş durumda. 22 milyon ton tahılın Ukrayna’dan çıkarılması için bir tahlil bulmaya çalışıyoruz. Tarafların kendilerini rahat hissedecekleri bir plana ulaşmaya çalışıyoruz. Bu bağlamda BM ve Türkiye’nin eforlarının olumlu sonuçlanmasını çok değerli buluyoruz.” dedi.
“Türkiye ile İrlanda ortasındaki iş birliği artmalı”
Türkiye ile İrlanda’nın ticaret hacminin 2021’de 1,7 milyar dolarla tarihindeki en yüksek düzeye yükseldiğine işaret eden Coveney, lakin tarafların sahip olduğu potansiyelin bu ölçünün çok üzerinde olduğunu vurguladı.
İrlandalıların tatil için en çok tercih ettikleri 5. ülkenin Türkiye olduğunu aktaran Coveney, ticaretin yanı sıra öğrenci değişimi, üniversiteler ortası ortak araştırma programları üzere alanları da kapsayan iş birliğinin her iki ülke için de hayli yararlı olacağı değerlendirmesinde bulundu.
Coveney, Türkiye’nin gelecek periyotta Avrupa Birliği (AB) ile olan münasebetlerinde gelişme kaydedilebileceğini belirterek epeyce istikrarsız ve çatışmaların görüldüğü bir periyotta iş birliğinin problemlerin tahlilinde çok kıymet taşıdığını söyledi.
“Kısa vadede NATO’ya üye olmamız çok zor”
Coveney, İrlanda’nın son Rusya ve Ukrayna’nın savaşının akabinde NATO’ya üyelik başvurusu yapan ülkeleri takip edip etmeyeceğine ait soruya şu karşılığı verdi:
“(İrlanda’nın mümkün NATO üyeliği başvurusu) Bunun kısa vadede gerçekleşebileceğini düşünmüyorum. Finlandiya ve İsveç’in NATO’ya katılmak için başvurduklarını görüyoruz. İstekleri buysa umarım başarırlar. AB’ye üye olmalarına karşılık NATO’ya üye olmayan 4 ülke bulunuyor; İrlanda, Avusturya, Malta ve (Güney) Kıbrıs. İrlanda olarak şu anda odak noktamızın, kendi savunma ve güvenlik kapasitesi alanlarındaki yatırımımızı artırmak olduğunu düşünüyorum. Başka AB üyesi ülkelerle bu alanlardaki iş birliğimizi artıracağız. Lakin şu anki durumumuzun İrlanda’nın askeri tertiplere karşı koruduğu bağlı olmama ve tarafsızlık prensibine uyumlu olduğunu düşünüyorum. Askeri tertiplere karşı bağlantısızlık durumumuzu koruyacağız.”
“İngilizlerin ‘Kuzey İrlanda Protokolü’nü tek taraflı değiştiren yasa teklifi; yasa dışı”
Coveney, geçen hafta İngiliz Hükümeti tarafından alınan “Kuzey İrlanda Protokolü” hakkındaki kararı “hukuki olarak illegal” olarak nitelendirirken, kararın İrlanda, AB ve hatta ABD tarafından reaksiyonla karşılandığını söyledi.
İngiliz hükümeti, Birleşik Krallık’ın modülü olan Kuzey İrlanda ile AB üyesi İrlanda Cumhuriyeti ortasındaki ticareti düzenleyen Kuzey İrlanda Protokolü’nün tek taraflı değiştirilmesini öngören yasa tasarısını geçen hafta parlamentoya sunmuştu.
Coveney, İngiliz hükümetinin yasa teklifine ait olarak, “İngiliz hükümetinin teklifinin ‘yasa dışı’ olduğunu söyleyebilirim. Memleketler arası hukuka nazaran yalnızca birkaç yıl evvel imzaladıkları memleketler arası bir muahedenin değerli ögelerini bir kenara bırakmayı teklif ediyorlar. Bence bunu yapmayı seçmeleri çok üzücü. İngiliz hükümetinin kendi siyasi ve iç sebepleriyle milletlerarası hukuku kasıtlı olarak ihlal etmesinin, dünyanın geri kalanına verilen çok makus bir işaret olduğunu düşünüyorum. ” dedi.
Katolikler, İngiltere ile birlik yanlısı Protestanlar ortasındaki savaşı sona erdiren Belfast Mutabakatı’na referans veren Coveney, “25 yıl evvelki barış mutabakatından bu yana İrlanda adasının kuzeyi ve güneyi ortasında fiziki bir kara sonu bulunmuyor, tekrar o günlere dönmek istemeyiz.” biçiminde konuştu.
“İrlanda ve Kuzey İrlanda’nın birleşmesi önceliklerimiz ortasında bulunmuyor”
İrlanda’nın Kuzey İrlanda ile birleşme ihtimaline ait soru üzerine Coveney, kısa vadede kendisinin İrlanda ve İngiltere ortasında yıpranan münasebetlerin onarılmasına konsantre olduğunu vurgulayarak, orta ve uzun vadede hususun Kuzey İrlanda’daki insanların tercihleri doğrultusunda tekrar tartışılmaya açılmasının “meşru” olacağını söyledi.
Coveney bahisle ilgili olarak “Kuzey İrlanda’da çoğunluk Kuzey İrlanda’nın anayasal statüsünü değiştirmek isterse, o vakit insanların oy kullanması için bir referandum düzenlenebilir. Benim şu anki önceliklerimin, Brexit ile ilgili ortaya çıkan sıkıntıları çözmek, Kuzey İrlanda’daki topluluklar ve siyasi başkanlar ortasındaki itimadı tekrar inşa etmeye çalışmak, Dublin ve Londra ortasındaki inancı yine inşa etmeye çalışmak olduğunu söyleyebilirim.” dedi.