Hayatın her periyodunda karşılaşılan olaylar karşısında telaş duymak, evhamlanmak son derece sağlıklıdır. Çoğunlukla kişi bu üzere durumlarla baş ederek, bu hislerini geride bırakır ve gündelik hayatına devam eder. Lakin kimi bireyler bu durumun olağan olmadığını bildiği hâlde kaygı ve takıntılarına devam eder.
Tıpta obsesyon olarak bilinen takıntılı olma hâli, kişinin zihninden atamadığı fikir, niyet ve / yahut dürtü olarak tanımlanabilir. Kişinin kendi isteği dışında aklına gelen bu durum, kendisi tarafından mantıksız bulunsa da kişi, bu kanılardan uzaklaşamaz.
Toplum ortasında, insanların genel manada takıntı hastalığı olarak isimlendirdiği obsesif kompulsif bozukluk yani OKB, bireylerin daima bir formda tekrar eden fikirlere (obsesyona) sahip olması ve bu niyetlerin bireyin iç dünyasını rahatsız etmesi, kendisini huzursuz etmesi, mesleğini, işini, vazife ve sorumluluklarını tam manasıyla yerine getirememesinin verdiği genel bir mutsuzluk halinden dolayı, çoklukla rahatlamak gayesiyle ritüel yahut kompulsiyon ismi verilen daima tekrar eden davranışlarda bulunmasıyla karakterize olan bir ruhsal, ruhsal bozukluktur-hastalıktır.
Anksiyete çeşidi bir rahatsızlık olan obsesif-kompülsif bozukluk (OKB), insanları tekrarlanan niyet ve davranışlar döngüsüne hapsederek kısıtlayan bir hastalıktır. Obsesif kompulsif bozukluk, takıntılı kanıların günlük hayatı, hatta yaşamsal aktiviteleri etkileyecek seviyeye gelmesi sonucu ortaya çıkan ruhsal bir hastalıktır. Birçok insan günlük ömürde vakit zaman çeşitli hususlar hakkında kaygı, evham ve takıntılara kapılabilir.
Tıpkı vakitte bu insanların büyük bir kısmı da birden fazla vakit günlük hayat içinde ortaya çıkıveren bu his durumlar ile baş etmekte zorluk çekmeyebilir ve problemlerini da bir formda hayatlarını etkileme noktasına varmasına müsaade vermeden tahlile kavuşturabilir.
Fakat birtakım bireyler gerçeklik hissini kaybetmeden gerçek olmadığını bilmesine karşın birtakım takıntılı niyetlere sahip olabilir yahut niyetlerini takıntı noktasına getirebilir hatta buraya getirmek de bu türlü birey için çok rahat olabilmektedir.
Obsesyon Nedir?
Obsesyon; kişinin zihnine girmesine mahzur olamadığı, zihninden uzaklaştıramadığı niyet, fikir ve dürtülere denir. Obsesyon; günlük hayatı olumsuz etkileyecek biçimde ortaya çıkan mantık dışı, takıntılı, rahatsız edici niyetleri barındıran ve devamlılık gösteren durumlardır. Kişinin isteği dışında gelirler, kişi tarafından mantıkdışı olarak değerlendirilirler ve ağır eza ve huzursuzluğa yani anksiyeteye neden olurlar. Obsesif kompulsif bozukluğa (OKB) sahip hastalar, denetim edemedikleri niyetleri, kaygıları yahut imgeleri saplantı halinde yaşarlar. Bu durum hem kendileri hem de etrafındakiler için son derece rahatsız edici olabilir.
Kompulsiyon Nedir?
Bozukluğun bir öbür modülü da kompulsiyon olarak isimlendirilen zihni sıklıkla rahatsız eden ve zihnini obsesyondan uzaklaştırmak gayesiyle kişinin aslında yapmak istemediği davranışları yapmaya zorlayan daima tekrarlanan davranışlardır. Kompulsiyon; obsesyonların neden olduğu huzursuzluğu ve o ağır badireyi ortadan kaldırmak yahut azaltmak hedefiyle yapılan yineleyici davranış ve zihinsel hareketlere denir. Obsesyon usulü kanıların ürettiği dert, gerginlik, kendini tekrarlayan davranışları, ritüeller yahut rutinlerin mecburî hale gelmesine neden olur.
Obsesif kompulsif bozukluk (OKB) hastaları tüm bu zorunlulukları, takıntılı fikirleri önlemek yahut ortadan kaldırmayı sağlamak emeliyle tüm bunları bir rutin haline getirir. Obsesif kompulsif bozukluk (OKB) hastaları takıntılarını görmezden gelmeye ya da durdurmaya çalışsa da bu durumu engelleyemeyeceği üzere telaşlarını de artırır. Kişi, gerilimini hafifletmek için zorlayıcı aksiyonlarda bulunmaya başladıkça kendin zorlar.
Takıntılı niyetler yahut dürtülerden kurtulmaya çalışsalar da bu durum bazen daha berbat sonuçlara neden olabilir. Kompulsiyonlar, obsesyonun yol açtığı mevcut badireyi azaltmanın tek yolu olarak görüldüğünden kişinin birçok vaktini alıyor olabilir. Ritüel anksiyeteyi süreksiz olarak durdurur, obsesif niyetler tekrar oluştuğunda kişinin ritüeli çabucak tekrar etmesi gerekir. Bu OKB döngüsü kişinin gününden saatler çalarak olağan günlük işlerini yapmasını engelleyebilir
Takıntılar İstenmeyen Davranışlara Neden Oluyor
Obsesif kompulsif bozukluk, mantık dışı olduğunu bilindiği halde tekrar tekrar zihni meşgul eden denetim altına alınamayan niyetler ve niyet takıntılarının sebep olduğu düşüncenin yok olması maksadıyla birtakım hareketleri tekraren yapmak formunda seyreden bir psikiyatrik bozukluktur.
Obsesif kompulsif bozukluk yani saplantı bozukluğu olan bireyler, istemsiz formda oluşan zihni tekrar tekrar kurcalayan tasa verici fikirler nedeniyle daima dehşet halindedir. En sık görülen obsesif kompulsif bozukluk, kuşku obsesyonu ve denetim kompulsiyonudur.
Korku veren bu tıp kanılardan kurtulmak isteyen saplantı bozukluğu olan bireyler kimi vakit kapının kilitli olup olmadığını tekrar tekrar denetim eder, kimi vakit ocağı açık bırakmış olabileceği niyetiyle sık sık mutfağa denetime masraf, bazen de mikrop kapmaktan korktuğu için ellerini tekrar tekrar yıkar. Kimi durumlarda kişi, aracının kapısını kilitlediğinden emin olmak için 3-4 sefer konutundan aşağı inebilir.
Birtakım bireylerin ise dokunma ile ilgili kompulsiyonları bulunur. Bu durumda kişi hareketlerinden evvel kendince değerli olan bir objeye dokunma muhtaçlığı duyar. Kişinin ömür kalitesinin bir epey düşmesine neden olan bu durum, vakit zaman kişinin yaşamsal aktivitelerini dahi etkileyebilir.
Obsesif-kompülsif bozukluğu olan şahıslar saplantılarının ve takıntılarının gerçek dışı yahut manasız olduğunun farkında olabilirler, ancak kendilerini durduramazlar. Bu durumun üstesinden gelmek için tekrar tekrar bu objeleri denetim eder.
Obsesif Kompulsif Bozukluğu (OKB) Takıntı Değil Hastalıktır
Bu örneklerdeki üzere gerçekleşen bu tıp davranışlar toplumda “takıntı” olarak değerlendirilse de bu durum ruhsal hastalıklardan bir adedidir. Obsesif kompulsif bozukluk rahatsızlığı olan bireyler şayet zihinlerini kurcalayan kanılar doğrultusunda ritüeller yani çok yahut mantıksız bulunan ancak yeniden de yapılan tekrarlayıcı davranışlar sergilemezse saplantı bozukluğu daha da berbatlaşabilir. Bazen saatlerce süren saplantılar yüzünden şahısların ömür kalitesi düşer, kişi yapması gerekenleri yapamaz ve gün içinde çok fazla yorulur. Bu cins rahatsızlığa sahip olan bireyler eğitim yahut çalışma hayatında da büyük sorun çekebilir. Örneğin hazırlanan bir proje tekraren üzerinden geçilmesine denetim edilmesine karşın korku verici niyetler yüzünden vaktinde teslim edilmeyebilir.
Obsesif Kompulsif Bozukluğu (OKB) Tedavisi Var Mıdır?
Yineleyici-tekrarlayıcı fikir ve de davranışlara yol açan obsesif kompulsif bozukluk, katiyetle tedavi edilebilir bir bozukluk-hastalıktır. Obsesif kompulsif bozukluğu olan bireylerde umudunu kaybetmek, ümitsizliğe kapılmak, çaresizlik, tahlile ulaşamamak üzere fikirlerin varlığına epeyce yüksek bir oranda karşılaşılmaktadır. Tekrar etmek gerekirse obsesif kompulsif bozukluk yani OKB tahlili olan tedavisi olan bir hastalıktır.
Burada bireylerin yapması gereken en kıymetli şey tedavilerini aksatmamaları ve tertipli bir formda tedavilerine devam etmeleridir. Günlük hayatta takıntılı, telaşlı ve evhamlı fikirlerle temaslı olarak tekrarlayıcı davranışlar olabilmektedir. Bu takıntı ve telaşlar kişinin saatlerini alabiliyor ve yaşantısını sahiden de olumsuz istikamette etkileyebiliyorsa bu durum değerli bir rahatsızlığın varlığına işaret ediyor olabilir.
Düşünmek istemediğiniz hatta elinizden gelse çözmek, zihninizden silmek, yok etmek, beyninizden söküp atmak, unutmak istediğiniz halde gün içinde tekraren zihninizi meşgul eden niyetleriniz varsa yahut niyet takıntıları ve takıntıların getirdiği düşünceli hali azaltmak hedefiyle birebir şeyi tekrar tekrar yapmaktan kendinizi alamıyorsanız obsesif kompulsif bozukluğunuz kelam konusu olabilir.
Bu türlü bir durumda yapacağınız en kıymetli şey hiç vakit kaybetmeden bir psikologdan dayanak almak. Neden hiç vakit kaybetmeden denilmekte, zira vakit geçtikçe obsesyonlar zihne-beyne kök salmakta, kalıplaşmakta ve hasebiyle tahlili zorlaştırmaktadır lakin yalnızca zorlaştırmaktadır, çözülmez değildir. Yineleyici-tekrarlayıcı fikir ve de davranışlara yol açan obsesif kompulsif bozukluk, katiyetle tedavi edilebilir bir bozukluk-hastalıktır.
Obsesif Kompulsif Bozukluğu (OKB) Olan Bir Bireye Şu Cümleleri Kullanmayın
Etrafındaki öteki beşerler bu türlü bir bireye “ya boş ver, takma başa, unut, zihninden sil, beyninden çıkar, takılma, amma abarttın, bir kenara koy, diğer bir şeyle meşgul ol, zihninden at vb.” şeyleri söylese de hiç de faydası olmaz. Hatta tam aykırısı tesir edebilir. Bu türlü bir bireye yapılabilecek en hoş yardım, bu kişiyi bir psikologdan takviye alması için yüreklendirmek, cesaretlendirmek olur.
OKB (Obsesif Kompülsif Bozukluk) Hangi Yaşlarda Başlar ve Kimlerde Daha Sık Görülür?
OKB evvelce ender olarak görülen bir hastalık olarak kabul edilmesine rağmen son yıllarda yapılan araştırmalarda hiç de ender olmadığı belirlenmiştir. Büyük toplum kısımlarında yapılan araştırmalarda, toplum içinde görülme oranı artış gösteren obsesif kompulsif bozukluk hastalığı her 100 şahıstan iki ya da üçünde rastlanabilir. Son yıllarda Genel olarak ergenlik devrini ve 20-30’lu yaşları kapsayan hastalık, okul öncesi çağdaki çocuklar da dâhil rastgele bir yaşta görülebilir.
OKB, çoğunlukla 7 ila 12 yaşında başlar. Bayanlarda daha sık olarak görülen obsesif kompulsif bozukluk erkeklerde çoklukla erken yaşlarda oluşur. Son yıllarda daha sık görülen bu hastalığın günümüzde yetişkinler ortasında görülme sıklığı %3 civarındadır. OKB ABD’ de 3.3 milyon yetişkini ve 1 milyon çocuk ve genci etkilemektedir. Rahatsızlık birinci olarak çocuklukta, gençlikte ve yetişkinliğin birinci yıllarında ortaya çıkar. Irk ve sosyoekonomik alt yapı fark etmeden tüm herkeste eşit oranda görülür.