Bir kişi daima olarak makûs, denetim edilemeyen bir durumla karşı karşıya kaldığında ve gücü olmasına karşın içinde bulunduğu durumu değiştirmeye çalışmaktan vazgeçtiğinde, öğrenilmiş çaresizliği edindiği söylenir. Sigara içen biri daima olarak bırakmaya çalışabilir ve başarısız olabilir. Cüreti kırılabilir ve yaptığı hiçbir şeyin bir fark yaratmayacağını düşünebilir ve bu noktada büsbütün vazgeçebilir. Yani, kişi durum üzerinde hiçbir denetimi olmadığına inandığında meydana gelen ziyana pasif bir biçimde reaksiyon verir.
Benmerkezci şahıslar öğrenilmiş çaresizliğe daha mı yatkın?
Bu durum onlar için mümkün olabilir. Bu şahıslar tahminen de küçükken büsbütün ebeveynlerinin bakımı ve muhafazası çerçevesinde yetişmiş ve bu bağımlılığı fark etmeden yetişkinliklerine getirmişlerdir. İşlerinin öteki bireylerden eksiksiz görülmesini bekleyebilirler. Daha küçük yaşlarda, egosantrik şahıslar ilgi odağı olarak görülür, lakin nadiren kendi sorumluluklarını yerine getirilebilirler. Bu üzere etmenler, yetişkinlikte bir vazifesi tamamlamada gayret göstermelerinin önüne geçebilir.
Öğrenilmiş Çaresizliğin Üstesinden Gelmek
Öğrenilmiş çaresizlik, çoğunlukla kendini düşük benlik duygusu, hırs ve azim eksikliği, yetersizlik hisleri ve sonunda başarısızlık olarak gösterir. Üst üste ve tekrarlanan gerilimli tecrübeler yaşayan bireylerin bunu geliştirme mümkünlüğü daha yüksektir.
Kendimizi güçsüz hissettiğimizde, ömürlerimiz üzerinde hiçbir denetimimiz olmadığını düşünürüz; böylelikle hareketlerimizin yetersiz geleceğine inanırız. Değişim bizim için bu bakış açısıyla imkansız görünecektir. Lakin, değişimin her vakit mümkün olduğunu unutmamak gerekir. Değişimi elde etmek için aslında yalnızca yeni ve farklı olasılıklara, alternatiflere ve sistemlere kendinizi açmanız gerekir.
Daha uzman ve denetimde hissetmek nasıl öğrenilebilir?
Öz yeterlik, sizin muhakkak gayelere ulaşmak için gereken vazifeleri tamamlama yeteneğine olan inancınızdır. Bu inanç bizi amaçlarımıza yönlendirmek için epey değerlidir. Kendi yeterliliğimize olan inancımızı artırmanın yollarını keşfetmeyi deneyebilirsiniz. Kişinin konfor alanını terk etmesi, tecrübe, deneme yanılma yoluyla öğrenmeyi ve yeni, manalı gayretleri sürdürme bahtını beraberinde getirir. Konfor alanımızın dışına çıkmak birinci başta bir tekinsizlikle korkutucu olabilse de bunun avantajı, bunu deneyip başardıktan sonra öz yeterliliğimizin artmasıdır. Öte yandan, başarısızlıkla karşılaştığımızda bile geri dönme ve yanılgılarımızdan öğrenme talihimiz her vakit var, bu da dayanıklılığımızı artırıyor. Bunun için kendinize gerçekçi ve yapılabilir gayeler koyarak öz yeterlilik hissinizi artırabilirsiniz.