TBMM Dijital Mecralar Kurulunda, toplumsal medya ve internet haberciliğine ait düzenlemeleri içeren Basın Kanunu ile Kimi Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi benimsendi.
Ak Parti Hatay Milletvekili Hüseyin Yayman başkanlığında toplanan kurulda “Basın Kanunu ile Kimi Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi” tali komite olarak görüşüldü.
Teklifin birinci imza sahiplerinden AK Parti Kahramanmaraş Milletvekili Ahmet Özdemir, internet, haber ve bilgiye erişim kolaylaştıkça, hızlandıkça buna bağlı olarak toplumsal medya kullanımının da arttığını belirtti.
Bu artışın yeni ve farklı toplumsal medya platformlarının oluşmasına, insanların vaktinin büyük kısmını bu platformlarda geçirmesine neden olduğuna işaret eden Özdemir, dijital dünyanın insanların hayatında ziyadesiyle tesirli olmaya başladığını, toplumsal medya platformlarının bu derece çeşitlenmesinin şahısların sosyolojik ve hukuksal sorunla müsabakasını beraberinde getirdiğini söyledi.
Kişilik hakları ihlal edilen bireylerin Anayasal teminat altında olan haklarının korunması noktasında devletten beklenti içine girdiğine dikkati Özdemir, konuşmasını şöyle sürdürdü:
“Ülkemizde dijital dünyada vatandaşların karşılaştığı problemleri gerçek dünyada olduğu üzere çözebilmek ismine kelam konusu öbür ülke ve memleketler arası kuruluş düzenlemelerini de dikkate alarak gerekli adımlar atmayı hedefledik. Bu adımların tabanında, bilhassa söz özgürlüğüne temas eden noktalarda Avrupa İnsan Hakları Mukavelesi’nin 10’uncu hususunun 1. ve 2. fıkralarındaki kararlar yer almaktadır. Ülkemiz, Anayasası’nın ilgili kararlarıyla tanınan ve muhafaza altına alınan temel hak ve özgürlükleri gerçek dünyada olduğu üzere dijital dünyada da müdafaayı amaçlamaktadır.”
“Mevcut alanın daraltılıyor olması kabul edilemez”
Teklifin geneli üzerindeki görüşmeler üzerine kelam alan HDP Ağrı Milletvekili Abdullah Koç, teklifin torba kanun niteliğinde olduğunu, muhalefet ve meslek kuruluşlarından görüş alınmadığını savundu.
Türkiye’de birçok şeyin yasak olduğunu öne süren Koç, “Konserler yasak, tiyatrolar yasak. Eskişehir’de sokakta yoga yapmak yasak. Bunlara karşı direnecek, bunlara karşı sesini çıkarabilecek olan bir halktan bahsediyoruz. Nerede bunları lisana getirecekler. Hasebiyle, mevcut olan bir alanın daraltılıyor olması sahiden kabul edilebilecek bir durum değildir.” değerlendirmesinde bulundu.
Türkiye’de bir numaralı gündemin ekonomik kriz olduğunu öne süren Koç, tenkitlerinin dikkate alınmadığını söyledi. Görüşülen kanun teklifinin yeri ve vakti olmadığını, besin krizinin konuşulması gerektiğini söyleyen Koç’un görüşlerine AK Parti milletvekilleri reaksiyon gösterdi. AK Parti ve HDP milletvekilleri ortasında kısa periyodik bir tartışma yaşandı.
CHP İzmir Milletvekili Tuncay Özkan ise kanun teklifinin çağın ve geleceğin ihtiyaçlarını karşılamadığını savundu. CHP iktidara geldiğinde Bağlantı Başkanlığını kapatacaklarını söyleyen Özkan, basın kartını sendikaların vermesi gerektiğini söz etti.
Gazetecilik mesleğinin özgürlük alanı olarak görülmesi gerektiğine dikkati çeken Tuncay, internetin kabahat kaynağı olarak görülmemesi, internetten yararlanmanın azamî seviyeye çıkarılması gerektiğini belirtti. Tuncay, internet sağlayıcıların gereksinimlerinin giderilmesi gerektiğini vurguladı.
İktidarın teklifle “Gazeteci”yi tekrar tanımladığını, sendika, cemiyet, derneği dışladığını savunan Tuncay, “Bu teklifi çağdaş, dünyayı kucaklayacak bir hale çevirelim, altına biz de imza atalım. Gelin daima bir arada bir uzlaşı yaratalım.” tabirini kullandı.
YETERLİ Parti Ankara Milletvekili Ayhan Altıntaş, kanun teklifinin tek taraflı bakış açısı ile hazırladığını, genel münasebetlerine bakıldığında yanlışsız önermelerden yola çıkılarak yanlış yargılara varıldığını savundu.
Türkiye’de “kişisel datalar korunsun” denildiğini lakin operatörler yoluyla bu bilgilerin kayıt altında tutulduğunu söyleyen Altıntaş, “Bu yasa teklifi belirli ki seçimlerde kullanılmak üzere hazırlanmış. İktidar milletvekili arkadaşlar inanmasalar da bir virgülü bile değiştiremeyeceklerini düşünüyorum. Şayet aksi düşünülüyorsa çabucak oylama yapalım ve iki mevzuyu konuşalım. Bir, teklifi çabucak geri çekelim ve tüm paydaşlarla yeni bir teklif hazırlayalım. İki, onu yapamıyorsak ve seçime endeksli olmadığını göstermek istiyorsak çabucak anlaşalım yasanın yürürlük tarihini 1 Ocak 2024 yapalım.” diye konuştu.
“Her türlü bilgi, doküman kanunlara ve mahkeme kararlarına nazaran alınıyor”
Ulaştırma ve Altyapı Bakan Yardımcısı Ömer Fatih Sayan, Türkiye’de 313 internet servis sağlayıcısı olduğunu, bu servis sağlayıcılarının makul standartlara nazaran bütün süreçleri yaptığını kaydetti.
İrtibat tespiti, dinlenmesi, sinyal bilgilerin kıymetlendirilmesi hususlarında Bilgi Teknolojileri ve Bağlantı Kurumunun (BTK) yetkilendirildiğini aktaran Sayan, her türlü bilgi, evrakın maddelere ve mahkeme kararlarına nazaran alındığını belirtti.
BTK’nin kanunlar kapsamında verilen misyonları yerine getirdiğine dikkati çeken Sayan, komite üyelerini tüm sorularının karşılığını alabilmesi için BTK’ye davet etti.
Onursal Adıgüzel’in “Türkiye’de 85 milyonun ya da A firmasından, B firmasından hizmet alacak bütün kullanıcıların kullanıcı ismini, IP bilgisini, trafiğe başlama vaktini, trafik bitiş vaktini, amaç IP, indirilen data ölçüsünü ve yüklenen ölçüsünü, ayrıyeten kimlik bilgilerini topla.” halinde mahkeme kararının olup olmadığını sorması üzerine Sayan, “BTK’de yahut bizde hiçbir formda algoritma yahut profilleme olmamaktadır” dedi.
Kurulda, sivil toplum örgütleri de görüş ve tekliflerini sundu
Sivil toplum örgütleri de kurulda kanun teklifine ait görüş ve tekliflerini sundu.
Türkiye Gazeteciler Konfederasyonu Genel Lideri Mehmet Nuri Kolaylı, 5. hususta görüşülen basın kartı hakkının geri alınması konusunun fikir çalışanları açısından mağduriyet doğuracağını, Basın Kartı Komitesi üyelerinden 5’inin İrtibat Başkanlığı tarafından atanacak formda düzenlenmesini kabul etmediklerini belirtti.
Çağdaş Gazeteciler Derneği Genel Lider Yardımcısı Şeyma Paşayiğit, Türkiye’de dezenformasyondan çok bilgilerin çarpıtılması yahut gerçeklerin saklanması sorunu ile karşı karşıya kalındığını söyledi.
En çok endişelendikleri unsurun 29. unsur olduğunu belirten Paşayiğit, “Gazetecilerin araştırdığı, bilgileri derlediği, taraflarla konuştuğu, alana giderek yaptığı haberler bile gerçek dışı olarak tanımlanıp dava konusu olabiliyor. O yüzden şayet bahis nitekim toplumsal medya üzerindeki dezenformasyonu engellemek ise bu maddeyi geri çekmenizi ve başka bir halde bahsin paydaşlarıyla değerlendirilmesini talep ediyoruz.” tabirini kullandı.
Parlamento Muhabirleri Derneği Lideri Kemal Aktaş ise kanun teklifinin bu formu ile yasalaşması halinde internet ve toplumsal medyanın bir denetim ve ceza platformu haline dönüşmesinin kaçınılmaz olduğunu öne sürdü.
Dezenformasyonla gayretin siyasi güç ve mevzi kazanmak üzere bir maksada hizmet etmemesi gerektiğini söyleyen Aktaş, “Kamu barışını sağlamak ismine tahminen de öncelikle muhakkak siyasi ve güç odakları tarafından komuta edilen trol ordularını lağvedip, savaş baltalarını gömmek bugünü ve geleceği kurtarmak ismine en gerçek yol olacaktır.” dedi.
Radyo Televizyon Yayıncıları Meslek Birliği İdare Şurası Lideri Mehmet Aydın Şerbetçioğlu da sıkıntı koşullarda yayınlarına devam etmeye çalışan radyo televizyon kuruluşlarının resmi ilanlara gereksinimi olduğunu, ilgili kanun unsurlarına “radyo ve televizyonlar” ibaresinin de eklenmesini istedi.
Bilgisayar Mühendisleri Odası Lideri Cem Nuri Aldaş’ın konuşmasında kullandığı “‘Camide bira içtiler, Kabataş’ta gelinimi dövdüler’ üzere haberler hiçbir vakit palavra haber, dezenformasyon sınıfına girmiyor.” kelamları üzerine kurul lideri Yayman, “Lütfen pak bir lisanla konuşalım, sataşmaya mahal vermeyelim.” ikazında bulundu. AK Parti milletvekillerinin de Aldaş’ın kelamlarına reaksiyon göstermesi ve Yayman’ın müddetinin dolduğu gerekçesiyle mikrofonunu kapattırması üzerine HDP ve CHP milletvekilleri, Aldaş’a “sansür uygulandığını, konuşmasının kesildiği”ni savundu. CHP ve HDP milletvekilleri ile AK Parti milletvekilleri ortasındaki tartışmanın uzaması nedeniyle Yayman, görüşmelere 5 dakika orta verdi.
Kanun teklifinin kimi hususlarında değişiklik yapılması planlandı
Teklifin tümü üzerindeki görüşmeler tamamlanmasının akabinde unsurların görüşülmesine geçildi.
Teklif sahipleri, 5. husustaki “Basın İlan Kurumu, internet haber sitesi vasfının kazanılmadığının tespiti emeliyle İstanbul asliye ceza mahkemesine başvurabilir” tabirindeki “İstanbul” ibaresinin çıkarılacağını ve 7. hususta ise “internet haber sitesinde tekziplerin ana sayfada bir hafta değil 24 saat mühletle yayınlanıp sonra art sayfalara alınabileceği” formunda düzeltme yapılacağını belirtti.
Teklif sahipleri, 8. unsurdaki “teslim ve koruma yükümlülüğüne uymayan haber siteleri 300 milyon lira-1 milyar lira ortası cezalandırılır” kararının eski para ünitesi kullanıldığı için güncelleneceğini, 9. husustaki internet haber sitelerinde dava açma müddetleriyle ilgili belirtilen “özel vakit aşımı süreleri” kısmı yerine “genel dava vakit aşımı süreleri” sözünün kullanılacağını, 11. hususun f bendinde yer alan “Cumhurbaşkanı kararıyla tespit edilen” sözünün ise çıkarılacağını söyledi.
29. unsur üzerine kelam alan CHP Muğla Milletvekili Burak Erbay’ın konuşmasındaki “gençlerin umudunu çalıyorsunuz” kelamı üzerine AK Parti ile CHP milletvekilleri ortasında tartışma çıktı.
Teklif sahibi AK Parti Kahramanmaraş Milletvekili Özdemir, 29. ve 30. husus üzerinde değişiklik yapılma konusunun görüşülebileceğini söz etti.
Görüşmelerin akabinde Basın Kanunu ile Kimi Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi benimsendi.