Bruksizm tıpkı vakitte diş gıcırdatma,diş sıkma yahut dişleri birbirine bastırma olarak da tanımlanabiliir. Bruksizmi olan bireyler dişlerini gün içinde istemsizce ya da uyurken sıkıyor ,gıcırtadıyor olabilir.
Uyku bruksizmi uyku ile ilgili bir haraket bozukluğudur. Gece horlama ve nefes almada zorluk çeken hastalar (uyku apnesi) incelendiğinde,büyük kısmında diş sıkma ve gıcırdatma(bruksizm) olduğu gözlemlenmiştir.
Ağır bruksizm hadiseleri, çene eklem bozukluklarına, baş ağrılarına, diş sorunlarına neden olabilir. Hasta muayene edildikten sonra , hafif bruksizm hadiseleri tedavi gerektirmeyebilir.
Bireylerin bruksizm(diş sıkma) ile semptomları bilmesi ilerde yaşanıcak daha büyük problemlere ve komplikasyonların önlenmesi için önemlidir
nedenleri:
Birçok faktör, bireydebruksizm (diş gıcırtısı)gelişmesi riskini artırır.Bu faktörlerin en başında gerilim gelir. Artan anksiyete yahut gerilim dişlerin gıcırdatılmasına neden olabilir. Bunun sebebi gün içerisinde yaşadığımız öfkelenmeler ve hayal kırıklığı da olabilir.Bruksizm (diş gıcırtısı),parkinson,demans,reflü bozuklukları,epilepsi,uyku apnesi üzere uyku ile ilgili bozukluklar ve dikkat eksikliği/hiperaktivite bozukluğu üzere kimi öteki zihinsel sıhhat ve tıbbi bozukluklarla ilişkilendirilebilir.
bruksizm genelde küçük yaşlarda görülür, yaş arttıkça bruksizmde azalma görülür.tütün ve alkol tüketimi,keyif veren ilaçlar kullanmak ve kahve gibisi kafein içeren hususlar tüketmek bruksizm görülme insidansını arttırır. Antidepresan ve türevleri psikiyatrik ilaç kullananlarda yan tesir olarak bruskzim izlenebilir.Bruksizm de ailesel geçiş izlenmektedir,yani genetik faktörler bruksizmin etiyolojisinde bulunmaktadır. Diş gıcırtadması olan bir bireyin ailesi incelendiğinde onlardada genelde diş sıkma izlenir.
Bruksizmin komplikasyonları:
Birçok olayda önemli komplikasyonlara neden olmaz.Ancak ağır geçen olaylarda dişleri çok fazla atrize(aşınma) olduğu için restore etmek(dolgu yapmak) gerekebilir. Çenede,yüzde ve önemli baş ağrılarına da neden olabilir.çene eklemine verdiği hasardan ötürü ağzı açıp kaparken hasta kulağında bir tıklama sesi duyar.
Bruksizmin belirtileri:
Bruksizmin iki tipi vardır. Uyanıkken ve uyurken olarak ikiye ayrılır.Diş sıkmanın esas semptomları vardır:
Artan diş ağrısı
Bireyi uykudan uyandırıcak kadar diş gıcırdatma
Dişte hassasiyet,yontulma ve aşınmalar
Çene boyun ve yüzde oluşan ağrılar
Aşınmış diş mimesi
Kulakta oluşan ağrı
Uyku bozukluğu
Yanakların iç kısmında hassasiyet
Tanı:
Bruksizm nasıl teşhis edilir??
Diş doktoru rutin denetimlerde diş sıkma(bruksizmide) denetim eder. Şayet diş doktoru denetimler esnasında rastgele bir belirtiyle karşılaşırsa, bunu takip eder ve bir daha ki randevularda hastayı izlemeye devam eder. Tabip bireyde diş sıkma(bruksizm) olduğunu tespit ederse, bunun sebebini öğrenmek için hastaya uyku alışkanlıkları,kullandığı ilaçlar ve genel ağız hijyeniyle ilgili sorular sorarak diş sıkmanın nedenini belirlemeye çalışır. Tabip, çene kaslarında oluşan hassasiyeti, kırık yahut eksik dişler üzere besbelli diş anormallikleri ile dişlerde ve yanakların iç kısmındaki hasar izi oluşan yerleri tespit eder.Böylece olağan bir oral muayenede diş sıkmanın çene eklemine ve kulağa verilebilecek hasarlar da saptanmış olur.
Tedavi:
Belirttiğimiz üzere kolay hadiselerde rastgele bir tedaviye muhtaçlık duyulmaz. Fakat ağır seyreden ve hasar oluşturan bruksizm hadiselerinde,daha fazla diş kaybını önlemek ve çene eklem bozukluklarını gidermek için tabip belli ilaçlara ve terapi formüllerine başvurabilir. Hastalar en uygun tedaviyi öğrenmek için diş doktoruna başvurabilir. Birinci evvel bruksizmin neden kaynaklandığı belirlenmeli ve tabip ona nazaran bir tedavi planı çizmelidir.
Uyku sorunları:Bruksizm daha büyük uyku meseleleriyle bağlı görülen bireyler için doktor hastayı bir uyku tıbbı uzmanına yönlendirebilir. Uyku tıbbı uzmanı hastayı, uyku esnasında gözlemleyerek nedenenin uyku apnesine mi ya da rastgele diğer bir uyku sorunundan mi kaynaklandığını tespit etmek için kimi testlere başvurur.
Psikolojik meseleler: şayet bruksizm anksiyete ve benzeri ruhsal meseleler ile ilgili görünüyorsa tabip hastayı bir terapiste yahut bir danışmana yönlendirebilir.Stres ve anksiyete sorunu yaşayan bireylerde bu ruhsal tedaviler hastayı rahatlatabilir. Sorunun hafiflemesinin akabinde diş sıkmada yüksek bir oranda azalma olduğu tespit edilmiştir. Birey rahatlamayı ve gevşemeyi sağlayan meditasyonlarlada durumu kendi lehine çevirebilir.
Bireyin kendi tedavisi: birey diş sıkma sorununu farkettikten sonra dişleri ve çenesini nasıl gerçek durumda kapatabileceğini kendi öğrenebilir ya da bunun için doktoruna danışabilir. Her ne kadar bu metot diş sıkmasını bir ölçüde azaltsa bile tam olarak önüne geçemeyebilir ve profosyonel kimi süreçler isteyebilir. Bunlar ateller ve ağız koruyucularıdır. Bu malzemeler dişlerin birbirine temas etmesini önleyerek diş sıkmanın önüne geçmek için tasarlanmıştır.Sert bir akrilikten ya da daha yumuşak gereçlerden yapılan bu araçlar duruma nazaran alt yahut üst dişlerin üzerine oturtulabilir. Daha önemli olaylarda ve aşınmanın çok olduğu durumlarda tabip restorasyonlar(dolgu) ya da hasar daha fazlaysa kron(protetik kaplamalar) ile müdahele edebilir.
İlaç tedavisi: genel olarak birden fazla bruksizm hadisesinde ilaç tedavisi tek başına çok etkilli değildir. Hafif seyreden olaylarda kas gevşetici ve türevi ilaçlar güzel gelebilir. Birtakım durumlarda tabip hastaya yatmadan evvel kas gevşetici almasını önerebilir. Doktor hastanın gerilim ve kimi duygusal sıkıntılarla başa çıkabilmesi için kısa vadeli antidepresan yahut anti-anksiyete ilaçları kullanımını önerebilir. Ancak bu ilaçları tabibe istişareden almak ve kullanmak yalnıştır. Farklı bir durum olarak, birey kullandığı ilaçların tesirinden ötürü bruksizmi izleneyiorsa, doktor kullanılan ilacı değiştirebilir ve ya dozunun azaltılmasını isteyebilir.
Dental botoks:Botoks tedavisinde, bedene enjekte edilen bir madde(closridium botulinumden üretilen bir protein) bölgedeki kasın işlevin süreksiz olarak azaltır yahut yok eder. Bu nedenle de diş sıkma tedavisinde masseter ve temporal(çene ve şakak bölgesindeki) kasları gevşetmek için kullanılır. Kas yoğunluğu, bruksizmin boyutu, cinsiyet ve deri kalınlığı uygulanacak ilacın ölçüsünü ve uygulama bölgesini değiştirebilir.
Botoks tedavisi tesirini 2-3 gün sonra göstermeye başlar, 15. Günde maximum düzeye ulaşır ve bu tesir yaklaşık olarak 4-6 ay sürer.
Botoks tedavisi ağrılı bir süreç değildir.botoks uygulacak bölgeye cildi uyuşturan krem uygulanır ve 10 dakika beklenir. Akabinde ilaç işaretlenen bölgeye enjekte edilir.
Evde bakım ve ömür stili değişiklikleri:
Diş sıkma alışkanlığını azaltmak için gün içinde dikkat etmeniz gereken kimi faktörler vardır. Gerilimden uzak durmak, gece yatmadan sıcak bir duş almak,rahatlatıcı meditasyon ve spor yapmak diş sıkmanıza güzel gelebilir.Akşamları uyarıcı unsurlardan kaçınmak,alkol kahve ve çay tüketimini azaltmak size yardımcı olabilir.Birey sistemli ahenge alışkanlığı kazanmaya ve tıpkı saatte yatmaya itina göstermelidir.