Depresyon yaşayan bireyler farklı semptomlar yani belirtiler gösterebiliyor. Semptom sözünün Türkçe karşılığı belirti, işaret.
Depresyonda görülen semptomların neler olduğundan bahsetmeden evvel şunu söylemek istiyorum: Depresif ruh haline bir çoğumuz vakit zaman girebildiği için klinik manada depresyonda olup olmadığımızı fark etmemiz değerli. Zira bunu fark etmezsek bu meseleyle ilgili yardım arayışına da ne yazık ki girmiyoruz. Bu büyük bir risk zira, depresyonda olduğumuz halde yaşadığımız ve biraz sonra bahsedeceğim belirtileri küçümsersek, önemsemezsek ya da hayatın bir modülü üzere algılarsak yardım arayışına girmeyeceğimizden depresyonumuz ilerliyor.
Şu noktalar kıymetli: Depresif semptomlar 2 haftayı geçen bir mühlet boyunca aralıksız devam ediyorsa depresyon hastalığı ile ilgili şüphelenmek gerekiyor.
Depresyondaki kişi ortada bir neden yokken depresif semptomları yaşıyor.
Tabi söylediğim üzere 2 haftayı geçmesi lazım bu müddetin.
Ya da ortada bir neden varken semptomlar 3 ayı geçen bir müddet boyunca azalmadan devam ediyorsa. Ortada bir neden olmasından kastım, sevdiğimiz birinin kaybı, iş kaybı, maddi zahmetler üzere değerli hayat değişiklikleri. Bu durumlarda depresyon semptomları görülmesi olağan. Bu bir yas süreci. Lakin yas sürecinde birkaç ay içinde bu semptomların azalma eğilimine girmesi gerekmekte. Semptomlarda azalma olmuyor hatta artma oluyorsa depresyon hastalığı gündemde olur.
Depresyonda olan farklı şahıslarda bu belirtilerin kimileri daha ön planda olabiliyor. Bir bireyde bir ya da birkaç belirti daha ağır olup öbür belirtiler olmayabiliyor ya da daha az şiddette olabiliyor.
Depresyonda görülen en yaygın belirtilerden biri güç düşüklüğü. Birtakım beşerler rastgele bir aktivite içinde olmadıkları halde yorgun hissediyor, ağır bir güç düşüklüğü biçiminde ve ilgi kaybı ön planda olarak depresyonu yaşıyorlar. İlgi duydukları alanlara ilgi duymamaya başlıyorlar ya da evvelce aldıkları zevki alamıyorlar.
Bazı şahıslarda değersizlik, suçluluk duyguları ağır bir formda ön planda olurken, kimilerinde hayattan umutsuzlukduygusu ön planda yaşanıyor.
Bazıları işlerinde ya da hayatları ile ilgili irili ufaklı konularda kararlar vermekte zahmet yaşamaya başlıyor. Lakin, bu durumda kişi, konsantre olamadığından şikayetçi olurken, aslında depresyona girmiş olabiliyor.
Bazılarında uyku sorunları ön planda olmakta. Uykuya dalamama, sık sık uyanma, sabahları uyanamama, çok uyku üzere farklı formlarda uyku meseleleri yaşanıyor. Bu bireylerde uykusuzluk yaşadığı şikayeti ile bir doktora gidebiliyor lakin aslında depresyon yaşıyor.
Büyük ölçülerde kilo kaybı ya da kilo alımı da depresyonu işaret eden belirtilerden. Depresyondaki kişi de iştah kaybı ya da tam karşıtı iştah artması kelam konusu olduğundan yaşanan kilo sorunu yalnızca kilo ile ilgili bir sorun üzere algılanabiliyor. Halbuki kişi bir müddettir depresyonda olduğu halde bunu fark edemeyebiliyor.
Sosyal aktifliklerin azalması ya da beşerlerle bağ kurmanın büyük ölçüde kesilmesi de depresyon işaretlerinden. Bazen bu durumu herkes dönemsel yaşar. Fakat uzun müddettir bu durum devam ediyorsa depresyon durumu kelam konusu olabiliyor. Kişi beşerlerle görüşmek istememesinin nedenlerini öbür nedenlere bağlama eğiliminde oluyor; örneğin, herkes çok sıkıcı konuşuyor, saçma konuşuyor.. bıktım bu insanlardan.. konuşacak bir şey bulamıyorum.. evvelce de boşa konuştuğumu fark ettim üzere münasebetleri kişinin öne sürmesi depresyonda olduğunu fark etmesini engelleyebiliyor.
Beden ve baş ağrıları da depresyon semptomlarından. Fakat fizikî bir durum yaşadığı için ve dikkat bu ağrıya verildiği için kişi depresyonda olduğunu fark edemeyebiliyor. Kişi ağrılarıyla ilgili tahlil arıyor. Bu nedenle ağrıların nedeni depresyonsa bu anlaşılamıyor.
Cinsel güçte ve istekte düşme depresyonun en çok görülen belirtilerinden. Fakat bilhassa bayanlarda bu belirtiler önemsenmeyebiliyor. “Benim için cinsellik o kadar da değerli değil” üzere niyetler ya da isteksizliği ilerleyen yaşa bağlama üzere telaffuzlar birtakım bayanların yaşadıkları depresyonu fark edememelerine neden olabiliyor.
Ölmek istemek ve intihar fikirlerinin gelmesi de birtakım depresyonlarda görülüyor.. Bir şey olsa da şu hayat bitse, Allah canımı alsa da kurtulsam üzere niyetler ağır bir biçimde gelebiliyor. Ya da kendini öldürmekle ilgili fikirler gelebiliyor ve planlar yapılabiliyor.
Mevsimlere bağlı bir halde depresif hale girilebildiği üzere aşırı hareketlilik ve özgüven ile depresyonun birbirini izlediği birkaç aylık devirler halinde de bu rahatsızlık görülebiliyor ki buna bipolar bozukluk ya da manik depresif bozukluk diyoruz. Bu rahatsızlığı depresyondan farklı pahalandırmak gerekmekte.
Postpartum depresyon olarak bilinen doğum sonrası depresyon hali bayanlarda çok görülen bir depresyon tipi. Doğumdan sonraki birinci birkaç ayda olabildiği üzere birinci bir sene içinde rastgele bir vakitte da ortaya çıkabiliyor. Bebeğe ziyan verme takıntısı bu cins depresyona eşlik edebiliyor.
Şunu tekrar vurgulamak isterim; Depresif hal 2 haftadan uzun sürüyorsa klinik manada depresyondan kuşkulanmak gerekiyor.
Kadınlarda depresyon görülme sıklığı erkeklere oranla iki kat daha fazla. Bunun nedeni, erkeklerden farklı olarak bayanlardaki hormonal değişimlerin olmasına neden olan periyotların daha çok olması; örneğin ergenlik devri, adet periyotları, meapoz ve gebelik devrindeki hormonal değişimler ve buna bağlı depresyon semptomlarının ortaya çıkması.
Erkeklerde depresyon görülme riski daha düşük lakin şunu da vurgulamak gerekir ki erkeklerin depresyon tanısı alma oranları da daha düşük. Bunun bir nedeni erkeklerin yardım arayışına daha az giriyor olmaları. Hasebiyle daha az teşhis konmuş oluyor. Öteki bir neden de depresyonda olan erkeklerin öfke denetiminde bayanlara kıyasla daha fazla zorluk yaşamaları ve etraftakilere karşı düşmanca yaklaşımlarda daha çok bulunmaları. Sonlu ve öfkeli hal ön plana çıkıp depresyonda olan bir erkeğin fark edilmesini güçleştiriyor. İçki ve husus kullanımı da erkeklerde temel sorun depresyon olduğu gerçeğini görmeyi engelliyor.
Ercüment Doğan, Ph.D.
Klinik Psikolog
