DÜŞÜNDÜĞÜMÜZDEN DAHA GÜÇLÜYÜZ
Hayatımız boyunca birçok zorlukla karşılaşıyor ve bunlarla başa çıkmaya çalışıyoruz. Kimi zorlukların
üstesinden kolay kolay gelebiliyorken, kimini atlatmakta zorlanıyoruz.
Kimi vakit ise bir sıkıntıyla karşılaşmamışken “ya şöyle olursa” deyip gelecekteki olumsuz ihtimalleri
düşünüp kaygılanıyoruz. Okuyuculara şu soruyu sormak isterim; şimdi yaşanmamış, tahminen de hiçbir
vakit yaşanmayacak olan olumsuz ihtimaller neden bizi bu kadar kaygılandırıyor?
Kaygılanıyoruz zira olumsuz mümkünlüğü zihnimizde felaketleştiriyoruz. Güya korktuğumuz olasılık
gerçekleşirse, dünyanın sonuymuş üzere algılıyoruz.
Kaygılanıyoruz zira başa çıkma gücümüzün yetersiz kalacağını düşünüyoruz.
Kaygılanıyoruz zira üstesinden gelemeyeceğimizi zannediyoruz.
Şimdiye kadar yaşadıklarımızı bir düşünelim. Aşağıdaki olumsuz durumlardan bir kısmını
yaşamayanımız yoktur. Bugüne kadar;
Hangimiz bir yakınını kaybetmedi?
Hangimiz bir kaza yahut kıymetli hastalık atlatıp mevtin kıyısından dönmedi?
Hangimiz bir ilgiden ayrılmak zorunda kalmadı?
Hangimiz ekonomik bir zorluk yaşayıp parasızlık görmedi?
Hangimiz bir yere yahut sevdiklerine veda etmek zorunda kalmadı?
Hangimiz kıymetli bir imtihan öncesi uykusuzluk yaşamadı?
Bu soruları çoğaltabiliriz. Bu kadar zorluğu yaşamış şahıslar olarak, bu zorlukların üstesinden gelmedik
mi? Acımızı yaşayıp günlük işlerimize dönmedik mi? Yaşananları geride bırakıp önümüze bakmadık
mı? Tahminen zorlandık, tahminen yıprandık, tahminen günlerce acı çektik. Lakin o denli ya da bu türlü bir şekilde
üstesinden geldik.
Epey şeyin üstesinden gelmemize karşın neden kaygılanmaya devam ediyor ve üstesinden
gelemeyeceğimizi düşünüyoruz? Zira yaşayacağımızı düşündüğümüz mümkün zorluğu aşmak için
gereğince kaynağımız olmadığını varsayıyoruz.
Zorlukla karşılaşmayan kişi, onunla başa çıkabilecek gücü olup olmadığını bilemez. Kişinin sahip
olduğu gücü görebilmesi için zorlukla karşılaşmış olması gerekir. İzlediğim bir görüntüde çocuğuna araba
çarpan bir anne, otomobilin ön tarafını tek başına kaldırıyor ve tekerin altına sıkışan çocuğunun çıkması
için var gücüyle çabalıyordu. O anne kazayı yaşamamış olsaydı, otomobilin ön tarafını tek başına
kaldırabilir miydi? Ya da Seyit Onbaşı, Çanakkale Savaşı’nda kaldırdığı 250 kilogramlık topu, savaş
öncesinde kaldırabileceğini öngörebilir miydi?
Zorluğu yaşamadan kişinin sahip olduğu gücü ve potansiyeli görmesi mümkün değildir. Başa çıkma
sistemi, kişi zorlukla karşılaştığında devreye giriyor ve kişinin zorluğun üstesinden gelmesini
sağlıyor. İnşirah Suresi’nde yer alan; “şüphesiz her zahmetle bir arada kolaylık vardır” ayeti de
kolaylığın, zorluktan evvel yahut sonra değil, zorlukla birlikte olduğunu vurguluyor.
Kişi, başına gelecek mümkün olumsuz durumlarla ilgili dert yaşayabilir. Bu dert aslında kişinin, olumsuz
senaryolara ve ihtimallere karşı önlem almasını sağlayan fonksiyonel bir histir. Fakat kişi kaygıyı
fonksiyonel olarak değil de fonksiyonu bozacak halde yaşadığında hayat epey zorlaşabiliyor. Tasanın işlevi
bozmasının nedeni, kişinin yaşayacağı zorluğun üstesinden gelemeyeceğini düşünüp, tahlil yerine
probleme odaklanmasından ötürüdür. Kişinin üstesinden gelemeyeceğini düşünmesinin nedeni ise;
zorluğun kestirim edilebilir, başa çıkma gücünün varsayım edilemez olması ve başa çıkma gücünün,
zorlukla karşı karşıya kalınmadan ortaya çıkmamasıdır.
Hepimizin sıkıntılarla başa çıkabilecek içsel ve dışsal kaynakları vardır. Umutlu olmak, çözüme
odaklanmak, optimistlik, esneklik, dua etmek, meditasyon yapmak içsel kaynaklara; arkadaş/aile
takviyesi, kişinin etrafında ona yeterli gelecek şeyler de dışsal kaynaklara örnek olarak verilebilir. Bu
kaynakların farkına varmak ve onlardan güç almak, meselelerin üstesinden gelmeyi kolaylaştırabilir.
Sahip olduğumuz kaynakları fark etmenin yanı sıra, hangi başa çıkma stratejisini uyguladığımızı da
bilmemiz faydalı olur. Sorun odaklı mı, his odaklı mı, kaçınmacı mı bir yol izliyoruz? Örneğin bir
sorun karşısında kendini alışverişe vermek, alkol almak, sorun yokmuş üzere davranmak işlevsel
olmayan kaçınmacı stratejilerdir. Fonksiyonel olmayan stratejiler yerine işe fayda stratejiler uygulamak
sorunun üstesinden gelmeyi kolaylaştıran değerli bir etkendir. Başa çıkma stratejileri öbür bir yazının
konusu olduğu için burada kesiyorum.
Özetle, günlük hayat akışında öngördüğümüz yahut öngöremediğimiz pek çok meseleyle karşılaşabiliriz.
Problemlerin üstesinden gelebileceğimize inanır, bunun için sahip olduğumuz iç ve dış kaynaklarımızı
fark edebilir ve fonksiyonel olan başa çıkma stratejileri uygularsak problemleri daha kolay bir şekilde
atlatabiliriz. Daha evvel yaşadığımız sıkıntıları nasıl atlattıysak, şimdikileri de atlatabileceğimizi
düşünmek ve buna inanmak başa çıkmayı kolaylaştıracaktır. Reşat Nuri GÜNTEKİN’in söylediği üzere;
“En uzun, en çaresiz geceni düşün, Sabah olmadı mı? Tekrar olur.”
