Kronik Sistit Nedir ve Nasıl Tedavi Edilir?
Prof. Dr. Hakkı PERK
Kronik Sistit Nedir?: Kronik sistit, mesane duvarında gelişen uzun vadeli müzmin iltihabını yani enfeksiyonunu tabir eder. Mesane enfeksiyonu öncelikle ağrılıdır, tahriş edicidir ve ekseriyetle hayat kalitesini bozar. Kronik sistit, enfeksiyonun böbreklere ve genital sisteme yayılması durumunda önemli bir sıhhat sorunu oluşturabilir. Temel olarak; Dizüri (yani ağrılı idrara çıkma), İdrar sıklığı, acil idrara çıkma gereksinimi, kasıklarda ağrı, idrarı tam boşaltamama hissi üzere şikayetler ve belirtilerle karakterize edilen klinik bir sendromdur. Hastalık şiddeti değişebilen dönemlerle, iyileşme-alevlenme formundadır.
Kronik Sistit Nedenleri Nelerdir?
A. Mikrobik Nedenler
Kronik yahut tekrarlayan sistitte sıklıkla çeşitli bulaşıcı mikroorganizmalar bu hastalıkta ana etkendir. Aşağıda verilen bu mikropların tümü, idrar ve vajinal sıvı kültürlerinde tek bir başına olarak yahut ikili (hatta üçlü) küme halinde bulunabilir. Lakin, sıklıkla idrar/vajinal mikrobiyolojik testlerin yetersiz yapıldığı ve hasebiyle etkenin ortaya çıkarılamadığı durumlar kelam mevzusudur. Fakat çoklukla kronik yahut tekrarlayan sistite neden olan faktör her vakit mikrobiktir. Vajinada belirtiler olsa da olmasa da vajinal sıvıda mikropların varlığı mesanenin bayanlarda vajinaya yakın olması nedeniyle değerlidir.
Bu bakteriler şunlardır:
- Escherichia coli (%65-70)
- Proteus (%35)
- Klebsiella (%30)
- Enterokoklar (%25)
- Streptococcus küme B (%15)
Ek olarak, yaygın olarak cinsel yolla bulaşan ve kronik sistite neden olabilen mikroplar ise şunlardır:
- Klamidya (%30)
- Ureaplasma (%25)
- Mikoplazma (%15)
- Gardnerella vajinalis (%10)
B. Yanlış Tedavi Edilen Mesane Patolojik Durumları
En sık görülen senaryolar şunlardır:
- Herhangi bir tedavi verilmeyen yahut uygun halde tedavi edilmeyen kendi kendine düzelen akut idrar yolu enfeksiyonları.
- Diğer bölgesel organların hastalıklarına bağlı düşük profilli idrar yolu enfeksiyonları
- İdrar kültüründe mikrop saptanmayan pelvik ağrı, sıklıkla anksiyeteye yahut öteki psikosomatik sıkıntılara bağlı durumlar.
Kronik Sistit Nasıl Oluşur?
- Enfeksiyon düzeneği: Mikroplar öncelikle idrar kanalından girer ve mesane duvarını istila eder. Bu cins mikroplar çoğunlukla bağırsak kanalında bulunan mikroplardır.. Mesane duvarına sızıp enfeksiyon oluşturmak için yalnızca mikrobiyal casusun varlığı kâfi değildir. Mikroplar, özel şartlar altında ve çeşitli nedenlerle ansızın virülansı yani toksik tesirleri artar.
- Kronik Sistitin uzun müddetli sistemi: Pek çok bayanın neden kronik yahut tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonundan muzdarip olduğunu açıklayabilecek üç teori vardır:
- Gizli yahut akut fakat uygunsuz biçimde tedavi edilmiş idrar yolları enfeksiyonları mesanenin iç yüzeyini yine programlayarak onu daha hassas hale getirebilir.
- Bakteriler biyofilm formunda bir katman oluşturarak gizlenebilir ve görünmez kalabilir. Bu nedenle antibiyotikler bakterilere ulaşamamakta ve bağışıklık sistemi çöktüğünde bakteriler tekrar ortaya çıkmaktadır.
- Mikroplar mesane mukozasının daha derin katmanlarına girebilir ve nüfuz edebilir ve bunlardan küçük bir kısmı mesane hücrelerinin içine bile girebilir. Bu değerli bir noktadır zira hücre içindeki mikroplar antibiyotiklerden etkilenmezler ve bağışıklık sistemi tafından da algılanamazlar. Mikroplar her an aktive olabilir, bölünebilir ve mesanedeki yeni taze hücrelerine nüfuz edebilir.
- Mesanenin zayıflamış bağışıklık sistemi:
- İdrarı tam boşaltamama: İdrar kalıntısının olmadığı, çok uygun bir akıntı olması mümkün bir enfeksiyonu önleyen kıymetli bir faktördür. İdrarın tam boşaltılamadığı tam aksisi durumda ise durumda işe mikroplara tam bir ortam oluşturur. enfeksiyonların oluşmasına neden olur. Mesane-üretral düzeneğin işlev bozuklukları, idrar yolları darlıkları ve rahim sarkması idrarı tam boşaltamamaya neden olarak, mikropların üremesi için vasat oluşturabilirler.
- İdrar kanalındaki savunma hücre blokları: İdrar kanalı boyunca savunma hücrelerinin varlığı, gelen mikroorganizmaları yakalar. Üretrada yaralanma yahut iltihaplanma olduğu durumlarda sistemin aktifliğinin azaldığı anlaşılmaktadır.
- Vajinal mukozal savunma: Vajinal mukozal katman ve perineal bölge, savunma sistemi olarak asidik mikro ortamların yanı sıra laktobasil üzere mikroorganizmalara da sahiptir. Bunlar çeşitli mikropların tutunmasını mahzurlar. Vajinal duvarın yahut perineal bölgenin mikro ortamını değiştirebilecek durumlar vardır: Mantar enfeksiyonları, antibiyotik kullanımı, öbür ilaç kullanımları, uyuşturucu kullanımı, Vajinal atrofi(menopoza bağlı)
- Kronik sistitin oluşumuna katkıda bulunan risk faktörleri
- Kadın idrar kanalı uzunluğu 4 cm’dir (erkeklerde 15 cm’dir), bu da mikrobun giriş arasının daha kısa olduğu manasına gelir.
- Vajinal hamilelik denetimi için kullanılan vajinal diyaframlar
- Özellikle tedbir alınmadan, sık ve değişik partnerlerle cinsel bağlantı.
- Normal florayı azaltma yahut yok etme yan tesiri olan antibiyotiklerin sık kullanımı. Bu, vajinal yahut perineal bölgedeki mikro ortamın değişmesine neden olarak bölgeyi daha savunmasız hale getirir.
- Aşırı alkol ve şekerli besin tüketimi ile beslenme.
- Östrojenin azalması üzere hormonal anormallikler dokuların kanlanmasında değişikliklere yol açabilir. Vajina, üretra ve mesanede doku incelir, zayıflar ve hami katman kaybolur. Tüm bu değişiklikler enfeksiyon riskini yahut iltihabın tekrarlama riskini artırır.
- Hamilelik sırasında idrar yollarında meydana gelen değişiklikler enfeksiyon (kronik sistit gibi) oranını artırır.
- İkiden fazla doğum yapmış yahut biraz daha ileri yaştaki (veya menopoz sonrası) bayanlarda şu sıkıntılar yaşanabilir: İdrar kaçırma, sistosel(mesane sarkması), Atrofik Vajinit(menopoza bağlı) ve sık İdrar yolu enfeksiyonları
Kronik Sistit Belirtileri Nelerdir?
Sık idrara çıkma: Çoğu durumda tek yahut en baskın belirti olmasına karşın hasta tarafından başlangıçta fark edemeyebilir. Bunun nedeni, artan idrara çıkma sıklığının yavaş ve kademeli olarak artmasıdır, hasebiyle bu olağan bir durum olarak algılanır. Bu nedenle, gün boyunca idrara çıkma sayısı olağanda olan 3-4 seferdir, bu sayı günde 6-9 defaya çıkınca hasta bunun olağandışı olduğunu anlayabilir.
Kronik sistit hastası olan hasta sık idrara çıkma durumuna şu halde “uyum sağlamaya” çalışıyor ve aşağıdaki üzere makul hareketleri yapmayı öğreniyor:
- Dışarıdayken nereye idrar yapacağını aramaya zorlanmamak için meskenden çıkmadan evvel idrara çıkmak.
- Odadayken tuvaletlerin nerede olduğunu öğrenmeye çalışmak.
- Tiyatro yahut sinemada tuvaletlere kolay ulaşabilmek için kapı kenarı koltuklara oturmak.
- Seyahat ederken idrar yapmak için ortada birkaç defa durmaya çalışmak.
İdrar yaparken yanma- Yangılı idrar: İdrar yaparken yanma hissi çoklukla idrar yolu enfeksiyonu dediğimiz duruma işaret eden bir belirtidir. Çoklukla geçicidir ve tahminen de nispeten ılımlıdır. Yanma uzun sürmezse endişelenecek bir şey olmadığını düşünebiliriz. Bilhassa birden fazla ilaç tedavisi gören ve sonuç alamayan bayanlarda bu rahatsızlığın yoğunluğu ve sürekliliği nedeniyle ağır ruhsal rahatsızlık durumu ortaya çıkabilir. .
Bulanık idrar ve idrarda berbat koku: İdrarın berraklığının kaybının gözlenmesi.Nispeten güçlü itici berbat idrar kokusunun varlığı kronik sistitin belirtisi olabilir. Her ikisi belirti de idrar yolu enfeksiyonunu ı gösteren ögelerdir.
Acil idrara çıkma ihtiyacı(urgency): Bu hastanın çok güçlü, hatta karşı konulmaz bir idrar yapma isteği hissettiği anlardır. Birçok vakit hasta bunu da denetim edemez. O sırada çabucak idrarını yapmak için tuvaleti bulamazsa idrar kaçırmanın bile mümkün olduğu hissine kapılıyor.
Acil idrara çıkma isteği şu durumlarda ortaya çıkar:
- Hastalığın kronikliği, yani müzmin olduğunu.
- Mesane duvarının şiddetli iltihaplanma geçirmiş olması durumu
İdrar kaçırmak, İdrarını tutamamak: Bazen çok ağır idrar yapma gereksinimi hisseden hastanın tuvalete gitmeye vakti olmaz ve birkaç damla ya da çok daha fazla idrar kaçağı olabilir. Hastanın ruhsal istikrarı ve ömür kalitesi açısından epeyce berbat bir belirtidir. Bu çoklukla idrar yolu enfeksiyonu hikayesi olan ileri olaylarda ortaya çıkar.
Hematüri, İdrarda kan görülmesi: Mikroskobik (yani eritrositleri sırf idrar analizinde ortaya çıkabilir), Makroskobik, idrarın renginin koyu kırmızıdan açık kırmızıya kadar değişen renkte çıplak gözle görülebilen kanama olabilir. İdrarda kanama çoklukla ağır yahut akut tekrarlayan enfeksiyon olduğunda ortaya çıkmaktadır. Ekseriyetle çok telaşa neden olan bir semptomdur (kronik sistit).
İdrarını tam boşaltamama hissi: Bu belirti, idrara çıkma sonrasında mesane içerisinde kalan idrar ölçüsü hissini söz eder. Birtakım durumlarda hastalar şuna muhtaçlık duyarlar:
- Tuvalette daha uzun müddet kalırlar, idrarı olabildiğince boşaltmak için
- İdrar yaptıktan çabucak sonra tekrar idrar hissi duyup tekrar tekrar tuvalete gitme muhtaçlığı hissetmesi
Kasıkta yani Suprapubik bölgede ağrı yahut yük hissi: Alt karın bölgesinde basınç yahut gerginlik hissi, ve ağrının hissedilmesidir. Çoklukla çok fazla idrarımızın olduğunu hissettiğimizde çok ağır hale gelir. İdrar yaptıktan sonra ağrının şiddeti bir müddetliğine kaybolabilir fakat bir müddet sonra tekrar ortaya çıkar.
Belde yani Lomber bölgede yük yahut ağrı hissi: Böbreklerin olduğu bölgede ortaya çıkan küçük yahut orta şiddette belde ağrı hissedilebilir. Bu belirti, kronik sistit sendromunun çeşitli durumlarında ortaya çıkar, lakin ekseriyetle bel ağrısıyla karıştırılır.
Hasta sıklıkla sorunun kronik sistitten çok şu olduğunu düşünür:
- Özellikle ağrı yahut uyuşma bacaklara yansıdığında omurga yani bel fıtığı olabileceğini.
- Böbreklerde taş yahut kum olabileceğini
- Bağırsak yahut safra kesesi hastalığı olabileceğini.
Müphem belirli meçhul mide ve bağırsak rahatsızlığı hissedilmesi(Atipik gastrointestinal rahatsızlık): Açık bir neden olmaksızın karında gaz (şişkinlik) hissi yahut kabızlık olabilir. Mide bağırsak sisteminin detaylı bir biçimde denetim edilmesi (örn. gastroskopi yahut kolonoskopi) ve organik bir şey bulunamaması, çoklukla yanlış bir biçimde bu hastalara irritabl bağırsak sendromu tanısı konur. Sonuşta kronik mesane inflamatuar hastalığından kaynaklanan bir belirti olduğu kanıtlanmıştır.
Genital sistem belirtileri: Bayanlarda genital sistem üriner sistemle direkt bağlıdır. Bu nedenle vajina, rahim ağzı ve rahimdeki enfeksiyonlar çoğunlukla mesanede meseleye neden olur. Hastaların bilmesi gereken şey, genital sistemdeki enfeksiyonların idrar yolu enfeksiyonlarının %80’inden fazlasına eşlik ettiğidir. Bayan idrar yollarındaki enfeksiyonların birçok (%95’e kadar) mesanede de bulunmaktadır. Sorunun tekrarlamadan kesin tahlilini sağlamak için bir arada tedavi etmeliyiz.
Özellikle şunlara dikkat edilmelidir:
- Genellikle vajinal mukozadaki öteki enfeksiyonların eşlik ettiği tekrarlayan mantar vajiniti.
- Vajinadan olağandan daha fazla ölçüde ve farklı kokuda sıvı gelmesi, vajinal akıntı
- Vajina ağzında(Vulvanın dudaklarında) yahut vajinanın içinde kaşıntı.
- Menstruasyon (adet) sırasında şiddetli ağrı, bilhassa ağrının azaltılması için ilaç gereksinimi duyulması.
- Cinsel alaka sırasında yahut çabucak sonrasında genital bölgede ağrı hissi (disparoni).
- Hastaların bilmesi gereken şey, genital sistemdeki enfeksiyonların idrar yolu enfeksiyonlarının %80’inden fazlasına eşlik ettiğidir. Bayan üriner sistemindeki enfeksiyonların birçok (%95’e kadar) mesanede bulunur. Sorunun tekrarlamadan kesin tahlilini sağlamak için hepsini birebir anda tedavi etmeliyiz.
Kronik Sistit tanısı nasıl konulur?
A- Laboratuvar testleri
1- İdrar Muayenesi: İdrar örneğinin mikroskop altında incelenmeside ; Beyaz kan hücreleri, Kırmızı kan hücreleri, Bakteriler, Kristaller üzere mikroskopik bulgularının tümü Mesanes Enfeksiyonunun tanısı için güçlü göstergelerdir. Ayrıyeten İdrarın Asitlik derecesi (pH) olağandışı ise hastada idrar yolu enfeksiyonu yahut öbür bir rahatsızlık göstergesi olabilir. idrarda olması gerekenden fazla protein çıkması; enfeksiyon yahut böbrek hastalığının belirtisi olabilir.
İdrarda Şeker varlığı diyabeti gösterir. Şeker düzeylerini denetim edemeyen hastalar idrar yolu enfeksiyonlarına yatkındır. İdrarda beyaz kan hücrelerinin olağandan fazla görülmesi; idrar yolunun rastgele bir yerinde enfeksiyon yahut iltihaplanma olduğunu gösterir. İdrarda nitrit olumluluğu; muhakkak bakteri cinslerinin neden olduğu enfeksiyonun varlığını gösterir. Yeniden idrarda Kırmızı kan hücrelerinin varlığı enfeksiyon, taş yahut daha önemli (Kanser gibi) hastalıkların belirtisi olabilir.
Hem lökosit hem de nitrit olumlu sonuçları olan bir hastada , idrara yolu enfeksiyonu olduğunun uygun bir göstergesi olduğu sayılabilir. Hem lökositler hem de nitritler için olağan yani negatif olması birtakım hastalıkların dışlanması açısından yararlıdır.
2- Kültür Yapılması
İdrar Kültürü: İdrar kültürleri şu hastalar için büyük ehemmiyet taşımaktadır:
- Komplike, ağır ve karışık idrar yolu enfeksiyonu düşünülen hastalar.
- İdrar problemlerinin sık sık ve tekrar tekrar yine ortaya çıktığı hastalar
- Başlangıçtaki antibiyotik tedavisi ile sorunu çözemeyen kişiler
- Anormal kasık ağrısı belirtisi olanlar (Atipik pelvik belirti) hastalar
- Böbrek iltihabı(Akut piyelonefrit) de dahil olmak üzere üst idrar yolları enfeksiyonu olanlar.
Pozitif idrar kültüründe mikrop ölçüsü klasik olarak eşik pahanın > 100.000 cfu/mL dir lakin bu konsept değişmiştir. Son birkaç yıldır hem mikroskobik idrar incelemesinde lökosit görülmesi, hem de idrar yolu enfeksiyonu belirtileri olan bayanlarda bakteri sayısı yalnızca 100 cfu/mL’yi fakat aşan idrar kültürünün olması olumlu kabul edildiğini düşünülmektedir.
İdrar Kültür ile ilgili birtakım kıymetli notlar şunlardır:
- İdrar kültürleri negatif olan fakat tipik idrar yolları enfeksiyonu belirtileri olan ve idrarda beyaz kan hücreleri bulunan hastaların yarısından fazlasında Chlamydia trachomatis bulunduğunu gösterilmiştir.
- Herhangi bir mikrop saptanamayan ve idrar yolları enfeksiyonu düşünülen bayanlar hala standart sistit tedavisinden yarar görebilmektedir.
- Orta yahut şiddetli idrar semptomlarının olan hastaların %20’sinde kültürde mikrop saptanamayabilir.
Vajinal sıvı kültürü: Vajina mikroba bağlı olarak mikrobiyal kolonizasyon için nispeten uygun bir ortamdır. Lokal iltihaplanmanın yanı sıra mikroplar idrar kanalına ve mesaneye çarçabuk girebilir. Vajinadaki bakterilerin bulunması sıklıkla kronik sistitin etken mikrobunun belirlenmesine yardımcı olabilir. Vajinal sıvı kültürlerinin hakikat formda gerçekleştirilmesinin özel maharet, bilgi ve tecrübe gerektirdiğini burada vurgulamalıyız.
Bu yüzden Vajinal kültür ile ile ilgili birtakım dikkat edilecek noktalar vardır:
- Vajinal kültürlerde saptanan mikropların kronik sistit etkeni olma ihtimali yüksektir.
- Vajinit, vajen enfeksiyonu (belirti veren ve vermeyen) her vakit olmasa da birçok olayda mesane enfeksiyonu ile birlikte görülür.
- Kronik vajinal enfeksiyon çoklukla tekrarlayan mantar enfeksiyonu ile beraberdir.
- Hem kültür için vajinal numunelerin toplanması hem de kültürün kıymetlendirilmesi , yüksek nitelikli ve tecrübeli tabipler gerektirir.
- Tedavi seçenekleri her vakit hem vajinayı hem de mesaneyi içermelidir.
Adet devri Rahim (Endometrium) doku kültürü: Bu, mikropların rahime ulaşıp ulaşmadığını göstermek için çok değerli ve gerekli bir testtir. Bilhassa vajinal sıvı kültüründe ağır enfeksiyon görüldüğünde epeyce bilgilendiricidir. Mikrobiyal etkeni bulmaktan bağımsız olarak, bölgedeki beyaz kan hücrelerinin sayısını saptamak bile değerlidir. Çünkü vajinanın önemli bir iltihabı, birebir vakitte rahim iltihabı ile güçlü bir halde bağlıdır. Hastaların %30’undan fazlasında vajinal enfeksiyon, rahim ve hatta tüplerinde enfeksiyonun eşzamanlı varlığının göstergesidir. Bu durum birçok durumda standart ağızdan tedaviye ek olarak. ilaçların damardan verilmesi gerektiren bir durumdur. Tedavi, mikropların rahimden de temizlenmesi gerekir. Temizlenmez ise hamilelikte düşüklere neden olabilir. Rahim enfeksiyonlarında en sık bulunan mikrop klamidya lardır.
B. Ultrason görüntüleme
1- Böbrek-Mesane Ultrasonografisi: Kronik sistiti ile birlikte olan yahut kronik sistitin komplikasyonları ile ilintili ve başka ürogenital sistem ile ilgili bize geniş bilgi sağlayan değerli bir görüntüleme usulüdür.
Bu test aracılığıyla şunları kıymetlendiririz:
- Fonksiyonel mesane kapasitesi.
- İşedikten sonra kalan idrar ölçüleri.
- Mesane duvarının kalınlaşması yahut lezyonları.
- Varsa mesane kanserinin yahut mesanedeki kitlelerin saptanması
- İşeme bozukluğunun mesanede yaptığı sorunları
- Böbrek taşları yahut böbrek ve idrar yollarında genişlemelerin saptanması.
- İdrar yolu mesane birleşimi, Üreterovezikal bileşke (UVJ) taşları/darlıkları.
1- Transvajinal ve vajina girişi(İntroital) Ultrasonu: İdrar yolu enfeksiyonlarına yönelik standart teşhis sürecinde çoklukla transvajinal ve/veya vajina girişi(intraital ultrasonu) kullanılmaktadır. Bayanlarda işeme bozukluğu, idrara çıkma dürtüsü belirtileri, tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları ve idrar kaçırma, ürogenital organlardaki morfolojik ve topografik değişikliklere ikincil olarak ortaya çıkabilir.
Vajina girişi ultrasonu: Ultrasonografi probu, transdüser ekseni beden eksenine karşılık gelecek biçimde dış üretral deliğin çabucak önüne yerleştirilir. Hastayı yarı yatar durumda ve sonograf probu bedenle tıpkı eksende olacak halde muayeneyi gerçekleştirilir.
Vajina girişi ultrasonu(İntroital ultrasonu) kullanarak şu patolojileri bulabiliriz:
- İdrar kanalı balonlaşması(Üretral divertikül)
- İdrar kanalındaki kitleler(Periüretral kitleler)
- İdrar kanalının hunilenmesi
- sistosel- mesane sarkması
Transvajinal ultrason: Ultrason probu vajina içine sokularak yapılmaktadır. Bilhassa mesane ve rahimdeki ürojinekolojik hastalıkların tespitinde tesirlidir.
Transvajinal ultrason şunların tespit edilmesini sağlar:
- İdrar kesesinin patolojileri
- Rahim, tüpler ve yumurtalıklarda mevcut problemler
- Stres tipi idrar kaçırmanın saptanması, ve derecesi
- Rahim sarkmasının saptanması
C. Radyolojik Görüntüleme
1- İntravenöz Ürografi: Ayırıcı teşhisin gerekli olduğu durumlarda intravenöz ürografi tercih edilir. Öncelikle üreterin son kısmını bir taş yahut kitlenin tıkaması ve başka testlerin etiyolojiye ait bilinmeyen sonuçlar vermesi durumunda kullanılır.
2- CT tarama(tomografi): Bazı hadiselerde ayırıcı teşhis için BT taramasının gerekli olabilmektedir, mesane içi lezyonların ve kasık içi patolojilerin saptanmasında değerli bir görüntüleme yoludur.
D. İşeme testi
Bu, hasta idrarını yaparken idrar akışını kaydeden bir aygıtın kullanıldığı invaziv olmayan bir testtir. Uygun hasta hazırlığı altında bize idrar akış suratına (yani kişinin idrarı ne kadar kolay yahut sıkıntı çıkarabildiğine) ait net ve sağlam bir varsayım verebilir. Birtakım olaylarda hastalığın nedeni yahut komplikasyonu (kronik sistit) olabilecek sıkıntıları gösterir. Hastalığın kronikliği hakkında yararlı bilgiler sunabilir ve mutlaka yararlı bir muayenedir. Olağanda bayanlarda max işeme debisi 25-30 ml/sn, mesane kapasitesi: 500-600 ml, işemeden sonra kalan ölçünün 0-10 ml olması gereklidir.
E. Sistoskopi
Mesaneye kamera ile bakılması yani sistoskopi (veya mesane ve üretranın sistoskopisi) mesane hastalıklarının ana muayenesidir. Mesane patolojisinin direkt görsel denetimini tesirli bir formda sağlar. Çağdaş ve teknolojik açıdan gelişmiş sistoskopik aygıtlar, detaylı ve büyütülmüş manzaralar göstererek tabibin aşağıdakileri yapmasına imkan tanır:
Sistoskopide teşhis ve tedavi konusunda bize yardımcı olur:
- Hastalığın cinsini teşhis etmek
- İltihaplı alanın boyutunu değerlendirmek
- Sorunun kronikliğini kestirim etmek
- Uygulanacak tedavi tipini değerlendirmek
- Tedavi mühletinin yaklaşık ne kadar süreceğini iddia etmek
- Mesaneden biyopsi alınmasına imkan sağlar,
- Yakılacak alanlar varsa tedavi gayesiyle bu sürecin yapılmasına imkan tanır
Kronik Sistit nasıl tedavi edilir?
1-İlaç tedavisi
Sistit tedavisinde birinci adım uygun ilacı düzenlemektir. Bu ekseriyetle birkaç ilacın kombinasyonunu kullanmak manasına gelir.
Mikropların saptanması ve tanımlanması: Tespit edilen mikroplar ve bunların dirençleri antibiyotik seçiminde kritik ehemmiyete sahiptir, fakat erken idrar ve vajinal sıvı kültürlerinde mikropların tamamının saptanamayacağını akılda tutmak kıymetlidir. Bu, bazen rutin idrarda yahut vajinal sıvı kültürlerinde üremeyen farklı mikropları hesaba katmak gerekir.
Lezyonların şiddeti: Üretra, mesane, vajina, rahim ağzı ve rahimde tespit edilen lezyonların şiddetinin saptanması
Komplikasyonlar saptanması: İltihaplara eşlik eden komplikasyonların varlığı (üretral darlık yahut idrara çıkma düzeneğindeki bozukluklar yani işeme bozukluğu).
Problemin müzminliği yani Kronik olması: İltihapların hastanın geçmişine bağlı olarak kronik bir hal alması.
Konservatif ilaç tedavisinin mühleti 1 ila 3 ay ortasında sürebilir, kimi olaylarda daha ileri tedaviye gereksinim duyulabilir (örn. 9 aya kadar). Kronik sistitle çabada antimikrobiyal tedaviye ek olarak kimi ağır belirtilerin azaltılmasına yönelik ilaçlar da kullanabiliriz. Bunlar sık ve acil idrara çıkma üzere rahatsızlıkları azaltmak içindir.
2- Mesaneyi ilaçlı sıvı ile yıkanması: Bu süreç birçok kronik sistit olayında bir zorunluluktur ve Kronik Sistit Protokolünün temel bir modülüdür. Uzun müddettir var olan mesane lezyonları, sadece ağızdan alınan ilaçlara dayalı tedaviye hayli dirençlidir. Belli tıbbi ilaçların uygun konsantrasyonlarda karışımlar halinde kullanılmasının son derece düzgün tedavi edici tesirlere sahip olduğu kanıtlanmıştır. Bu yaklaşım birçok hadisede kronik sistiti değerli ölçüde güzelleştirir, hatta büsbütün düzgünleştirir. Kalıcı ve son derece can sıkıcı günlük hayat belirtilerinin olduğu en güç durumlarda bile tesirlidir.
Birinci Evredeki hastalara: Antibiyotikli sıvı ile mesanenin yıkanması sıklığı çoklukla haftada üçtür lakin hastanın durumuna nazaran daha düşük yahut daha yüksek olabilir ve çoklukla 1-2 ay sürer.
İkinci Evredeki hastalara: Üç ila altı ay boyunca her ay birkaç aşılama yapıyoruz.
3- Vajinal tedavi: Vajinadaki mikrobik enfeksiyonun bir ortada bulunması çok yaygındır (%70’i aşan oranlar) ve sistit ile birlikte tedavi edilmesi gerekir. Alışılmış ağız yoluyla alınan ilaçlarlardan sonuç alınamaz ise uygun antibiyotikli vajinal ilaçların aktif karışımı olan vajina içi uygulamakar yapılabilir. Böylelikle, bilhassa mikropların buraya da nüfuz ettiği durumlarda, vajinal bölgede ve rahimde artan ilaç konsantrasyonları elde edebiliriz.
4- İdrar kanalının genişletilmesi: İdrar kanalının ve mesanenin kronik inflamasyonunun işlevsel yahut organik komplikasyonu olarak eşlik eden idrar yolu darlığı durumunda genişletme uygulamaları gerekebilir. Darlık (oluştuktan sonra), vaktinde tanınıp tedavi edilmezse hastalığın tedavisini çok zorlaştırır.
5- Transüretral endoskopik elektrokoter: Çok kronik olan ve mesanenin yıkanma sürecine hayli dirençli lezyonlara sahip kimi çok sıkıntı olgular (vakaların yaklaşık %10-15’i) vardır. Bu durumlarda antibiyotik tedavisi yanında ek olarak eş vakitli olarak mesane lezyonların koterizasyonuna yani yakılmasına başvuruyoruz. Bu, transüretral elektrokoter aygıtı kullanılarak gerçekleştirilir. Alternatif bir tahlil olarak neodimyum (Nd):YAG lazeri kullanabiliriz. Güzelleşme sonuçları çok cüret vericidir. Operasyondan yaklaşık üç ay sonra, kronik sistit hastası olan tüm hastaların güzelleşme oranı neredeyse %96’dır.
6- Bağışıklığın güçlendirilmesi(İmmünoprofilaksi): Antibiyotik ve mesane yıkanması ile orta derecede düzgünleşme gösteren az sayıda hasta vardır. Bu güzelleşme iki halde kendini gösterir: Hastalıkların gücünde hafif azalma, ve alevlenme dönemlerinin ortasındaki mühletin artması, yani tekrar nüks etme mühletinin artması. Tecrübelerimize nazaran bu durumu yaşayan hastalar belirtilerin önemli derecede rahatsız edici seviyede kalması nedeniyle mutlu kalmazlar. Tedavi kürlerinin uzun müddet daima olarak alınmasından sonra bile hastalığın tekrar nüks etmesini önlenmesinde sonuç zayıf kalır.
7- Uzun periyodik düşük doz antibiyotik ve antiseptik kullanımı:
İlaçların çok uzun mühletler boyunca küçük dozlarda alınması şu emellerle yapılır
- Hastalıksız durumunu korumak
- Belirtilerin daha düşük yoğunlukta olmasını sağlamak
- Hastalığın alevlenme periyotlarının sıklığını azaltmak
Kronik sistitin tedavisinde uzun müddetler boyunca küçük dozlarda antibiyotik tedavisi beklenen sonuçları vermiyor üzere görünmektedir. Birçok durumda, bilhassa uzun vadeli (en az 2-3 yıldan fazla) geçmişi olan hastalarda rastgele bir pratik tesir getirmez. Bilakis muhtemelen aşağıdaki üzere olumsuz tesirlere yol açtığını söyleyebiliriz:
- Semptomları kısmen bastırarak hastalığın tedavi edilmesinin aciliyetini azaltabilir.
- Hastalığı maskeleyebilir ve hastalık için-için ilerleyebilir.
- Tedavi kürünün uygun olmaması durumunda hasarın genişlemesi ve komplikasyonların gelişmesi.
- Mikroplar reaktif direnç kazanarak en güçlü antibiyotiklere karşı bile dirençli olmasını sağlayabilir
- Hastalığın tüm bedene yayılma ihtimali.
Bu çok sayıda hastada karşılaştığımız bir durum. Bize gelmeden evvel, çoklukla birkaç yıl boyunca (örneğin 6-10 yıl) kemopreventif yahut güçlü antibiyotiklerle farklı tedaviler görmüşlerdir. Ağır ve uzun müddetli antibiyotik baskısı tedavisi, bu organizmaların en güçlü antibiyotiklere karşı bile çok dirençli hale gelmesine yol açmaktadır. Bu hastalar eninde sonunda radikal bir tedavi için bize geliyorlar fakat olağan ki mikropların direnci nedeniyle, kesin güzelleşmeye kadar daha fazla vakit gerekiyor ve bu da ek ruhsal yüke neden oluyor. Bu nedenle, hastalara antibiyotik bazlı rastgele bir tedaviyi kabul etmeden evvel çok dikkatli olmalarını ve sadece sistit tedavisinde başarılı geçmişleri olan ürologları ziyaret etmelerini şiddetle tavsiye ediyoruz.