Sigaranın neden olduğu hastalıklardan kelam açılınca herhalde birinci akla akciğer kanseri, kronik obstrüktif akciğer hastalığı ya da kalp damar hastalıkları gelir. Fakat sigara ile bağı en az bu hastalıklar kadar ne bir halde ortaya konulmuş bir diğer hastalık da mesane kanseridir.
Evet, çok bilinmese de mesane yani idrar kesesi kanserinin en sık sebebi sigara kullanımıdır. Hastalık orta ara idrarda kan görülmesi ile doktora başvurduğunuzda ortaya çıkar. Bu ağrısız kanama ataklarının altından çoğunlukla idrar kesesi içine parmak üzere uzanan bir mesane tümörü çıkar.
Mesane kanseri idrar yollarında en sık görülen kanserdir. Başka birçok ürolojik hastalık üzere erkeklerde bayanlardan daha sık görülür. Prostat kanseri erkekte en sık görülen kanserdir ve tabi ki mesane kanserinden daha sık görülür. Ama prostat organ olarak idrar yollarına dahil değildir. İdrar yolları kabaca böbrekler, idrar kanalları, idrar kesesi ve dış idrar kanalından oluşur.
Kanser ile tömörün ayırımından da kısaca bahsetmek gerekir. Bahis mesane olduğunda sıklıkla mesane tümörü ve mesane kanseri tabirleri kullanılır. İkisi tıpkı şey değildir. Tümör gözle görülen, muayeneyle ya da sinemalarla saptanan yumrulardır. Bu yumruların berbat ya da güzel huylu olduğunu söyleyebilmek için yumrudan alınan bir örneğin patolojik incelemesi kuraldır. Yeterli ve berbat huylu tümörleri ayıran en kıymetli kriterler tömörün etrafına yayılması ve kan yoluyla öteki organlara sıçramasıdır. Mikroskop altında gözlenen hücreler bu istikamette işaretler veriyorsa o vakit patoloji raporunda kanserden bahsedilir. İşte o vakit mesane tümörünün ismi mesane kanseri olur. Yeterli huylu mesane tümörleri çok az görülür. Hasebiyle mesanede saptanmış bir tümör yüksek olasılıkla kanserdir.
Mesane tümörlerini çok ilerlemiş olaylar dışında muayene ile saptamak mümkün değildir. Bu nedenle en sık yapılan görüntüleme ultrasondur. Daha sonra hem patolojik tanıyı koymak (kanser mi? değil mi?) hem de birinci tedaviyi uygulamak için sistoskopi yapılır. Sistoskopi kameralı metal bir boru ya da kablo halindeki aygıtlarla ile idrar kanalından girerek mesane içini görüntülemekten ibarettir. Şayet tümör görülürse kesici ya da yakıcı öteki birtakım aletler yardımıyla mesaneden çıkarılır. Bu sürece ÇEŞİT (transüretral rezeksiyon) denir.
Böylelikle tümörün gözle görülen kısmı çıkarılmış olur. Ancak bu buz dağının görünen kısmıdır. Patolojik inceleme kanser teşhisini koyduktan sonra mesane duvarında ne kadar derine gittiğini de kıymetlendirir. Bu durumu mesane duvarını tuğladan yapılmış gerçek bir duvara benzeterek anlatmaya çalışalım.
Bildiğiniz üzere duvarlar tuğlalar örüldükten sonra sıva ile örtülür. Üstü de boyanır. Kabaca bu katmanlar mesane için de geçerlidir. Kanser yalnızca boyada olabilir ya da sıvaya hatta tuğlalara kadar ilerlemiş olabilir. Bu derinlik sınıflaması uygulanacak tedavinin seçimi açısından değerlidir. Ayrıyeten patolojik inceleme ile kanser hücrelerinin olağan bir mesane hücresine nazaran ne kadar yozlaştığı tespit edilir. Böylelikle hastalığın nüks etme ya da ilerleme riski de belirlenmeye çalışılır. Münasebetiyle her mesane kanseri emsal seyir göstermez. Kimi mesane kanserleri duvardan uzanan ufak bir çıkıntıdan ibaretken kimileri teşhis anında mesaneye açılan idrar kanallarının girişini tıkayarak böbrek yetmezliğine neden olmuş olabilir.
Kanser tanısı konulduktan sonra evrelemeye geçilir. Evreleme ile kanserin ne basamakta olduğu tespit edilir.
