Varikosel bilhassa üreme çağındaki genç erkekleri etkileyen ve sık görülen bir durumdur. Sebebi tam olarak ortaya konulamamış olmakla birlikte varikosel testisden kirli kanı toplayan damarların kâfi işlev göstermemesinden ileri gelir. Testislerden uzaklaştırılamayan kirli kan içindeki birtakım ziyanlı metabolitler spermlerin biçim ve işlevlerini tesirler.
Peki, varikosel teşhisini nasıl koyuyoruz?
Varikoselin teşhisi öncelikle uygun bir fizikî muayeneye dayanmaktadır. Uygun sıcaklıktaki bir muayene odasında, hasta ayakta dururken testislerin yalnızca gözle incelenmesi ile ileri evre bir varikosele teşhis koymak mümkündür. Elle yapılan muayene sırasındaki ıkınma ve öksürme üzere karın içi basıncı arttıran hareketler da varikosel varlığı ile ilgili fikir verir. Varikosel tanısı radyolojik görüntüleme ile doğrulanabilir.
Görseldeki, ileri derecede bir varikoselin Doppler ultrason değerlendirmesi sırasındaki imgesi.
Gri tonlarındaki tabanın üzerindeki kırmızı ve mavi renk lekeleri testisin damarlarını gösteriyor. Olağanda çok daha küçük olmaları gerekirken burada oldukça geniş damarları temsil eden daha büyük renk lekeleri görüyoruz. Testis toplardamarlarındaki çok genişlemeye varikosel denir. Varikosel hayatı tehtid eden bir hastalık olmamakla birlikte erkeklerde testis torbasında ağrı, sperm sayısında azalma, kalitesinde bozulma ve nihayetinde kısırlığa neden olabilir.
Varikoselin tedavisi bu genişlemiş damarların çıkarılması yani varikoselektomidir. Varikoselektomi birçok farklı teknikle yapılabilmekle birlikte mikroskobik cerrahi teknik, genişlemiş toplardamarların çıkarılması sırasında öteki birtakım kıymetli anatomik yapıların korunmasını sağlar. Bu yapılar testisin beslenmesi için hayati kıymeti olan testis atardamarı, sperm kanalı ve lenfatik damarlardır. Testis atardamarı, sayıları değişen toplardamarların tersine tek bir tanedir. Ayrıyeten genişlemiş toplardamarların ortasında epey ince kalır ve ayırt edilmesi güçleşir. Genişlemiş toplardamarları çıkarırken korunması gereken başka bir değerli yapı da lenf damarlarıdır. Ameliyat sırasında bu şeffaf-beyaz ince damarların zedelenmesi, daha sonra hidrosel denen diğer bir soruna neden olabilir. Hidrosel testisi saran katmanların ortasında çok sıvı birikmesidir.