DEPRESYON NEDİR?
Depresyon tüm dünyadaki bir numaralı sıhhat sorunu olarak bilinmekte olup psikiyatrik sorunların nezlesi olarakta söz edilir. Depresyon sağlıklı bir hayatın modülü olmaktan çok bir hastalık, rahatsızlıktır. Lakin değerli olan duygudurumumuzu yükseltmek için kolay teknikler öğrenerek üstesinden de gelinebilir. Son vakitlerde yapılmış çalışmalar bilişsel terapinin değerini vurgular. Bilişsel Terapinin depresyon semptomlarını, ilaç ya da klâsik psikoterapiden daha süratli bir halde azalttığı görülmüştür. Depresyon bireyin nasıl düşündüğünü, buna bağlı olarak nasıl davrandığını etkileyen, en temelde nasıl hissettiğine odaklı olumsuz tarafta bireyi etkileyen önemli ve yaygın bir tıbbi rahatsızlıktır. Bunun yanında tedavi edilebilir bir hastalık olan depresyon kendini en çok keder hissine ve hastalık öncesi keyif alınan etkinliklere karşı isteğin yok olmasıyla karakterizedir. Hem duygusal hem de fizikî sorunlara sebep olan depresyon çalışma kabiliyetini de azaltmakta ve aktiflik kaybı bireyde daha da olumsuz pay sebep olur. Kısaca bir döngü halini alır. Başlangıçta olumsuz hissetmeye sebep olan depresyon, vakitle aktiflik kaybına neden olur, aktiflik kaybı da bireyde daha da olumsuz hisleri ortaya çıkarır.
Depresyon belirtileri hafifçe şiddetliye yanlışsız değişebilir.Depresyon tanısı koymak için bu belirtiler en az iki hafta sürmeli ve evvelki fonksiyonellikte bir değişiklik olması gerekmektedir.
1. Düşünme, odaklanmada zorluk çekmek,
2. Mevt ya da intihar niyetleri,
3. Bireye zevk veren aktivitelerde ilgisizlik,
4. Keder hissetmek ve depresif ruh hali yaşamak,
5. Bedelsiz ya da hatalı hissetmek,
6. Hedefsiz fizikî etkinliklerde artış, (sürekli tempo tutma gibi), hareketlerin konuşmanın yavaşlaması,
7. İştahta ya artış ya da önemli azalma
8. Uyku sorunları,
9. Enerjisizlik,
10. Karar vermede zorlanmak.
Depresyon rastgele bir vakit diliminde ortaya çıkabilirözellikle birinci görülmesi ergenlik periyodunun sonlarında yani yirmili yaşlar itibariyle görülmektedir. Bayanların depresyon yaşama ihtimali ise erkeklere göre daha fazladır.
DEPRESYON VE ISTIRABIN AYRIŞMASI
Bireylerin günlük hayatlarında kimi vakitlerde reaksiyon olarak ıstırap hissetmeleri örneğin bağlarının sona ermesi üzere ya da sevdikleri birini kaybetmelerinin akabinde yasta olmaları olağandır. Bu durumdaki bireyler kendilerini depresyonda olarak nitelendirebilirler; ancak bir durumla karşılaşıp ıstırap hissetmek depresyonla birebir kefeye konulmamalıdır. Yas ve depresyonun ortak noktaları olmasına karşın yas süreci doğaldır, depresyon ise birçok açıdan farklılaşır. Ortak paylaşımları, bireyler her ikisinde de üzgündür ve her vakit yaptıkları keyif verici etkinliklerden uzak durmayı içerir. Farklılıkları ise listeleyecek olursak:
– Depresyonda değersizlik ve bireyin kendinden nefreti baskındır. Hüzünde özsaygı korunur.
– Depresyonda yaşamayı hak etmeme, bu acıyla baş edememe ile ölme isteği olabilir. Hüzünde ise ölmek sevilen bireye katılmak üzere hayal kurma üzerindedir alt temelinde değersizlik ya da başa çıkamama içermez.
– Depresyonda iki haftanın genelinde aktivitelerde zevk ve ilgi azalmıştır. Üzüntüdeyse negatif ve acı veren hisler yavaşça dalgalar halinde gelip, kaybedilen kişinin olumlu anılarıyla iç içe geçer.
Depresyon ile acının ayrımlarını yapmak tedavinin seyri için epey kıymetlidir.
DEPRESYON TEDAVİSİ
1. Psikoterapiler
Depresyon düzeylerine nazaran tedavisi de değişmektedir. Hafif depresyonu olan bireylerde sadece psikoterapiler tesirli olabilirken, orta ya da şiddetli depresyon ise ilaçla birlikte psikoterapiler tesirli olmaktadır.
Terapiler birçok formda gerçekleşebilir. Ferdi terapiler, oyun terapileri, aile ve çift terapileri ya da küme terapileri üzere farklılaşmaktadır. Tedavilerin mühleti şahsa, şahıslara, nasıl bir yol izlendiğine ve bu yolun suratına, düzgünleşme sürecine bağlı olarak değişmekte olup ortalama olarak 10-15 seans sürebilir.
2. Kendine Yardım Ve Başa Çıkma Stratejileri
Malezya’da depresyona sahip lakin tedaviyi reddeden öğrencilerle 3,5 ay sonra tekrardan yarı yapılandırılmış bir görüşme yapılmış ve bu görüşme 9 öğrencinin güzelleşip 20 öğrencinin ise iyileşmediğini belirtiyor. Görüşmenin sonucunda ise, öğrencilerin kullandıkları kendi kendine yardımla başa çıkma stratejilerinden kimileri; fizikî etkinliklere katılma, daha olumlu ve gerçekçi düşünme, kendilerine âlâ gelecek etkinliklerle aktif olma, kendilerini inançlı alanlarından çıkarmaya ve yüzleşmeye maruz bırakma bunlardan bazılarıdır. Başka iyileşemeyen bireylerde ise bu 3,5 aylık süreçte akademik sıkıntılar, gerilim, daha az toplumsal alakalar ve aile sıkıntıları göze çarpmaktadır.
3. Elektrokonvulsif Terapi
EKT, ilaca cevap vermeyen yahut ilaçların ağır tesirleri sebebiyle ilaç kullanamayan, suicide riski bulunan ve yaşizofrenik hastaların tedavisinde kullanılan elektrik terapisidir. Yüzde 80 oranında tedaviden yarar görülmektedir. İlaç kullanımı ya da terapiye kıyasla süratli tesir etmektedir.
Anestezi verilerek uyutulan hastaya tıpkı vakitte kas gevşeticide verilip ağrı duyması engellenir. Uyutulan hastaya beyni uyarmak için şakak bölgesine elektrik akımı uygulanıp, beyindeki nöbetin takibi yapılır, 10-15 dakika boyunca süren EKT, ortalama yarım saat dinlenilmenin akabinde günlük rutinlere dönülebilir. 2-3 günde bir ve bireye özel olarak değişmekle birlikte ortalama 8-12 seans süren EKT,hamilelerde gerektiği takdirde uygulanabilir olup bebeğe en az ziyanı veren uygulamadır. Her tıbbi durumda olduğu üzere bir ölçü risk vardır.
Kaynaklar
İnternational Journal Of İntercultural Relations, January2019,Volume 68.
Özgür Öztürk, İstanbul Psikiyatri Enstitüsü.
American Psychiatric Association, Felix Torres October 2020.
Dr. David D. Burns, Güzel Hissetmek.