BİR KÜÇÜK DİYET MESELESİ
Diyet denilince çabucak bir kısıtlama, diyetisyen denilince besin polisi canlanıyor
başımızda. Biri diyete başlıyorsa başucunda yasaklı besinlerin listesi hazır vaziyette, bir de
besinlere kilo aldıran, zayıflatan, sıhhatsiz, uygun, berbat besin üzere etiketleri de yapıştırdıysak
artık beslenmeyle olan ilgimiz bozulmaya başlayabilir.
Yasaklı besinlerimizin olduğu bir durumda besinin zihnimizdeki cazibesini
arttırıyoruz. Size “Bir dakika boyunca beyaz bir ayı düşünmeyin.” desem en az bir defa bile
düşünmeden yapabilir misiniz? Tıpkı halde beslenmede de bir besini yememeliyim, yasak
diye kendimize dayatmaya çalıştığımızda gün uzunluğu o yasak besini düşünmek, bir sonraki
öğüne kadar geçen süreyi sıkıntı geçirmek ve eninde sonunda kendimizi o besine saldırırken
bulmak kaçınılmaz hale geliyor. Hâlbuki neleri yasaklayacağımıza değil neleri
ekleyeceğimize odaklansak nasıl olur? Mesela meyve zerzevat tüketimimizin yetersiz olduğunu
düşünüyorsak nasıl arttırabileceğimizin yollarını arasak, su tüketimimiz az ise kâfi seviyeye
nasıl getirebileceğimiz kısmına baş yorsak nasıl olur? Beslenmede tüm besin kümelerine yer
vermek ve mümkün olduğunca besin çeşitliliğini sağlamak kıymetli olduğu için öğünlerimizi
nasıl daha çeşitli hale getirebilirim üzere kanılar bir nebze bakış açımızı değiştirmemize
yarar sağlayacaktır.
Diyet, Arapçada bedel ödemek manasında kullanılırken Latince karşılığı sağlığı
korumak yahut düzeltmek hedefiyle uygulanan beslenme nizamı, hayat üslubudur. Hayat tarzı
bu noktada anahtar misyonu görüyor. Diyet, bedel ödemek ya da başlanıp bırakılan bir süreç
değil ömür usulümüzü oluşturan genel beslenme alışkanlıklarımızdır. Bir diyetin hayat tarzı
haline gelmesi sürdürülebilir olmasından geçer. Beslenme sisteminizde değiştireceğiniz
rastgele bir davranışta “Bunu hayatım boyunca sürdürebilir miyim?” diye kendinize mutlaka
sorun. Vereceğiniz yanıt ise evet olmalı. Zira lakin o vakit davranış değişiklikleriniz
alışkanlığa dönüşüp hayat şekliniz haline gelebilir.
Sürdürülebilir beslenme sisteminde her besine yer verilebilir. Zira beslenme büyük
resme odaklanır. Genelde nasıl beslendiğimiz kıymetli. Orta sıra tatlı, hamur işi, fast food
yediğimizde diyet bozulmuş olmuyor. Sağlıklı beslenirken bu besinlere kaçamak demeye
başlıyoruz. O halde kaçmak istediğimiz bir beslenmeyi neden takip ediyoruz? Battı balık yan
sarfiyat kanısıyla o tüketimi daima hale getirmediğimiz sürece sorun yok. Hedefimiz
hiçbir vakit büsbütün şekersiz, karbonhidratsız, yağsız beslenmek değil. Halk arasında
yaygın olarak düşünülenin bilakis besinlerin kilo aldıran, kilo verdiren, düzgün yahut berbat gibi
özellikleri yoktur. Makus besin diye etiketlediğimiz bir besin yediğimizde makus bir şey yapmış
olmuyoruz. Akabinde bunu telafi edici bir davranış da yapmamız gerekmiyor. Besinlere bu
etiketleri veren bizleriz. Şayet bir sınıflandırma yapmak istiyorsak besleyici ve daha az
besleyici besinler olarak sınıflandırabiliriz. Ama bilimsel olarak bu kadar net biçimde bir
sınıflandırma bulunmamaktadır. Besinler nötrdür. Paracelsus’un da dediği üzere zehir ile ilacı
ayıran dozudur. Ömrün devamı için elzem olan su bile çok tüketiminde zehir olabilir.
Kıymetli olan besinin tüketim sıklığı ve ölçüsüdür. Her bireyin gereksinimleri farklı olduğu için
tüketim sıklığı ve ölçüsü ise ferdî farklılıkları içerir.
En ufak bir araştırmada karşınıza onlarca diyet tipi çıkabilir. Aralıklı oruç, Dukan,
detoks, Alkali diyet vb. Hangisinin en sağlıklı olduğu konusu başınızı karıştırabilir. Bu
hususta bilimsel olmaksızın herkesin bir fikri mevcut ve maalesef bilgi kirliliğine çok açık bir
alan. En uygun diyet sen diyetidir diyebiliriz. Sen diyeti; beslenme alışkanlarınıza, bireysel
özelliklerinize, sıhhat durumunuza, ömür üslubunuza uygun yalnızca size özel olan diyettir. Her
birimizin parmak izi nasıl kendimize has ise beslenme gereksinimlerimiz da tıpkı biçimde parmak
izimiz kadar biricik. Her şeyden evvel şunları sorgulayın; diyetiniz size özel mi planlandı,
hayatınız boyunca sürdürebilir misiniz, bütçenize, ömür stilinize, sıhhat durumunuza göre
mi planlandı? En değerlisi ise kim planladı? Diyeti yalnızca diyetisyen planlar. Bu nedenle
sorgulamanız gerekenler ortasında bir öbür önceliğiniz diyetinizi planlamış olan kişinin
diyetisyen olup olmadığı olmalı.
“Hocam yeterli, hoş anlatıyorsunuz. Lakin biz birden fazla vakit bunları bilsek de
uygulayamıyoruz.” diyenleri duyar üzereyim. Bazen bilgi uygulamayı getirmez. O zaman
kendinize güçlü bir sebep bulunuz. Kendimden örnek vereyim. Ailemde diyabet hastalığı var
ve genetik bir yatkınlığım olabilir. Bana düzgün gelen biçimde kendimi beslemediğimde hastalık
riskim artabilir. Hastalık risklerini azaltmayı seçiyorum.
Siz de içinizden tekrar edin. “Bana düzgün gelen besinleri seçebilirim ve kendimi besleyici
besinlerle besleyebilirim.”
Bir de yemek yerken fişinizi çekin. Dikkatinizi dağıtan ögeleri mümkün olduğunca
kaldırın. Fonda hafif bir müzik olabilir tahminen. Yemeğin kokusu, imgesi, dokusu ile
duyularınızı uyarın ve farkındalığınızı besine verin. Hazır olduğunuzda besini kutsayarak
yiyebilirsiniz. Afiyet olsun.