Ergenlik devrinde sıkça görülen sorunlar nelerdir?
Kimlik Kaosu: Bu periyotta bireyler kendini tanıma, hayattan ne istediklerini bulma, manaya ve kabul etme sürecindedirler. Yetişkinliğe adım atarken bir kimlik oluşturma eforu içindedir. Kendini keşfetmek ve farklı olmak ister. Onun bu eforu ile uyuşmayan davranışlar karşısında ağır reaksiyonlar verebilirler. Bu yansılar çoklukla aileye ve etrafındaki bireylere yöneliktir. Bu süreç kimi bireyler için güçlü geçebilmektedir. Kimlik krizleri ve belirsizliklerle sonuçlanabilmektedir.
Duygusal Dalgalanmalar: Ergenlikte yaşanan olağan hormonal değişiklikler ağır duygusal iniş çıkışlara yol açmaktadır. Bireyler sık sık ani öfke nöbetleri geçirebilir. Keyifli iken mutsuz, mutsuz iken memnun hissetmeye başlayabilirler. Bu duygusal dalgalanmalar hem kendileri hem de aileleri için anlaşılmaz ve zorlayıcı olabilir.
Aile Bağlantıları: Ergenler, kimliklerini bulma ve bağımsızlık hislerini geliştirme basamağındadır. Aileleri tarafından daha fazla bağımsızlık ve özerklik istemeleri doğaldır. Kendi kararlarını alma isteği, ferdî alan gereksinimi ve kendi sorumluluklarını üstlenme dileği halinde kendini gösterebilir. Bu süreç, farklı fikir ve bedelleri sorgulamalarını ve ailelerinin inançlarından yahut beklentilerinden sapmalarını gerektirebilir. Bu da aile ile çatışmalara yol açabilir. Aileler, çoklukla belli kurallar ve sonlar koyma eğilimindedirler. Ergenler, bu kuralları sıkıcı yahut kısıtlayıcı bulabilirler. Kurallara karşı gelme eğilimi geliştirebilirler bu da çatışmalara yol açabilir. Ergenler, bağımsızlık arayışlarını sürdürürken birebir vakitte güvenlik ve takviye gereksinimi duyarlar. Bu, aileleriyle bağlarını koparmak istememelerine karşın bağımsızlıklarını denemek istedikleri bir dengeleme uğraşıdır.
Arkadaş Bağları: Bireyler, akranları ve arkadaş kümeleriyle daha fazla vakit geçirirler. Bu devirde arkadaşlık bağları ve akran baskısı ehemmiyet kazanır. Arkadaş çatışmaları yahut arkadaş kümesine kabul edilmeme telaşı büyük bir gerilim kaynağı olabilmektedir.
Stres ve Korku: Ergenlik devri, duygusal değişimlerin yanında fizyolojik değişikliklerin de yaşandığı şiddetli bir devirdir ve bu değişiklikler gerilim ve korkuya neden olabilir. Bu değişimler, geleceğe dair belirsizlikler, akademik baskılar, akran ve aile münasebetleri gerilim altında hissetmelerine neden olabilir. Notlar, imtihanlar ve gelecekteki meslek dertleri bu periyotta değerli gerilim kaynaklarındandır. Bireyler depresyon ve anksiyete üzere duygusal meselelerle karşılaşabilirler.
Ergenlik Periyodu Sorunları Nasıl Hafifletilebilir?
1-) Çocuğunuzla açık ve samimi bir irtibat sürdürmek için uğraş gösterin. Çocukların ebeveynlerinden uzaklaşması, kendi içine çekilmesi ve arkadaş alakalarına ağırlaşması bu devirde epeyce olağandır lakin her vakit ebeveyn dayanağına muhtaçlık duyacaklardır. Gençlerin hislerine hürmet gösterin ve onları dinlemek için vakit ayırın. Meselelerini tabir etmelerine müsaade verin.
2-) Çocuğunuzun yaşadığı zorlukları anlamaya çalışın ve empati gösterin. Kendi ergenlik tecrübelerinizi hatırlayarak, onların duygusal tecrübelerini daha düzgün anlayabilirsiniz.
3-) Çocuğunuzun bağımsızlık hislerini destekleyin. Kendi kararlarını almalarına, yanılgı yapmalarına ve sorumluluklarını üstlenmeleri için fırsat tanıyın. Çok muhafazacı olmak, onun yerine kararlar vermek ve onun kararlarına hürmet duymamak onlara marifetlerinin küçümsendiğini hissettirebilir. Buda kendilerine olan inançlarını sarsabilir ve inançsız hissetmelerine neden olabilir. Verilen bağımsızlığın her vakit bir hududu olmalı ve ebeveyn rehberliğinde kararlar alınmasına müsaade verilmelidir.
4-) Aile içinde net ve adil kurallar, sonlar belirleyin. Bu kuralların oluşturulmasında çocuklarınızın görüşlerine de yer vermek çok değerlidir. Bu formda hem adil olduğunuzu çocuğunuz hissedecek, bağlantınız güçlenecek ve size olan inanç hissi artacaktır.
5-) Ergenlik periyodunda ceza yerine olumlu pekiştirmeler tercih edilmelidir. Ceza, ergenlikte negatif duygusal yansılara ve nefret hislerine neden olabilir. Duygusal sıhhati olumsuz etkileyebilir. Korku, depresyon ve öfke üzere duygusal sıkıntılara yol açabilir. Gençlerin olumsuz davranışları sürdürme mümkünlüğünü artırabilir. Öğrenilen çaresizlik hissine yol açabilir ve ergenlerin isyankâr davranışlara yönelmelerine neden olabilir. Bu nedenle aile çocuk bağlantıları zayıflatabilir ve inançsız bir ortam oluşabilir.
6-) Kendi doğrularınızı ve fikirlerinizi çocuğunuza dayatmaya çalışmayın. Onlar için de çok kuvvetli olan bu devirde kendi tecrübelerini yaşayarak kendi doğrularını bulmalarına müsaade verin. Her vakit söylediğiniz şeyleri dinlemelerini beklemeyin.
7-) Çocuğunuza toplumsal dayanak sağlamak için aile içi ve okul dışı aktivitelere katılmalarına fırsat verin. Arkadaşlık alakalarını güçlendirmelerine yardımcı olun.
8-)Hem gençler hem de aile üyeleri, ergenlik periyodundaki fizikî ve duygusal değişiklikleri anlamak için eğitim alabilirler. Bu periyoda daha hazırlıklı olmalarınıza yardımcı olacaktır. Şayet ergenlik periyodu sorunları önemli hale gelirse, profesyonel yardım aramak da kıymetlidir.
Bu devirde yaşanan değişimlerin yalnızca aileler tarafından değil ergenler tarafından da anlaşılabilmesi ve anlamlandırılabilmesi çok değerlidir. Onlar bu değişimleri anlamlandıramazken tahlil bulmaları beklenemez bu nedenle bütün aile fertleri tarafından eşit bir formda önemsenmeli ve ortak tahliller aranmalıdır.
Psikolog Elçin Kaya Karataş
Haber Hürriyeti Gazetesi