GİRİŞ
Panik bozukluğu anksiyete bozukluğunun alt başlıkları ortasında olan ve günümüzde epeyce fazla karşılaştığımız tam olarak aşikâr bir sebebe bağlanamayan ruhsal rahatsızlıklardan biridir.
PB beklenti anksiyetesi ya da beklenmedik vakitlerde ani ataklarla kendini belirli eden davranım değişiklikleriyle ortaya çıkan kronik bir bozukluktur. Bu bozukluğa genel olarak gerilim oluşturabilecek ruhsal olaylar, çevresel ve ruhsal etmenler tesir etmektedir.
ataklar esnasında göğüste ağrı, soluk alıp vermede ve yutkunmakta zahmet üzere bedensel belirtiler kendini göstermektedir.(Özsoy, 2020:3)
PB, ani durumlarda oluşan ağır kaygı olarak tanımlanan, sık sık karşılaşılan içsel ıstıraplarla tekrar eden, ileri ki yaşantıda olabilecek panik ataklar ve bu atakların sonuçlarıyla alakalı oluşacak derdin görüldüğü bir bozukluktur.(Alkar, Kılıç, 2021:3)
Panik atak durumunda birey kendini tehlikede hissetmektedir ve mevt korkusu içerisinde olduğu için sağlıklı fikirler kuramamaktadır. Bireyin bu hislere kapılması yaşanan atağın şiddetini arttırmakta, çevresel yaşantısını kısıtlamakta ve bireyin işlevselliğinde bozulmaları meydana getirecek bir çok probleminde eşlik etmesine sebep olmaktadır.(Akçakaya, Yücens, 2020:9)
Panik ataklar birçok kaygı-anksiyete bozukluklarında ve başka ruhsal hastalıklarda da karşımıza çıkmakla birlikte PB’deki atakların en ayırıcı farkı beklenilmeyen bir anda ve resen gerçekleşmiş olmalarıdır. PB’de karşımıza çıkan fizikî belirtiler; nefes alamama, kalp suratında artış, göğüste ağrı, mide de bulantı, baygınlık hissi, vücutta uyuşma, titreme ve terleme görülmesidir. Oluşan atak esnasında karşılaşabileceğimiz öteki durumlar ise denetimli olamama korkusu ve tekrarlayıcı diğer bir atakla karşı karşıya gelme kaygısıdır. Panik bozukluğa eşlik eden hastalık düzeyi hayli yüksektir, eşlik eden hastalık düzeyi yüksek olan bu rahatsızlığa toplumsal dertte ve özgül fobilerde rastlanmakla bir arada farklı ruhsal teşhis sınıflandırmalarında da görülmektedir( Özsoy, 2020:1)
Etiyoloji;
Genetik Etmenler, panik bozukluğuna sebep olabilecek, bozukluğu başlatabilecek ve bu süreci devam ettirebilecek etmenler göz önünde bulundurulduğunda; genetik etmenler ve psikososyal etmenlerin bu bozukluğun oluşumunda kıymetli rol oynadığı ileri sürülmektedir. (Görgülü, 2018:9) İkizlerle yapılan araştırmalarda aile içerisindeki kalıtımsal etmenlerin bozukluk üzerinde değerli tesirlerinin olduğu gözlenmiştir.Ayrıca bireyin ailesi ve ikinci derece soy bağı olan şahıslar ortasında soy bağı olmayanlara göre ortalama beş buçuk kat ortasında daha çok görüldüğü ileri sürülmüştür. Buna eş olarak ikiz kardeşler üzerinde çalışılan araştırmalarda agorafobi ve panik bozukluğuna tek yumurta ikizlerinde daha çok rastlandığını eklemekte mümkündür. Bozukluk üzerinde edinilen bilgiler ışığında tek yumurta ikizleri ve soy bağı tesirlerinin değerini göz arkası etmek muhtemel değildir. Ve bu var olan kavramların bağlantısı incelendiğinde genetik faktörlerin varlığı geçerli kılınmaktadır.
Panik bozuklukta genetik faktörlerin rolü üzerine yapılan araştırmaların ışığında elde edilen istatistiksel tahlil sonucu ; bozukluğun neredeyse katsayı oranının 0.49 olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Buna eş olarak Pb’nin yüzdelik olarak etkilendiği faktörleri ele aldığımızda yaklaşık olarak %30 kalıtımsal etmenlerden %70 ise çevresel etmenlerden etkilendiği söylenebilmektedir.(Ilıcak, 2020:39)
Bilişsel Etmenler, bilişsel araştırmacılar bu bozukluğa çeşitli duyumların yanlış bir biçimde değerlendirilmesinin neden olduğunu tabir etmiştir. Kişi bilhassa atak geçirdiği esnada kendini gösteren bedensel belirtilerin riskli ve mevte sebebiyet verdiği hislerine kapılmaktadır. Bundan ötürü bireylerin yaşayacakları telaş ve anksiyete onlar için dehşet ve telaş duyacakları bir öge olmaktadır. Bireyler yineleyici bir nöbet geçireceklerine dair dehşet ve tasa duydukları için bedensel bir semptomun kendini göstermesini beklerler ve dikkatlerini yalnızca buna ağırlaştırırlar.Sürekli olarak kendini tekrar eden sistem, bireylerin şartlanan uyaranlara, koşullanmayan tepkiler vermesine ve PB’nin ortaya çıkmasına neden olmaktadır.(Mutlu, 2019:8)
Çevresel Etmenler, günümüzde çocukluk yaşlarında maruz kalınan her türlü; fizikî, ruhsal ve cinsel istismarın çocuk yaşta çok gerilime sebebiyet vermesinin yetişkinliğe erişildiğinde korku ve anksiyeteyi ileri bir düzeye taşıdığına yönelik araştırmalar yapılmaktadır.Çocuklukta gerilim sonucu oluşan travmalar bu psikopatoloji için tehilike arz etmektedir. PB tanısı alanların %12 ve %55lik kısmını oluşturan şahıslarda çocuk yaşta yaşanılan travmaların tesiri bulunmaktadır. Bu bozukluğu yaşayan şahıslar üzerinde yapılan bilimsel çalışmalarda istatistiksel tahlil sonuçları %9 unun erken yaşta cinsel istismar ve yeniden %11 inin de erken yaşta fizikî istismara maruz kaldığı istikamette sonuçlara ulaşmıştır. Bayan bireylerde erkek bireylere oranla çocuklukta yaşanılan travmalar PB için daha fazla tehilike barındırmaktadır.(Ilıcak, 2020:42)
Panik atak nöbetlerinin çoğunlukla olumsuz ve çok gerilim oluşturan bir durumla karşılaştıktan sonra görüldüğü ileri sürülmektedir. Çok fazla gerilime maruz kalmanın hastalığın seyirinide olumsuz istikamette etkilediği söylenebilmektedir. Birebir vakitte fizikî şiddete tanıklık etme yahut fizikî şiddete maruz kalma ve sevilen bir kişinin kaybını yaşama da bu bozukluğu tetikleyebilmektedir.(Kaya, 2020:18)
Epidemioloji; panik bozukluğu, genel popülasyonda hayat uzunluğu görülme sıklığı yaklaşık %1-4 olarak görülen, sıklıkla rastlanan bir psikopatolojidir. Bu bozukluğun epidemiyolojisi cinsiyet değişkeni açısından incelendiğinde bayan bireylerde erkek bireylere nazaran yarıyarıya bir oranla daha fazla rastlandığı görülmektedir. Çoklukla 15-30 yaşlarında başlayıp 20 li yaşlarda atak sıklıklarında artış göstermesiyle birlikte 60 yaştan sonra nadir görünmeye başlayan bu bozukluğa çocuk ve ergenlerde de az da olsa rastlanabilmektedir. bu psikopatolojinin Evli bireylerde bekar bireylere nazaran görülme sıklığı neredeyse yarı yarıya oranla daha azdır. yapılan bir öteki araştırmada ise panik bozukluğa öteki ülkelere oranla türkiye’de daha sık rastlandığı saptanmıştır. APA’ya nazaran yapılan araştırmalarda ülkeler ortasında bir ekip oran farklılıkları gözlemlenmiştir lakin birçok ülkede bu oran %2-%3 ortasında yer almaktadır.
PB; fizyolojik ve ruhsal rahatsızlıklarla birlikte rastlanabilen .ayırıcı teşhis açısından birden fazla rahatsızlıkla karışma mümkünlüğü yüksek olan bir psikopatolojidir. Bu rahatsızlıkla birlikte görülen rahatsızlıklarında tanınması, uygunlaştırma yolları ve hastalıkları birbirinden ayıran teşhislerinde yapılması ruh sıhhati alanıyla ilgilenen uzmanlar için ziyadesiyle ehemmiyet taşır.(Hassoy, 2020:13) Panik bozukluğunun teşhis ölçütleri ortasında yer alan unsuruna nazaran de oluşan atakların hiçbir unsur ve ilacın tesirinde oluşmaması, tıpkı vakitte panik bozukluğu dışında rastgele bir dert bozukluğunda karşılaşılan semptomlara bağlı gerçekleşmemiş olması gerekir. Bu alanla ilgilenen uzmanların önceliği anksiyete ve tasaya neden oluşturabilecek tıbbi bir durumun varlığını araştırmaktır. Farmakolojik ilaçların yan tesirleri anksiyete ve korkuyu tetikleyebileceğinden bu psikopatolojiye sahip bireylerin kullandığı ilaçların içeriğinin ayrıntılı araştırılması gerekmektedir.(Bingöl, 2020:19)
Bireyin geçirdiği nöbetler beklenmeyen, ani nöbetler değilse nöbetin oluşum şartları kıymetlendirilerek diğer bir anksiyete bozukluğu göz önünde bulundurulmalı ve bireyin korkusunu ne üzerine ağırlaştırdığı incelenmelidir. Örnek vermek gerekirse; birey toplum içerisine karıştığında ,kalabalık bir ortamda bulunduğunda panik nöbetleri seyrediyorsa toplumsal dert; kimi durum yahut objelere karşı nöbet yaşıyorsa kolay fobi; pis bir yerde bulunma yahut mikrop bulaşma varsayımı üzere takıntı oluşturabilecek bir durumla karşılaştığında bir atak gerçekleşiyorsa OKB ve birey üzerinde çok gerilim oluşturan ya da travmasını tetikleyen uyarıcıların tesiriyle ortaya çıkıyorsa TSSB psikopatolojisi değerlendirmede göz önünde bulundurulmalıdır. (Ilıcak, 2020:56)
Ayırıcı teşhis konulurken zorluk çekilen bir başka husus ise tetiklenme sonucu görülen ataklarda yılgı kaçınmalarının tetiklenme sonucu mu yoksa agorafobi mi olduğunun ayrımını yapmaktır. Konuttan ayrılmaktan duyulan dehşet, toplumsal durumlarda yalnız kalmaktan duyulan endişe, asansör ve otomobilde bulunmaya duyulan endişe üzere kimi olgulara agorafobi psikopatolojisi olanlarda rastlanabileceği üzere kolay fobinin durumsal alt tipinde de bu olgulara rastlanabilir lakin kolay fobi psikopatolojisi taşıyan bireylerde aşikar bir obje yahut olgu ile karşı karşıya kalma korkusu kendini gösterir ve çoğunlukla yalnızca kaygı duyulan olgunun kendisine odaklanmaktadırlar. Toplumsal korkuya yoğunlaşıldığında ise toplum tarafından izlenme ve hakkında konuşulmasından duyulan endişe yer almaktadır. Toplum içerisinde rezil olacağı, utanç duyacağı üzere niyetler taşırlar. Toplumda konuşmaktan çekinmek, denetimini kaybedip saçmalamak ve komik bir pozisyonda olmak üzere şeylere duyulan dertleri vardır ve bu nedenlerden dolayı toplumsallaşmaktan kaçınırlar.(Mutlu, 2019:21)
Sosyal fobide görülen atakların neredeyse tümü durumsal ataktır ve atağı tetikleyen ortamlardan kaçındıklarında atak kendini yinelemez. Panik bozukluğu olan bireyler yalnız kalmaktan hoşnut olmazlar. Geceleri görülen ataklar ise sırf panik bozukluğu psikopatolojisine hastır.
Panik bozukluğa tüm psikopatolojik bozukluklarda rastlayabileceğimiz üzere çoğunlukla dert ve anksiyete bozukluklarında da görüldüğü yapılan araştırmalarla saptanmıştır.(Bingöl, 2020:19)
Bu psikopatolojiye majör depresyon, OKB, somatizasyon, bipolar, anksiyete, alkol-madde berbata kullanım, agorafobi, özgül fobi ve kişilik bozukluğu gibisi psikopatolojiler birlikte görülebilir.
Yapılan bir araştırmaya nazaran hastalık anksiyetesi psikopatolojisi PB’yle çoğunlukla birlikte görülen anksiyete bozukluklarındandır. Panik bozukluğu tanısı alanlarda tıpkı vakitte anksiyete yahut duygudurum psikopatolojilerinden en az bir adedinin birlikte görüldüğü sonucu ortaya koyulmuştur.(Ilıcak, 2020:58) bu psikopatoloji ruhsal hastalıklarla eş teşhisli görüldüğünde çoklukla hastalığın daha fazla alevlendiği ve bireyin işlevselliğinde çok fazla düşmeye neden olduğu görülmüştür.Tıp alanında yaşanılan sıhhat sorunları esnasında da bu bozukluğa eşlik eden teşhisler görülebilmektedir.
Bu bozukluğun teşhisini alan şahıslarda kalp-solunum rahatsızlıkları eşlik edebilmektedir. Küçük yaşlarda görülen bozukluk ileri yaşlarda hipertansiyon hastalığı riskinide epeyce arttırmaktadır.
Tanı ve Klinik Özellikler
- Tekrarlayan ani panik ataklar. Bir panik atağı, dakikalar içinde en yüksek seviyeye varan ve o esnada aşağıdaki semptomlardan dördünün (veya daha fazlasının) ortaya çıktığı, apansız çok bir kaygı yahut çok bir ruhsal problemin hissedildiği bir durumdur:
Not: bu durum, bireyin sakin yahut telaşlı olduğu bir durumda apansız aza indirilebilir.
1. Kalp çarpıntısı, kalbin süratli atması
2. Terleme.
3. Titreme yahut sarsılma.
4. Nefesin daraldığı yahut boğuluyor üzere hissetme hali.
5. Sistemsiz nefes alma durumu.
6. Göğüste ağrı ve sıkışma durumu.
7. Mide bulantısı yahut karında ağrı.
8. Baş dönmesi, bacaklarda hissizlik, uyuşukluk yahut yerile düşecek üzere hissetme durumu.
9. Titreme, ürperme ya da beden sıcaklığında değişim durumu.
10. Hissizlikler (duyumsuzluk yahut karıncalanma duyumları).
11. Gerçekdışılık (“derealizasyon”, gerçekdışı olma duyumu) yahut kendinden uzaklaşma (“depersonalizasyon”, kendinden kopma duyumu).
12. Denetimini kaybetme yahut “çıldırma” korkusu.
13. Vefat korkusu.
Not: Kültürel semptomlar (örn. kulak çınlaması, boyun ağrısı, baş ağrısı, denetim dışı çığlık atma yahut ağlama) görülebilir. Var olan semptomlar, gereken dört belirtiden biri olarak sayılmamalıdır.
B. Ataklardan en az birinden sonra, aşağıdakilerden biri yahut her ikisi de bir ay (veya daha uzun bir) müddetle olur:
1. Farklı panik ataklarının olacağı yahut bu atakların olma ihtimaliyle (örn. Denetimini kaybetme, kalp krizi geçirme, “çıldırma”) ilgili olarak daima bir telaş duyma yahut endişelenme.
2. Ataklara bağlı, ahenk bozukluğuyla koordineli olan davranış değişiklikleri (örn. spor yapmaktan yahut bilinmeyen olaylardan kaçınma üzere panik atağı geçirmekten kaçınmak için tasarlanmış davranışlar) sergileme.
C. Bu hastalık, bir unsurun (örn. berbata kullanılabilen bir unsur, bir ilaç) yahut rastgele bir sıhhat sorunlarının (örn. hipertiroidi, kalp-akciğer hastalıkları) fizyolojiyle alakalı tepkilerine bağlanamaz.
D. Bu hastalık farklı bir psikiyatrik bozuklukla daha uygun açıklanamaz (örn. panik atakları, toplumsal tasa bozukluğunda görüldüğü üzere, yalnızca korkulan toplumsal olaylara reaksiyon olarak; özgül fobide görüldüğü üzere, birtakım birtakım fobi kaynağı ögeler yahut olaylara reaksiyon olarak; takıntı-zorlantı bozukluğunda ki üzere takıntılara reaksiyon olarak; örselenme sonrası gerginlik bozukluğunda görüldüğü üzere örseleyici durumların hatırlatıcılarına reaksiyon olarak yahut ayrılma anskiyetesinde görüldüğü üzere bağlı olduğu bireylerden ayrılmaya reaksiyon biçiminde meydana gelmemektedir).
Bireyin hayatını olumsuz istikamette etkileyen, işlevselliğinde önemli bozulmalara sebebiyet veren süreyen bir rahatsızlık olan panik bozukluğa teşhisini, topludurumsal değişkenlerini ve eş teşhisli durumlarını kavrayabilmek için çok geniş bir yelpazeden bakılması gerekmektedir. Bireylerde hastalığa eşlik eden diğer bir psikopatoloji var mı diye bakılması gerekmektedir. Hastalığın seyri ve şiddeti tüm bireylerde tıpkı biçimde sürmemektedir. Bu psikopatolojiye sahip olan bireylerin tedavisinde olumlu sonuçlar elde etmek için panik bozukluğu olan bireylerin her birine ilişkin ele alınan tedavilerin birleştirilmesi gerekmektedir. Bu sebeple yalnızca ilaç tedavisi ve yalnızca psikoterapi uygulansa da birçok vakit ikisinin de birlikte uygulanması daha olumlu sonuçlar elde edilmesini sağlamaktadır.
Bilişsel davranışçı terapilerin bütün anksiyete psikopatolojilerinin tedavisinde önemli tesirleri olan bir yol olduğu söylenmektedir. BDT hakikat olmayan kanıları, geri çekilme davranışları, berbat yorumlama davranışları üzerine ağırlaşmaktadır. Tedavinin birinci adımı ruhsal eğitimdir. Anksiyete ve tasayla baş etme stratejileri, inançların değiştirilmesi, meseleleri çözme, kognitif sistemler, fizikî duyumlara ve olağan yaşama adapte olma üzere tekniklerle ilerler. BDT’nin kısa süren oturumlarda ve uzun periyodik oturumlarda olumlu sonuçlar verdiği görülmüştür.(Güler, Usluca, Yılmaz,2021:1215) BDT’de birinci basamak fizikî uyarılma semptomlarının ortadan kaldırılmasının amaçlandığı nefes idmanları ve rahatlama uygulamasıdır. Bu bozukluğa odaklanan psikoeğitim bu bozukluğun semptomlarının bireydeki şuur altı niyetlerden oluştuğunu belirtmektedir. Buna bağlı olarak bireyde rastgele bir dert görüldüğünde bu korkuya neden olan bilinçaltı çatışmaya yoğunlaşılmasını var olan tasayla çatışma ortasında bağ oluşturulmasını meydana getirerek tedavi olacağını belirtmektedir. Bu metot bir haftada iki kez çabucak hemen 12 hafta boyunca sürdürülür. Küme terapisi, psikoterapiler ortasından hisleri temel alan terapi , çeşitli görsel hareketlerle duyarsızlaştırma ve EMDR ile birlikte çeşitli psikososyal uygulamalar da kullanılabilmektedir. Bireyin tedaviye cevap vermediğini gösteren ögeleri; Toplumsal ortamdan kaçınmanın ağır olması, bu bozukluğa depresyonun eşlik etmesi, bireyin tedaviye erken çağda başlaması ve bu rahatsızlığın uzun vakittir var olması biçiminde gösterilmektedir. Panik bozuklukta uygulanan BDT tedavisindeki başarısızlığın göstergeleri; agorafobik kaçınma, bireyin değişmeye yönelik isteğinin az olması, kişilik bozukluklarının olması ve fonksiyonellikte önemli bir oranda bozulma olması biçiminde belirtilmektedir.
Farmakolojik Tedavi, ruhsal bozuklukların tedavi tekniklerine bakıldığında bu bozuklukların çoğunlukla ya direkt bir ruhsal tedavi usulüyle ya da farmakolojik tedavi prosedürüyle birlikte uygulandığı gözlemlenmektedir. PB’nin kökeninin biyolojik faktörlerden oluştuğu belirtilmektedir. Bozukluğun kökeninde yer alan biyolojik faktörlerin ortadan kaldırılarak işlevsellikteki bozulmanın giderilmesi için farmakolojik tedavi ile birlikte hastalığı ortaya çıkaran olağandışı süreçlerin de giderilmesi gerekir. Serotonin geri alım inhibitörleri ile seçici nöroepinefrin geri alım inhibitörleri ve benzodiazepin üzere ilaçların tedavi süreci içerisinde tesirli bir halde kullanıldığı bilinmektedir. Örneğin, ayrıntılı bir ilaç tedavisi programı yapılmadan evvel panik bozukluğu patolojisi olan hastaların değerlendirilmesinde birkaç kıymetli noktaya odaklanılması gerekir. Psikolog bu bozukluğa sahip olan bireyin hastalığına eşlik eden patolojilerin var olma ihtimali konusunda ayrıyeten müşahede yapmalıdır. Bu bozukluğun rastgele bir alkol kullanımı yahut öteki bir psikopatolojiye benzeyen tıbbi ögelere dayanıp dayanmadığına dikkat edilmelidir. Ayrıyeten bu bozukluğun üstte belirtilen ögelere dayanmadığı konusunda kesin bir bilgi edinilmelidir. Bu sebeple bu mevzuya dair ayrıntılı bir tıbbi incelemenin uygulanması büyük bir kıymet arz etmektedir. Uygulanacak bu inceleme: idrar yolunun incelenmesine dayalı testler, karaciğer ve tiroid işlevlerine bakılan testlerin, kan testi ve EKG’nin yapıldığı kapsamlı bir muayneyi içermektedir. Bu adımları uygulandıktan sonra ise ilaç tedavisi için formülasyon belirlenebilir. İlaç tedavisinin gayesi bu bozukluğun belirtilerinin kullanılan ilaçlar aracılığıyla giderilmeye çalışılması ve be belirtilerin ortaya koyduğu sorunların engellenmesidir.
Bu bozukluğun semptomları birden fazla vakit gençlik çağının son vakitlerinde ya da genç yetişkinlik vaktinde ortaya çıkar ve bayanlarda daha çok tesir gösterir.(Ilıcak,2020:42) Bu bozukluğun oluşumunda risk taşıyan ögeler bunlardır:
Aile içerisindeki bir bireyde PB öyküsü
Değer verilen bir bireyin vefatı ya da bu bireyin kıymetli bir rahatsızlığı üzere kaygı yaratan olaylar
Cinsel istismar ya da değerli 1 kaza üzere travma yaratan bir durum
Evliliği sonlandırma üzere omurdaki değerli değişimler
Nikotin kullanımı ya da çokça kafein içeren şeylerin tüketilmesi
Çocukluk çağında fizikî istismar kıssası (Kaya,2020:18)
Durumsal Panik Ataklar, PB’nin gidişatı esnasına şartlı davranmanın meydana gelmesi, pb’nin durumsal form almasına sebep olmaktadır. Bu atak cinsinde hasta yalnızca belli tetikleyen olgularla karşılaştığında nöbet yaşamaktadır. Bu olay nöbetlerin ortaya çıkacağı vakte ait ön bilgi kazanmayı sağlar.
Sınırlı Belirtili Panik Ataklar, bu atak çeşidi öteki ataklardan farklı bir tiptir. Bu atağı geçiren hastalar panik nöbeti yaşayacaklarını hissederler ve bahsedilen bu atağın semptomlarının uzun sürmeden yok olduğunu tabir etmektedir.
Gece Ortaya Çıkan Panik Ataklar, rastgele bir uyarıcı yokken, birey uyanık değilken, birden ve kendi kendine belirlen panik nöbetler halinde bilinmektedir. Pb’ye sahip hastaların %40-70’inde tüm hayatları müddetince en az bir defa %18-45’inde ise hayatları mühletince devamlı biçimde uyurken beliren atakların var olduğu söz edilmektedir. Hastanın uyurken beliren ataklarının uykusunun rem dışı sürecinde görüldüğü gözlemlenmiştir. Hasta uyuduğunda var olan ataklar kişi uyuduktan 1 ile 4 saat sürecinde ortaya çıkmaktadır. Bu ataklar yaklaşık 25 dakika devam ederler ve uyanıkken görülen panik nöbetlerinden şiddetinin daha fazla olduğu bilinmektedir.
Klinik Olmayan Panik Ataklar, bu kavram hastanın atak yaşamasına karşın hiçbir ruhsal rahatsızlığı olmayan hastaların panik nöbetlerini tabir eder. Bu tip hastalar hiçbir ruhsal kasvetleri olmadığı için panik ataklarının yineleyiciliğine yönelik de fazla tasa yaşamazlar. Şayet bir telaş yaşarlarsa da bu ağır bir formda olmaz.
Korkusuz(Non-fearful) Panik Ataklar, zihinsel semptomlar yaratmayan bu atak çeşidinde yalnızca nefes darlığı üzere bedensel semptomlar bulunmaktadır. Bu nöbetler birçok vakit tıbbi hastalıklarla birlikte görülen bir faktör formunda kabul görmektedir. (Ilıcak,2020:51)
Bu bozukluk ataklar ile başlayarak sonrasında beklenti anksiyetesi ve fobik geri çekilmelerin yaşandığı bir bozukluktur. Bu patolojinin teşhisini alanların %70’inde bozukluğa dair nöbetler olmadan çabucak evvel makus yaşamsal durumlar yer almaktadır. Nöbet semptomları ani bir biçimde belirir ve bir anda o kadar çok artar ki 5-10 dakika süreci içinde anksiyete patoloji teşhisine erişecek biçimde yükselir. Nöbet başladıktan yaklaşık 10 dakika sonra acilen artarak en yüksek seviyeye gelir, 30 dakika sonrasında ise gitgide şiddeti azalır ve en çok bir saatte sonlanır. Bu nöbetleri yaşayan hastalar vefat korkusuna bağlı tasa yaşamakta ve korku yaşadıkları bu anı berbat bir tecrübe formunda zihinlerine işlemektedirler. (Hassoy,2020:15)
SONUÇ VE ÖNERİLER
Bu araştırma sonucuna bakıldığında bireyde panik bozukluk patolojisi var ise çok yüksek ihtimalle çocukluk çağında yaşadığı çok gerilimli ve travma oluşturabilecek (istismar, sevilen birinin kaybı vb.) vardır. Bireyin çocukluğunda yaşadığı bu travmalar ileriki yaşlarında PB’ye sebep olmaktadır. PB’ye eşlik eden çok fazla sayıda ruhsal bozukluk vardır. Var olan bu tüm bozukluklar bireyin fonksiyonelliğini hayli düşürmektedir. Bireyde dert ve tasa oluşumuna sebep olmaktadır. Bireyler bu dehşet duydukları travmaları zihinlerine kopyalamaktadır ve korku seviyelerini arttırdıkları için panik nöbet geçirmektedirler.
Bu alanda araştırmalar yapan ruh sıhhati uzmanlarına teklifim; ele alınan psikopatolojiye eşlik eden hususların daha ayrıntılı incelenmesi ve eşlik eden teşhislerle birlikte tedavi planının bireye mahsus hazırlanması gerektiği, aktüel tedavi formüllerinin belirlenmesi, bireyin kendisinden ve ailesinden ayrıntılı hikaye alınması ve aile hikayesinde rastgele bir patolojiye rastlanıp rastlanmadığının bilgilerinin edinilmesinin gerektiği, hastanın ailesine ve etrafına bu bozukluk ile alakalı kapsamlı psikoeğitim verilmesi gerektiğidir.
Sonraki çalışmalara teklifim; yapılan çalışmalarda daha yanlışsız ve kapsamlı araştırma yapılması için deney kümesindeki bireylerin daha fazla kişiyi ele alması gerektiği, panik bozukluğu olan bireylerin ileriki hayatlarında bu patolojinin seyrini ortaya koyan farklı birçok bilimsel çalışmanın yapılması gerektiği ve bunun sonucunda literatüre kazandırılabilecek yeni ve aktüel bilgilerin olması gerektiğidir.
KAYNAKÇA
AKÇAKAYA, R. Ö., & Yücens, B. (2020). Agorafobinin eşlik ettiği ve etmediği panik bozukluk ile agorafobinin bilişsel özellikler açısından karşılaştırılması. Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Mecmuası, 9(2), 132-138.
Akdeniz Görgülü, S. (2018). Yaygın anksiyete bozukluğu ve panik bozukluk hastalarında yaşantısal kaçınma, anksiyete hassaslığı ve davranışsal inhibisyon sistemi ortasındaki bağlantı.
Bingöl, D. (2020). Panik Bozukluğunda Bilişsel Fonksiyonlar.
Güler, K., Usluca, M., & Yılmaz, M. (2021). Panik Bozukluğun Bilişsel Davranışçı Tedavisinin İncelenmesi. Toplumsal, Beşeri ve İdari Bilimler Mecmuası, 4(12), 1211-1222.
HASSOY, P. PANİK BOZUKLUĞUN AYRILIK ANKSİYETESİ VE BAĞLANMA İLE İLGİSİ.
Ilıcak, A. (2020). Hastalık Tasası Bozukluğu ile Panik Bozukluk Ortasındaki Bağlantının İncelenmesi.
Kaya, M. S. (2020). Panik bozukluk tanısı almış bireyler ile sağlıklı bireylerin kimi psikodinamik yapılarının objektif ve projektif testler ile karşılaştırılması.
KILIÇ, H. S., & ALKAR, Ö. Y. (2020). Panik Bozukluk için Bilişsel Davranışçı Terapi Süreci ve Sonucunu Yordayan Faktörler: Değişim Düzeneklerine Bir Bakış.
Mutlu, E. (2019). Panik Bozukluğunun klinik bulguları ile kişilik özelliklerinin bilişsel istikameti ortasındaki bağ.
Özsoy, S. Y. (2020). Panik Bozukluğun Öbür Tıbbi Hastalıklarla Olan Bağlantısının İncelenmesi (Master’s thesis, Toplumsal Bilimler Enstitüsü).