KORKMAKTAN KORKMAK: PANİK ATAK
Panik atak kişinin korkmasını gerektirecek gerçek bir tehlike ya da tıbbi bir teşhisi olmamasına
karşın kişinin ağır olarak fizikî belirtilerin eklendiği “korku” durumudur. Kişi panik atak
anında kalp krizi geçireceğini yahut öleceğini düşünür. Terleme, titreme, çarpıntı, nefes darlığı, bayılacak
üzere olma ve uyuşma üzere fizikî belirtiler yaşamaktadır. Bu semptomların müddeti saniyeler yahut dakikalar
sürebilmektedir. Semptomlar bir anda yükselir ve sonra düşüşe geçer. Bu ataklar; panik
bozukluğu, toplumsal anksiyete bozukluğu, travma sonrası gerilim bozukluğu, husus kullanım
bozukluğu, depresyon ve başka tıbbi meseleler sonucu oluşabilir ya da kelam konusu durumlarla karışabilir.
Panik atak için DSM-5 teşhis kriterlerine nazaran kişi, aşağıdaki semptomlardan en az dördünü veya
daha fazlasını yaşıyor olmalıdır. Ataklarda ağır dehşet ve/veya panik hali apansız gelişir ve dakikalar
içinde doruğa ulaşmaktadır. Belirtiler en az altı-sekiz hafta kadar devam etmekte olup, kişi bu belirtiler
nedeniyle ambulans çağırma ya da acil servise başvurma durumunda kalabilmektedir.
• Çarpıntı ve/veya hızlanmış kalp atışı
• Terleme
• Titreme
• Nefes darlığı yahut boğulma hissi
• Göğüs ağrısı yahut rahatsızlığı
• Bulantı yahut karın ağrısı
• Baş dönmesi, göz kararması ya da bayılacakmış üzere hissetme
• Derealizasyon (gerçeklik dışı hissetmek) ya da depersonalizasyon (bedeninden ayrılmış üzere hissetmek)
• Denetimi kaybetme ya da çıldırma korkusu
• Kıyamet yaklaşıyormuş üzere hissetme
• Parastezi (uyuşma yahut karıncalanma hissi)
• Sıcak basmaları
Panik ataklar daha çok, bireyin vücudunda algıladığı fizikî belirtileri yanlış yorumlamasından
kaynaklanmaktadır. Yanlış yorumun temelinde de her beşerde bir ölçü bulunması doğal olan ve asıl
varoluş nedeni bireyi hayatta tutmak olan “ölüm korkusu” yatmaktadır.
Panik bozukluk, kişinin yaşadığı panik atakları tekrar ne vakit yaşayacağı yahut her an
yaşayabileceği dehşetidir. Öteki bir deyişle “korkmaktan korkmaktır”.
Duygusal bağın kuvvetli olduğu bir yakınının mevti, yaşamsal travmalar (hastalık, doğal afet,
kazalar, göçler, boşanma, aldatılma, iflaslar…) yahut kıymetli değişiklikler nedeniyle yaşanan kişisel
kayıplar panik atakları tetikleyebilmektedir. Bariz bir fobiye sahip olan bireyler de fobi
nesnesine/durumuna doğrudan/dolaylı olarak maruz kaldıklarında da panik atak geçirebilmektedir.
Unsur kullanımı, uzun müddettir kullanılan psikiyatrik bir ilacın ani bırakılması ya da besbelli şekilde
azaltılması da panik atağı tetikleyebilmektedir.
Panik atak bayanlarda ve ortalama üstü zekaya sahip şahıslarda daha fazla görülebilmektedir.
Çocukların ve yaşlıların panik ataktan etkilenme olasılıkları daha azdır. Amerika’da bir yılda panik atak
geçirme oranı nüfusun %11’i iken, bu oran Avrupa’da %3’tür.
Kişi atak sırasında ayakta durmamalı, bir yere uzanmalı ya da oturmalıdır. Atak sırasında ve
genel ömründe sigara , alkol ve kafein alımından uzak durmalıdır, nefes antrenmanları eşliğinde bu
durumun süreksiz olduğunu kendine hatırlatmalıdır. (Ortalama bir panik atağın başlangıç ve bitiş müddeti 15
dakikadır). Yılda dört seferden fazla bu atakları yaşıyor, birtakım ataklarda acil servise başvurmak zorunda
kalıyor ya da belirtilerin sebep olduğu tıbbi tanıyı bulmak uğruna haftalarca tabip hekim geziyorsa
kesinlikle bir psikiyatrik muayeneden geçmelidir. Gereğinde ilaç kullanılmalı ve ilaç kullanımı düzene
oturduktan sonra da beraberinde psikoterapi almalıdır.
Unutulmamalıdır ki panik bozukluklar tedavi edildiği taktirde ömür uzunluğu sürecek bir
hastalık değildir.
Psikolog Alperen Orhan TAN-Uzm. Kln. Psikolog Nalan ERLİK