Obsesif-Kompulsif Bozukluk (OKB), çoğunlukla şiddetli ve daima kuşku deneyimlemekle ilgilidir. Bu, kişinin kendisi hakkında en temel şeyleri bile sorgulamasına neden olabilir, örneğin cinsel yönelimini. Cinsel kimlik hakkındaki kuşkular, kolay üzere görünebilir. Fakat bireyde çok fazla meşakkate neden olurlar. Bu kuşku birkaç farklı halde ortaya çıkabilir. Öteki Bir Cinsel Yönelime Sahip Olma Kuşkusu: En sık görülen hali, kişinin daha evvel inandığı cinsel yönelimden farklı bir cinsel yönelime sahip olabileceğini düşünmesidir. Şayet kişi heteroseksüel ise, homoseksüel olabileceği tarafında kuşku ve dehşet yaşamaya başlayabilir. Öte yandan, şayet kişi homoseksüelse, gerçekte heteroseksüel olabilecekleri mümkünlüğü üzerine kahır yaratan niyetlere kapılabilirler. Aşağıdaki sorular ortaya çıkabilir: Sanki homoseksüel (veya heteroseksüel) miyim? Nitekim homoseksüel (veya heteroseksüel) olduğumu nasıl anlarım? Hiç homoseksüel (veya heteroseksüel) üzere hissetmeyip yahut davranmasam da aniden homoseksüel (veya heteroseksüel) olabilir misiniz? Farkında olmadan homoseksüel (veya heteroseksüel) bir cinsel harekette bulunmuş olabilir miyim? Homoseksüel (veya heteroseksüel) görünüyor muyum (veya davranıyor muyum)? Sanki farklı bir cinsel yönelimle birine dokunmuş, bakmış ya da beğenmiş olabilir miyim? Zıt yönelimli cinsel içerikleri izlerken cinsel duyumlar yaşıyorsam, bu benim homoseksüel (veya heteroseksüel) olduğumu gösterir mi? Bazen şahıslar, fikirlerinin üzerine harekette bulunmuş olabileceklerini yahut bu kanıları gerçekleştirebileceklerini söyleyen takıntılara sahiptir. Kendi Cinsel Kimliğini Bilmeyeceğini Düşünmek: Cinsel kimlik hakkındaki kuşkuya bir varyasyon ise takıntılı niyetin kişinin cinsel yönelimini aslında ne olduğunu hiçbir vakit çözemeyeceği fikrine takıldığı durumdur. Hastalar bazen “Cinsel yönelimim ne olursa olsun başa çıkabilirim, lakin aklım rastgele bir şeye karar vermememe müsaade vermiyor” inancını lisana getirirler. Aşağıdaki sorular önemli badire veren obsesif kanılar olarak ortaya çıkabilir: Bayanları mı yoksa erkekleri mi tercih ettiğimi nasıl bilebilirim? Tahminen nitekim ne olduğumu bilmiyorum. Tahminen de hiçbir vakit ne olduğumu bilemeyeceğim. Beşerler hakikaten hangi cinsiyette olduklarını nasıl anlarlar? Yanlış bir seçim yaparsam ve hakikaten bana uygun olmayan bir ömür üslubuna sıkışırsam ne olur? Cinsel Kimliğinin İncelendiği ve Konuşulduğu Kuşkusu: Birtakım şahıslar, öteki insanların cinsellikle ilgili kendi davranışlarını yahut görünüşlerini incelediğini, tahlil ettiğini ve hatta gözetlediğini düşünerek kuşkuya kapılabilir.maşıklaşabilir. Sorunun Kaynağı Cinsel yönelimleri hakkında homoseksüel kanılara sahip olan bireyler için yaşadıkları sorunun bir kısmının mutlaka toplumsal kaynaklı olduğu söylenebilir. Gerçek şu ki, homoseksüel bireyler kültürümüz içinde her vakit baskı altında olan bir azınlık olmuşlardır ve birden bu durumda olmayı düşünmek ve bu halde damgalanmak korkutucu olabilir. Beşerler ekseriyetle olumlu yahut zevk aldıkları şeyler hakkında takıntı yapmazlar. Bu çeşit niyetlerden en fazla meşakkat yaşayanların, tahminen de başlangıçta daha güçlü homofobik yahut ayrımcı tavırlarla yetiştirildikleri için mi, yoksa cinsel kimlikleri temel bir kuşku olduğu için mi bu türlü yaptıkları konusu hala araştırılması gereken bir soru olarak kalıyor. Kendiniz hakkında bu kadar temel bir şeyi sorgulamak katiyetle çok sorunlu bir durum olabilir. Bu problemleri yaşayan beşerler, cinsel yönelimleri hakkındaki kuşkularına son vermek ve emin olabilmek ismine her gün birçok saati kaplayabilen sayısız zorlayıcı (kompülsif) aktivite ile meşgul olabilirler. Bu çeşit zorlayıcı aktiviteler şunları içerebilir: Alımlı erkek yahut bayanları yahut onların fotoğraflarını incelemek yahut cinsel içerikli edebiyat yahut pornografi (hetero- yahut homoseksüel) okumak, şayet cinsel olarak heyecanlandıklarını görmek için. Kendilerini cinsel durumlarda hayal etmek ve akabinde bu durumlara verdikleri yansıyı gözlemlemek. Yalnızca kendi yansılarını denetim etmek gayesiyle tekrar tekrar mastürbasyon yapmak yahut cinsel alakaya girmek (bu daha çok hadiselerde fahişelere gitmeyi içerebilir). Kendilerini inceliyerek, diğer bir kişi üzere homoseksüel yahut heteroseksüel üzere görünüp görünmediklerine dair delil aramak. Geçmişte öteki erkekler yahut bayanlarla olan etkileşimlerini daima olarak gözden geçirip tahlil etmek, şayet homoseksüel yahut heteroseksüel biri üzere davranıp davranmadıklarını görmek için. Oburlarının yansılarını yahut konuşmalarını denetim etmek, şayet bu beşerler onların uygunsuz davrandığını yahut garip bakışlar verdiklerini fark etmiş olabilirler mi diye belirlemek için. İnternet üzerinde, bir bireyin kendi cinsel yönelimini nasıl anlayabileceğine dair makaleler okumak ve hangi kümeye daha çok benzediklerini görmek için. Kendi tecrübelerine benzerlik bulup bulamayacaklarına dair “açıldılar” anılarını okumak için öbür insanların kıssalarını okumak. Cinsel yönelimleri hakkında daima olarak öbür insanlara soru sormak yahut cinsel yönelimleri hakkında teminat aramak. Zorlayıcı sorgulama sıklıkla gerçekleşebilir ve ekseriyetle şahsa yakın olan başka insanları içerir. Sorular hiç bitmeyen ve tekrarlayan sorulardır. Bu kuşkuları yaşayan bireyler için en zorlayıcı durumlardan biri, uygun olmayan bir şeye cinsel bir reaksiyon yaşadıklarında karşılaşırlar. Tipik bir örnek, homoseksüel erotik içeriklere bakarken ereksiyon yaşayan bir heteroseksüel erkeğin tecrübesidir. Burada şu kıymetli noktayı bilmek gerekir, beşerler asla sahiden katılmayacakları fakat uyarıcı buldukları sıradışı yahut tabu niteliğinde cinsel davranışlarla cinsel olarak uyarılabilir ve/veya bunları fantezi materyali olarak kullanabilir. Bu çok yaygın bir durumdur. Aslında beşerler cinsel şeylere cinsel olarak reaksiyon verirler. Burada yalnızca OKB’li insanlardan bahsetmiyorum, genel olarak insanlardan bahsediyorum. Lakin OKB durumunda kişi, fikirlerinin gerçek içsel bir isteği yansıttığına ve farklı bir cinsel yönelime sahip olduklarının bir işareti olduğuna inanır. Bu inanç, homoseksüelliğe dair uyaranların heteroseksüelleri asla uyarıcı etmeyeceği yanlış inancıyla daha da güçlenir. Tüm bunları daha da karmaşıklaştıran bir diğer faktör, birtakım takıntılı düşünenlerin cinsel uyarılma hislerini anksiyete hisleriyle karıştırmalarıdır. İkisi fizyolojik olarak birtakım istikametlerden benzeridir. OKB’de görülen bir dizi bilişsel (düşünsel) yanılgı, işleri daha da karmaşık hale getirir. Bu kusurlar, OKB hastalarını niyetlerine anksiyeteyle reaksiyon vermeye ve akabinde bu anksiyeteyi gidermek için zorlamalar yapmaya yönlendiren şeylerdir. Aslında obsesyonlara temel olan fikirler çabucak herkeste görülen olağan, istenmeyen, lakin tekrar de ortaya çıkan fikirlerdir. Bunları obsesyonlardan ayıran şey, OKB hastalarının niyetlere yükledikleri manalar yahut değerlendirmelerdir. Yani asıl sorun kanıların kendisi değil, kanılara yüklenen manalar ve sonuç olarak ortaya çıkan dert ve kompülsif davranışlardır. OKB hastaları tarafından kanılar üzerinde yapılan tipik bilişsel yanılgılar şunları içerebilir: Hayatta her vakit katılık ve denetim sahibi olmalıyım (belirsizliğe tahammülsüzlük). Kanılarım ve hislerimin her vakit tam denetimini elinde tutmalıyım. Kanılarım denetimim dışına çıkarsa, bu denetimi yine kazanmak için bir şeyler yapmalıyım. Bir kanıyı düşünmek, onun kıymetli olduğu manasına gelir. Zihnimden geçen kimi fikirlere sahip olmak anormaldir ve şayet sahipsem, bu ben meczup, tuhaf, vb. yapar. Zihnimden geçen bir niyete sahip olmakla onun önerdiğini yapmak, ahlaki olarak birebirdir. Ziyan verme fikrini düşünmek ve önlememek, ziyan verme hareketi üzere berbattır (Düşünce-Davranış Birliği olarak da bilinir). Zihnimden geçen fikirlere sahip olmak, onları gerçekleştirmeye meyilli olduğum manasına gelir. Fikirlerimin gerçekleşme riskini alamam. Kompülsif Davranışlar Bazen kişinin aklından geçen fikirler o kadar badire vericidir ki kişi bu niyetin verdiği rahatsızlıktan kurtulmak ve onay aramak için etrafındakilere sorular sormaya başlar. Sorular sorma davranışının arkadaşlar ve aile üzerindeki tesiri çoklukla olumsuz olabilir ve bininci defa sorduktan sonra birçok öfkeli reaksiyon yahut alayla karşılaşabilir. Olağan ki, şahısların fikirlerine karşılık ya da onay bulmak için gerçekleştirdiği bu kompülsif davranışlar aktiviteler sorunu çözmez tam bilakis daha da kötüleştirir. Birçok vakit yapılan denetim ve sorgulama ne kadar fazlaysa, kişi o kadar kuşkucu hale gelir. Bireyler kompülsif bir davranışın sonucunda birkaç dakika daha güzel hissetseler bile, kuşku süratle geri döner. Obsesyonların neden olduğu endişelerle başa çıkmak için hastaların uyguladığı bir öbür usul de kaçınmadır. Cinsel kimliğine yönelik kuşkuları olan biri aşağıdaki kompülsif davranışları gösterebilir: Tıpkı cinsiyetten bireylere yakın durmaktan, dokunmaktan yahut sürtünmekten kaçınmak (veya şayet kişi homoseksüel ise, karşı cinsiyetten şahıslara karşı). Eşcinsellik yahut öbür cinsel mevzularla ilgili rastgele bir şeyi içeren haber, kitap, görüntü yahut gönderi okumamak yahut izlememek. “Eşcinsel,” “homoseksüel,” (veya “heteroseksüel”) yahut cinsellikle bağlı öbür tabirleri asla söylememek. Şayet bir erkekse, kadınsı görünmeye yahut davranmamaya çalışmak yahut şayet kişi homoseksüel ise tam aykırısı bir biçimde davranmaya çalışmak. Şayet bir erkekse, kadınsı görünmeye yol açacak halde giyinmemeye çalışmak yahut şayet kişi homoseksüel ise tam zıddı bir formda giyinmeye çalışmak. Başka beşerlerle cinsel kimlik meseleleri yahut mevzuları hakkında konuşmamaya çalışmak. Şayet kişi heteroseksüel ise, homoseksüel olabilecek yahut bu istikamette eğilim gösteren rastgele biriyle rastgele bir alaka ve bağlantı kurmamaya çalışmak. Elbette ki, bütün OKB hastalarının anlaması gereken çok kıymetli bir şey, korktukları şeyden kaçınmanın mümkün olmadığıdır. Korktuğunuz şeyle yüzleşmek, gerçeğe daha da yaklaşmanın bir yoludur. Kompülsif davranışların hedefi elbette ki obsesyonların neden olduğu anksiyeteyi geri almak, iptal etmek yahut nötralize etmektir. Kısa vadede sahiden işe yarayabilirler, lakin yararları yalnızca geçicidir. Ayrıyeten, zorlamaların paradoksal olduğunu anlamak değerlidir. Zira “kompülsif davranışlar, evvel obsesyonlara sahip olma problemine bir tahlil olarak başlar, lakin kısa müddette sorunun kendisi haline gelir.” Kompülsiyonların başardığı şey, hastanın bu zorlamaları gerçekleştirmeye davranışsal olarak bağımlı hale gelmesine neden olmaktır. Aldıkları küçük rahatlama bile bu bağımlılığı başlatmaya yetecektir. kompülsif davranışlar yalnızca daha fazla kompülsiyona yol açar ve kaçınma yalnızca daha fazla kaçınmaya yol açar. OKB Tedavisi Beşerler, OKB tedavilerinde rastgele bir yeni gelişme olup olmadığını sormayı severler. Son makaleden bu yana birkaç yeni ilaç dışında, tedavi temel olarak birebir kalmıştır. Bilişsel/davranışsal terapi ile birlikte ilaç (birçok durumda), hala geçerli bir yaklaşımdır. En tesirli olduğu gösterilen davranışsal terapi tipi, Maruz Bırakma ve Reaksiyon Tedbire (ERP) olarak bilinir. ERP, iştirakçileri obsesyonlarına maruz bırakmaları için teşvik eder (veya obsesyonları tetikleyecek durumlar yaratmaları için), bu sırada korkuyu ortadan kaldırmak için zorlamaları kullanmamalarını sağlar. Kaygı veren kanılara yahut durumlara, birkaç haftadan birkaç aya kadar değişen müddetlerde giderek artan ölçülerde yaklaşılır. Bu, birey üzerinde “alışkanlık” olarak isimlendirdiğimiz bir tesir yaratır. Yani korktuğunuz şeyin yanında uzun müddet kalırsanız, hiçbir zararın oluşmadığını süratle göreceksiniz. Bu süreci yavaşça artan ölçülerde yaparsanız, endişe varlığına karşı bir tolerans geliştirirsiniz ve çekindiğiniz durumların tesiri büyük ölçüde azalır. Korkulan durumlardan daima kaçınarak sizi daha da hassaslaştırır. Fakat onlarla yüzleşerek, kaçınmanın kendisinin sizi tutsak tutan “gerçek” tehdit olduğunu öğrenirsiniz. Sonuç olarak, korkutucu ne varsa buna dayanıklılığınızı yavaşça artırdıkça, birebir ölçüde anksiyetiyi tetiklemek için daha büyük ve daha büyük dozlarda korkutucu etkene gereksinim duyarsınız. Kaçınma davranışlarını azaltarak korkuyu tolere edebilir hale getirmenin ehemmiyetinden bahsettik. Bununla birlikte aklınızdan geçen fikirlerin sırf bir fikir olduğunu bir şeyi düşünmenin onu yapmakla tıpkı manaya gelmediğini, fikirlerinizi denetim etmek zorunda olmadığınız üzerin çalışmak da hayat kalitenizi arttırabilir. Terapi süreci uzun ve yorucu gelebilir. Davranış değişikliği yavaş bir değişikliktir. OKB’den kurtulmak katiyetle kolay bir vazife değildir. İstikrar ve kararlılık gerektirir, lakin yapılabilir. Beşerler çoklukla uygun yardım ve tavsiye ile, bunu her vakit yaparlar. Bu yazıyı okuyanlara kendi tavsiyem, kendinizi zorlamadan ve nitelikli beşerlerle tedaviye başlamak olurdu.